Η «πρόσκληση» του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, στον Βλαντιμίρ Πούτιν να επιτεθεί στους Αμερικανούς συμμάχους που δεν είναι συνεπείς με τις οικονομικές τους υποχρεώσεις απέναντι στο ΝΑΤΟ, αποτελεί μια νέα ανησυχητική εξέλιξη από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, σημειώνει ο Economist.
Αν ο Ντόναλντ Τραμπ επιστρέψει στον Λευκό Οίκο, «ποια εκδοχή θα είναι αυτή;», αναρωτιέται ο Eoconomist. «Αυτή που καλοπιάνει τους συμμάχους να ξοδέψουν περισσότερα για την άμυνα, ενισχύει τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ στην ανατολική πλευρά και αρχίζει να εξοπλίζει την Ουκρανία- ή αυτή που απειλεί να εγκαταλείψει τη συμμαχία και συναγελάζεται τον Βλαντιμίρ Πούτιν;»
Σε μια συγκέντρωση στις 10 Φεβρουαρίου ο Τραμπ, ο πιθανότερος υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών για τις προεδρικές εκλογές, αφηγήθηκε πώς ο ηγέτης μιας «μεγάλης χώρας» τον ρώτησε κάποτε αν η Αμερική θα υπερασπιζόταν έναν σύμμαχο που «καθυστερούσε» τις πληρωμές του, προφανώς έναν που δεν πληρούσε τον στόχο του ΝΑΤΟ να δαπανά το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα. «Όχι, δεν θα σας προστάτευα», απάντησε τότε ο Τραμπ. «Στην πραγματικότητα, θα τους ενθάρρυνα να κάνουν ό,τι διάολο θέλουν. Πρέπει να πληρώσετε. Πρέπει να πληρώσετε τους λογαριασμούς σας», είπε ενώπιον του κοινού του.
Τα λόγια αυτά αποτελούν την πιο επιζήμια επίθεση του Τραμπ στο ΝΑΤΟ και θα πρέπει να σημάνουν συναγερμό σε ολόκληρη την αμυντική Συμμαχία. Δεν έχει μεγάλη σημασία αν επιδίδεται σε υπερβολές ή αν αφηγείται μια παλιά συζήτηση. Η προτροπή της Ρωσίας να επιτεθεί με οποιονδήποτε τρόπο σε οποιαδήποτε χώρα του ΝΑΤΟ αποδυναμώνει την ιερή υπόσχεση του άρθρου 5 της βορειοατλαντικής συνθήκης: ότι μια επίθεση σε έναν σύμμαχο είναι επίθεση σε όλους- και ότι μια επίθεση ακόμη και στον μικρότερο σύμμαχο είναι, στην πραγματικότητα, επίθεση στην Αμερική.
Η λογική του «χωρίς χρήματα, δεν έχει αμερικανική προστασία»
Στο δημοσίευμα επισημαίνεται ότι ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος που διαμαρτύρεται και αυτό είναι δικαιολογημένο. Αλλά μετατρέπει μια δημοκρατική συμμαχία σε μαφιόζικη κομπίνα: «Χωρίς χρήματα, αμερικανική προστασία γιοκ».
Ο Τραμπ ισχυρίζεται ότι η αυστηρότητά του κατάφερε να κάνει τους συμμάχους να ξοδέψουν δισεκατομμύρια περισσότερα για την άμυνά τους. Το 2017, το πρώτο έτος της θητείας του, μόλις τέσσερις από τους 29 συμμάχους του ΝΑΤΟ πέτυχαν τον στόχο του 2%, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΝΑΤΟ. Μέχρι το 2020, το τελευταίο έτος της προεδρικής του θητείας, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί σε εννέα.
Ο Τραμπ βοήθησε σίγουρα να πιέσει τους συμμάχους. Η μεγαλύτερη ώθηση βέβαια ήταν η αυξανόμενη απειλή από τη Ρωσία: οι αμυντικές δαπάνες άρχισαν να αυξάνονται το 2015, πριν από την εποχή του Τραμπ, και συνεχίστηκαν πολύ αργότερα. Το 2023, με τον Μπάιντεν στην εξουσία, 11 από τους 31 συμμάχους πέτυχαν τον στόχο του 2%- η πλειοψηφία θα τον πετύχει πιθανότατα φέτος, αναφέρει το βρετανικό μέσο.
Εάν εκλεγεί, οι πολιτικές του Τραμπ για τη δεύτερη θητεία του θα εξαρτηθούν εν μέρει από το ποιους θα διορίσει σε ηγετικές θέσεις. Αλλά η βλαβερή επιρροή του είναι ήδη αισθητή. Ενάντια στην καλύτερη κρίση ορισμένων Ρεπουμπλικανών, οι οπαδοί του Τραμπ που υποστηρίζουν το «πρώτα η Αμερική» έχουν επί μήνες εμποδίσει την ψήφιση νομοσχεδίου για την ανανέωση της στρατιωτικής και πολιτικής βοήθειας προς την Ουκρανία.
Ο Τραμπ και οι απολογητές του στο Κογκρέσο υπερηφανεύονται ότι απέτρεψε μεγάλους πολέμους επί των ημερών του επειδή οι εχθροί τον φοβόντουσαν. Μιλώντας μετά το τελευταίο ξέσπασμα του Τραμπ, ο γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ δήλωσε: «Η Ρωσία δεν εισέβαλε σε κανέναν όταν ήταν πρόεδρος». Ο γερουσιαστής Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε: «Δεν έχω καμία ανησυχία, επειδή έχει υπάρξει πρόεδρος στο παρελθόν». Με το να συγχωρούν τα λόγια του, οι Ρεπουμπλικάνοι που σκέφτονται την ασφάλεια, απλώς επιδεινώνουν την κατάσταση. Με τη Ρωσία να πιέζει τους υπερασπιστές της Ουκρανίας και να εντείνει τη στρατιωτική της παραγωγή, οποιαδήποτε αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ θα αυξήσει τον κίνδυνο μιας ευρύτερης σύγκρουσης.
Ο Τραμπ με την στάση του προσκάλεσε τη Ρωσία και άλλους εχθρούς να δοκιμάσουν την αποφασιστικότητα της Δύσης
Η ιδέα ότι μπορεί κανείς να αγνοήσει τα σχόλια του Τραμπ για το ΝΑΤΟ, επειδή η πραγματική του πρόθεση μπορεί να είναι διαφορετική, είναι στρεβλά καθησυχαστική. Η αποτροπή λειτουργεί όταν η δέσμευση για συλλογική άμυνα είναι απόλυτη και ξεκάθαρη. Σπέρνοντας αμφιβολίες, ο Τραμπ προσκάλεσε τη Ρωσία και άλλους εχθρούς να δοκιμάσουν την αποφασιστικότητα της Δύσης. Ο υπουργός Άμυνας της Δανίας προειδοποίησε πρόσφατα ότι η Ρωσία θα μπορούσε να δοκιμάσει τη δέσμευση των μελών του ΝΑΤΟ στο άρθρο 5 εντός τριών έως πέντε ετών. Ο ομόλογός του στη Βρετανία δήλωσε ότι η χώρα πρέπει να προετοιμαστεί για πολέμους με τη συμμετοχή της Ρωσίας, της Κίνας, του Ιράν ή της Βόρειας Κορέας τα επόμενα πέντε χρόνια.
Όπως σημειώνει ο Economist, οι Ευρωπαίοι πρέπει να δράσουν επειγόντως για να αντιμετωπίσουν μια διπλή απειλή: επίθεση από τη Ρωσία και εγκατάλειψη από την Αμερική. Αντί να γκρινιάζουν για τον Τραμπ, θα πρέπει να ασχοληθούν με την επίτευξη του στόχου του 2%, υπογραμμίζει ο αρθρογράφος. Θα πρέπει επίσης να αναθεωρήσουν το όριο: Το 3% του ΑΕΠ είναι πιθανώς αυτό που απαιτείται τώρα για να ανταποκριθούν στα υπάρχοντα αμυντικά σχέδια του ΝΑΤΟ, και θα πρέπει να είναι υψηλότερο χωρίς την αμερικανική βοήθεια. Η Αμερική δαπάνησε σχεδόν 3,5% του ΑΕΠ για την άμυνα πέρυσι. Οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν μια πολύ μεγαλύτερη απειλή.
Οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να επενδύσουν σε όλα, από τα πυρομαχικά μέχρι όλα τα άλλα πράγματα που η Αμερική παρέχει σε μαζική κλίμακα: αεροσκάφη μεταφοράς και ανεφοδιασμού, αντιαεροπορικές άμυνες, συστήματα διοίκησης και ελέγχου και πλατφόρμες πληροφοριών που κυμαίνονται από δορυφόρους μέχρι μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Οι Ευρωπαίοι δεν πρέπει απλώς να ξοδεύουν περισσότερα, αλλά πρέπει να ξοδεύουν καλύτερα. Θα πρέπει να αγοράζουν περισσότερα εξαρτήματα από κοινού και να ενσωματώνουν τις αμυντικές τους βιομηχανίες. Για να ωθήσουν τις πιο καθυστερημένες χώρες, θα πρέπει να συμφωνήσουν ότι δεν μπορούν να καταλαμβάνουν ανώτερες θέσεις υποψήφιοι από χώρες που δεν πληρούν τα ελάχιστα πρότυπα.
Η Ευρώπη θα πρέπει να στηριχτεί στις δικές της δυνάμεις
Αυτό θα εξυπηρετήσει τρεις σκοπούς, υποστηρίζει το δημοσίευμα: Θα ενισχύσει την ικανότητα των Ευρωπαίων να βοηθήσουν την Ουκρανία και να αμυνθούν έναντι της Ρωσίας. Θα αποδείξει ότι οι Ευρωπαίοι μοιράζονται το βάρος και ότι η συμμαχία είναι μια καλή συμφωνία για την Αμερική και τέλος θα δημιουργήσει ένα αντιστάθμισμα κατά της εγκατάλειψης από τον Τραμπ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει βελτιώσει τις αμυντικές της ικανότητες τα τελευταία χρόνια, αλλά δεν αποτελεί εναλλακτικό πάροχο ασφάλειας.
Το πιο ευαίσθητο ζήτημα που ξεχωρίζει θα είναι πώς τα δύο κράτη της Ευρώπης που διαθέτουν πυρηνικά όπλα, η Βρετανία και η Γαλλία, μπορούν να παρέχουν μεγαλύτερη αποτροπή στους Ευρωπαίους συμμάχους ελλείψει αμερικανικής πυρηνικής ομπρέλας. Σήμερα διαθέτουν μόνο περίπου 500 πυρηνικές κεφαλές μεταξύ τους, σε σύγκριση με περισσότερες από 5.000 για την Αμερική και σχεδόν 6.000 για τη Ρωσία.
Η απώλεια της αμερικανικής ισχύος θα ήταν αναντικατάστατη. Ωστόσο, αν οι κυβερνήσεις αρχίσουν να πιστεύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να βασιστούν στο ότι θα εμφανιστούν σε μια κρίση, δεν θα έχουν άλλη εναλλακτική λύση από το να επανεξοπλιστούν. Ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί αυτό και για να μετριαστεί σε περίπτωση που ένας εχθρικός Τραμπ έρθει στην εξουσία, είναι η Ευρώπη να προετοιμαστεί γι' αυτό.