Η υποχώρηση ενός γιγαντιαίου παγόβουνου στην Ανταρκτική, μπορεί να φέρει μεγάλες ανακαλύψεις γύρω από την αποκάλυψη ενός μοναδικού υποθαλάσσιου οικοσυστήματος.
Με την πάροδο του χρόνου, ένα εκτεταμένο στρώμα πάγου κάλυψε ολόκληρες περιοχές του βυθού της Ανταρκτικής, εμποδίζοντας κάθε προσπάθεια πρόσβασης ή εξερεύνησης αυτού του μυτστηριώδους κόσμου.
Αλλά αυτό έλαβε τέλος από μια άνευ προηγουμένου υποχώρηση των παγετώνων γράφει η ισπανική okdiario. Και αυτό που βρίσκεται κάτω από την εκτεθειμένη πλέον επιφάνεια άρχισε να αποκαλύπτει ένα υποθαλάσσιο οικοσύστημα που δεν είχε παρατηρηθεί ποτέ πριν, ένας νέος κόσμος.
Οι επιστήμονες έρχονται τώρα αντιμέτωποι με ένα εντελώς νέο και ελάχιστα κατανοητό περιβάλλον, οι ιδιαιτερότητες του οποίου αρχίζουν να πυροδοτούν πολλαπλές υποθέσεις και ερευνητικές κατευθύνσεις.
Το παγόβουνο και ένα νέο υποθαλάσσιο οικοσύστημα
Η κατάρρευση ενός τεράστιου παγόβουνου στην Ανταρκτική αποκάλυψε ένα τμήμα του ωκεανού που ήταν κρυμμένο κάτω από τον πάγο για αιώνες. Το παγόβουνο Α-84, είναι μια μάζα πάγου στο μέγεθος της πόλης του Σικάγο, η μετατόπιση του οποίου αποκάλυψε έναν προηγουμένως απρόσιτο βυθό.
Το φαινόμενο αυτό έλαβε χώρα στην παγοκρηπίδα George VI, μια υφαλοκρηπίδα στο κανάλι George VI που χωρίζει το νησί Alexander I από την Ανταρκτική Χερσόνησο.
Η έκταση που αποκαλύφθηκε, άνω των 500 τετραγωνικών χιλιομέτρων, παρουσιάζει ένα υποβρύχιο οικοσύστημα του οποίου τα χαρακτηριστικά διαψεύδουν πολλές από τις προσδοκίες για τέτοιους βιότοπους σε ακραίες συνθήκες.
Η παγοκρηπίδα George VI είναι η μεγαλύτερη παγοκρηπίδα στη δυτική ακτή της Ανταρκτικής. Καλύπτει έκταση 23.880 τετραγωνικών χιλιομέτρων και έχει δύο μέτωπα πάγου που απέχουν μεταξύ τους 500 χλμ. Το σύστημα αυτό επηρεάζεται από διαφορετικές κλιματολογικές συνθήκες κατά μήκος της δομής του, γεγονός που επηρεάζει τη συμπεριφορά του ως προς την προέλαση και την υποχώρησή του.
Στο νότιο τμήμα η αποκόλληση αποκάλυψε μια προηγουμένως απρόσιτη περιοχή, η οποία βρισκόταν κάτω από ένα στρώμα πάγου 150 μέτρων για αιώνες.
Η απομάκρυνση των πάγων έδωσε για πρώτη φορά σε μια διεθνή ομάδα επιστημόνων πρόσβαση σε αυτό το υποθαλάσσιο οικοσύστημα. Λίγες ημέρες μετά τη θραύση του παγόβουνου, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τηλεχειριζόμενα οχήματα για να κατέβουν στα βάθη του καναλιού George VI. Αυτό που παρατήρησαν ξεπέρασε τις προσδοκίες. Σε αντίθεση με άλλα υποπαγετώδη περιβάλλοντα, όπου η βιοποικιλότητα είναι συχνά χαμηλή, αυτή η περιοχή φιλοξενούσε μεγάλη ποικιλία μορφών ζωής:
Αγγειόσχημα σφουγγάρια, Μεγάλα κοράλλια, γιγαντιαίες ανεμώνες και μέδουσες, ψάρια προσαρμοσμένα να ζουν στο ακραίο κρύο και άλλα πολλά εντοπίστηκαν.
Η παρουσία ειδών όπως η γιγαντιαία Stygiomedusa, με πλοκάμια μήκους άνω των δέκα μέτρων, και σφουγγαριών που μπορεί να είναι εκατοντάδων ετών, δείχνει ότι αυτό το οικοσύστημα όχι μόνο υπήρχε κάτω από τον πάγο, αλλά ότι ευδοκιμούσε χωρίς προβλήματα. Σε αντίθεση με άλλα πολικά περιβάλλοντα, το νεοαποκαλυφθέν υποθαλάσσιο οικοσύστημα παρουσιάζει αξιοσημείωτη οικολογική πολυπλοκότητα. Σε απόσταση μόλις 15 χιλιομέτρων από την άκρη του αρχαίου παγετώνα, η βιολογική ποικιλομορφία που παρατηρήθηκε περιλαμβάνει νέα είδη μαλακίων, καρκινοειδών και πολυχαίτων. Επιπλέον, ορισμένα πλάσματα παρουσιάζουν ακόμη και μορφολογικά χαρακτηριστικά που θυμίζουν προϊστορικά είδη. Μπροστά σε αυτή τη μοναδικότητα, αναδύονται νέες επιστημονικές προκλήσεις γύρω από την προέλευση αυτών των ειδών, την ηλικία τους και τις αλληλεπιδράσεις με άλλους οργανισμούς καθώς και με το περιβάλλον.
Τα δείγματα που θα ληφθούν θα μπορούσαν να επαναπροσδιορίσουν τα όσα γνωρίζουμε για τα πολικά υποθαλάσσια οικοσυστήματα.
Πώς επιβιώνουν αυτά τα ζώα χωρίς το φως του ήλιου;
Μια από τις πιο εντυπωσιακές πτυχές είναι ο τρόπος με τον οποίο οι οργανισμοί αυτοί επιβιώνουν σε ένα περιβάλλον χωρίς άμεσο ηλιακό φως. Στα παραδοσιακά θαλάσσια οικοσυστήματα, τα θρεπτικά συστατικά προέρχονται από την επιφάνεια, κατεβαίνοντας ως νεκρό οργανικό υλικό. Στην περίπτωση αυτή, οι επιστήμονες έχουν διάφορες υποθέσεις:
- Βαθιά ωκεάνια ρεύματα που θα μεταφέρουν θρεπτικά συστατικά από άλλες περιοχές.
- Το λιώσιμο των παγετώνων, το οποίο θα μπορούσε να εμπλουτίσει το περιβάλλον με οργανικές ενώσεις.
- Ανταλλαγή υδάτινων μαζών, που δημιουργείται από την κίνηση της υφαλοκρηπίδας καθώς υποχωρεί.
Αυτό το εναλλακτικό σύστημα διατροφής θα μπορούσε να εξηγήσει πώς το υποθαλάσσιο οικοσύστημα παραμένει ενεργό, ακόμη και κάτω από ένα τόσο παχύ και αρχαίο στρώμα πάγου.
Η πρόσφατα εκτεθειμένη περιοχή είναι συγκρίσιμη με μια βιολογική χρονοκάψουλα. Απομονωμένη από εξωτερικές επιδράσεις, διατηρεί μια σταθερότητα που επιτρέπει τη μελέτη των εξελικτικών διαδικασιών χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση ή ηλιακή ακτινοβολία.
Τα ευρήματα θα μπορούσαν επίσης να είναι σημαντικά για την αστροβιολογική έρευνα. Οι συνθήκες του πυθμένα της Ανταρκτικής παρουσιάζουν ομοιότητες με τους υπόγειους ωκεανούς φεγγαριών όπως η Ευρώπη ή ο Εγκέλαδος στο ηλιακό σύστημα. Με την απώλεια της παγοκάλυψης, το υποθαλάσσιο οικοσύστημα αντιμετωπίζει μια νέα πραγματικότητα. Η έκθεση στο ηλιακό φως, οι θερμικές αλλαγές και ο πιθανός εξωτερικός αποικισμός μπορεί να μεταβάλουν την οικολογική του ισορροπία. Οι επιστήμονες έχουν εγκαταστήσει αυτόνομους αισθητήρες για την παρακολούθηση αυτών των αλλαγών σε πραγματικό χρόνο. Σχεδιάζονται περαιτέρω αποστολές για την παρακολούθηση της εξέλιξης του περιβάλλοντος. Στόχος είναι να διαπιστωθεί αν το οικοσύστημα μπορεί να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση ή αν κινδυνεύει από ταχεία υποβάθμιση.