Μετά από περισσότερα από 30 χρόνια ως εμβληματικό όχημα του ερευνητικού σταθμού McMurdo, αυτό το αγαπημένο λεωφορείο αποχαιρετά την Ανταρκτική.
Όλοι στην Ανταρκτική γνωρίζουν τον Ιβάν. Ακόμα και όσοι δεν είχαν την ευχαρίστηση να ταξιδέψουν μέσα σε αυτό - σε άνετα καθίσματα, περιτριγυρισμένα από ξύλινες επενδύσεις και τους ευχάριστους ήχους τζαζ που ακούγονται από τα εσωτερικά του ηχεία καθώς περιπλανιόταν αργά κατά μήκος του πάγου - έχουν ακούσει γι' αυτόν και πιθανότατα τον έχουν δει, καθώς κάθεται παρκαρισμένος δίπλα στην καφετέρια του σταθμού McMurdo με την εμβληματική πορτοκαλο-λευκή του εμφάνιση.
Πρόσφατα, οι φήμες πλήθυναν ότι ο χρόνος του Ivan πάνω στον πάγο έφτανε στο τέλος του και ότι ήταν καιρός να αποσυρθεί. Αυτό προκάλεσε... πραγματική κατακραυγή μεταξύ των θαυμαστών του, οι οποίοι φοβήθηκαν ότι θα κατέληγε να διαλυθεί για ανταλλακτικά - ένα δυνητικά θλιβερό τέλος για ένα τόσο εμβληματικό όχημα.
Υπηρεσίες 30 συναπτών ετών
Το λεωφορείο Ivan the Terra Bus έφτασε στο McMurdo Sound το 1994, ένα λαμπερό νέο συμπλήρωμα των υφιστάμενων οχημάτων μεταφοράς επιβατών Delta που είχαν μεταφερθεί τη δεκαετία του 1970 από το αμερικανικό ναυτικό.
Αυτός ο στόλος ήταν υπεύθυνος για τη μεταφορά των ανθρώπων από τους διαδρόμους προσγείωσης στον πάγο, όπου τα επιβατικά αεροπλάνα προσγειώνονταν μετά την απογείωσή τους από τη Νέα Ζηλανδία, στις δύο εθνικές βάσεις στη νήσο Ρος -την αμερικανική McMurdo και τη μικρότερη βάση Scott της Νέας Ζηλανδίας.
Το βαρύ όχημα είχε μήκος περίπου 15 μέτρα. Είχε τεράστια ελαστικά με διάμετρο σχεδόν δυο μέτρων, ενώ για να ανέβει κανείς στο εσωτερικό του, το οποίο μπορούσε να φιλοξενήσει έως και 56 επιβάτες, χρειαζόταν μια σκάλα. «Ήταν ζεστό και μεγάλο και εντυπωσιακό», θυμάται ο επιστήμονας David Theil, ο οποίος επέβαινε στον «Ιβάν» το 1995, όταν ήταν ακόμα σχεδόν ολοκαίνουργιος.
Πώς πήρε το όνομά του
Οι βετεράνοι της Ανταρκτικής θυμούνται τον διαγωνισμό που διεξήχθη μεταξύ των κατοίκων του McMurdo για την ονομασία του λεωφορείου όταν έφτασε. Ο Roy Harrison, ένας μηχανικός, θυμάται ότι απογοητεύτηκε που δεν επιλέχθηκε η δική του πρόταση, «Magic Bus» (προς τιμήν του τραγουδιού των The Who).
Το νικητήριο όνομα «Ivan the Terra Bus», ήταν, φυσικά, μια αναφορά στον Ιβάν τον Τρομερό, τον θρυλικό μεσαιωνικό τσάρο της Ρωσίας. Το όνομα προτάθηκε από τον μηχανικό Τζον Ράιτ.
Η δουλειά του «Ιβάν» ήταν αποκλειστικά και μόνο να διασχίζει τα αεροδρόμια και τους σταθμούς, και πολύ σύντομα μετά την άφιξή του έγινε βασικό στοιχείο της ζωής στο σταθμό ΜακΜέρντο, αντικείμενο τραγουδιών, αστείων και ωραίων αναμνήσεων. Ο Bill Jirsa και η Allison «Sandwich» Barden έγραψαν αυτό το τραγουδάκι κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου 2006-7 για να γιορτάσουν τον Ivan: «Κάποια μέρα θα έρθει για εμάς / Είναι ο Ιβάν το λεωφορείο Terra!»
Υπήρχαν ορισμένες ιδιορρυθμίες στον Ιβάν που οι οδηγοί και οι επιβάτες του αγάπησαν. Ήταν μάλλον αργός σε σύγκριση με τα μικρότερα Deltas, χρειαζόταν πάνω από μία ώρα για να φτάσει στο McMurdo από τα αεροδρόμια, αλλά η διαδρομή ήταν πάντα αξέχαστη.
Το γοητευτικό εσωτερικό του Ivan με τις ξύλινες επενδύσεις ήταν γεμάτο αυτοκόλλητα, αναμνηστικά από έργα, εκδρομές και δημοφιλή memes της Ανταρκτικής -όπως η εικόνα ενός πιγκουίνου που κρατούσε ένα μαχαίρι με το σύνθημα «ΓΙΝΕ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ».
Η οδηγός του, η Bex Henderson έφτασε για πρώτη φορά στην Ανταρκτική το 2018, πολύ καιρό αφότου ο «Ιβάν» είχε γίνει μέρος της καθημερινότητας στο σταθμό, αλλά εξακολουθούσε να είναι τιμή της που τον οδηγούσε κάθε μέρα. Και δεν ήταν εύκολη δουλειά.
«Είχε ένα ολόκληρο σύνολο οδηγιών μόνο και μόνο για να τον βάλουμε σε λειτουργία», θυμάται, που περιελάμβανε μια περίοδο προθέρμανσης του κινητήρα 30 έως 60 λεπτών και τα συχνά θολωμένα παράθυρα που συχνά σήμαινε ότι έπρεπε να οδηγείς με κακή ορατότητα στην αρχή μιας διαδρομής. Αλλά, λέει, «ο Ιβάν μπορούσε να τα καταφέρει όλα», σε αντίθεση με τα Deltas και το ρυμουλκούμενο Kress των 65 επιβατών, τα οποία συχνά κολλούσαν στο λασπώδες χιόνι.
Μερικά από τα νεότερα φορτηγά που έφτασαν μετά τον Ιβάν προτιμήθηκαν για την ταχύτητα και την άνεσή τους, όταν επρόκειτο να μεταφερθούν γρήγορα από και προς τη βάση, αλλά ο Ιβάν ήταν πάντα το αργό αλλά σταθερά αξιόπιστο όχημα του στόλου του αεροδρομίου.
Η επικείμενη απόσυρση του Ιβάν προκάλεσε ανησυχία στους επιβάτες και τους θαυμαστές του. Καθώς τα ανταλλακτικά του σταμάτησαν να κατασκευάζονται, οι επισκευές γίνονταν δύσκολες και οι επιδιορθώσεις απαιτούσαν όλο και πιο ακριβή κατασκευή και μηχανική. Αυτά είναι πολλά χρήματα και προσπάθεια για ένα λεωφορείο 30 ετών, όσο αγαπημένο κι αν είναι, ειδικά σε μια εποχή που οι προσπάθειες του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών για την Ανταρκτική αντιμετωπίζουν αυξανόμενες περικοπές στον προϋπολογισμό και απειλές από πολιτικές αναταραχές.
Ο Eric Chevreuil, μακροχρόνιος εργαζόμενος στο USAP σε διάφορα τμήματα, συμπεριλαμβανομένων των τμημάτων προμηθειών και πληροφορικής, έμαθε με θλίψη κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου 2024-25 ότι η μοίρα του Ιβάν είχε αποφασιστεί και «σφραγιστεί». Το αγαπημένο Terra Bus είχε προφανώς προγραμματιστεί για δημοπρασία στο Port Hueneme της Καλιφόρνια, με σκοπό να διαλυθεί ή, όπως φανταζόταν ο Chevreuil, να αγοραστεί φτηνά για να διακοσμήσει το κατάστημα αγροτικού εξοπλισμού κάποιου στην άκρη του δρόμου και στη συνέχεια να αφεθεί να σκουριάσει. Ο Chevreuil ήταν αποφασισμένος να το αποτρέψει αυτό.
«Το λεωφορείο Ivan ήταν ένα ασφαλές καταφύγιο, μια ολόκληρη εμπειρία από μόνο του, ειδικά κατά την πρώτη μας αποστολή», θυμάται. «Ζεστά, ξύλινα πάνελ, κάποια μουσική τζαζ στο βάθος, υπόκωφοι ήχοι από διάφορες συζητήσεις στα 56 καθίσματα, ο πάγος έξω, μερικές φορές ομίχλη ή χιονοθύελλα».
Ο Chevreuil επικοινώνησε με μουσεία σε όλη την Αμερική και με διάφορα στελέχη του NSF, υποστηρίζοντας ότι ο «Ivan» ήταν ένα σημαντικό μέρος της ιστορίας της Ανταρκτικής που άξιζε να συνεχίσει να ζει. Σύντομα, με ανακούφιση άκουσε τα νέα ότι ο «μελλοθάνατος» Ιβάν είχε λάβει... χάρη την τελευταία στιγμή και δεν θα μεταφερόταν σε μια μάντρα, αλλά στο Christchurch της Νέας Ζηλανδίας.
Φαίνεται ότι το κύμα αγάπης και νοσταλγίας για τον Ιβάν και την κληρονομιά του στο McMurdo βοήθησε να σωθεί από τη διάλυση.
«Ο Ιβάν ήταν ένα σημάδι μιας παλαιότερης εποχής, με την οποία νομίζω ότι πολλοί άνθρωποι -ιδιαίτερα όσοι ήταν εκεί για χρόνια- είχαν αυτή την ιδιαίτερη σχέση, καθώς τα πράγματα στο McMurdo άλλαξαν τόσο πολύ», λέει η Henderson.
Όταν πρωτοήρθε ο Ιβάν, το McMurdo είχε μια αίθουσα μπόουλινγκ, ένα θερμοκήπιο, πολλαπλά μπαρ και μια κουλτούρα boy's club παλαιάς κοπής, η οποία εξακολουθούσε να επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από το Ναυτικό, το οποίο παρέδωσε πλήρως τις λειτουργίες του McMurdo στο NSF μόλις το 1993, λίγο πριν από την άφιξη του Ιβάν.
Η βάση εξελίχθηκε με τα χρόνια, με νέες εγκαταστάσεις που αντικατέστησαν τις αγαπημένες παλιές, και ορισμένες πιο περιστασιακές πτυχές της ζωής, όπως τα μεθυσμένα πάρτι, περιορίστηκαν, τουλάχιστον εν μέρει λόγω της αυξανόμενης συνειδητοποίησης, στον πάγο και εκτός, της επίμονης κουλτούρας σεξουαλικής παρενόχλησης του McMurdο. Αυτού του είδους η αλλαγή είναι πολύ ευπρόσδεκτη, αλλά τα υλικά απομεινάρια ενός παλαιότερου McMurdo εξακολουθούν να κατεδαφίζονται ή να οδηγούνται σε μια μάντρα.
Με τον Ιβάν να φτάνει με ασφάλεια στη Νέα Ζηλανδία την περασμένη εβδομάδα, στο τέλος της θερινής περιόδου της Ανταρκτικής, οι αφοσιωμένοι επιβάτες και οδηγοί του όλα αυτά τα χρόνια μπορούν να νιώθουν ανακουφισμένοι. Σύμφωνα με δήλωση του εκπροσώπου του NSF, «ο Ιβάν είναι προς το παρόν σταθμευμένος στο Christchurch, ενώ το NSF εργάζεται με τους εταίρους του για να καθορίσει τη μακροπρόθεσμη κατοικία του. Το USAP θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί άλλα οχήματα παντός εδάφους στην ήπειρο για τη μεταφορά προσωπικού».
Οι φήμες μεταξύ των εργαζομένων στην Ανταρκτική λένε ότι ο Ιβάν πιθανότατα θα εκτεθεί στο Διεθνές Ανταρκτικό Κέντρο στο Κράισττσερτς, αλλά είναι πιθανό να καταλήξει σε κάποιο μουσείο κάπου αλλού στον κόσμο. Όπως και να έχει, ο Ιβάν θα συνεχίσει να ζει ως ένα αγαπημένο κομμάτι της ιστορίας της Ανταρκτικής.