Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν αρνητικά την παραγωγή κακάο και ανεβάζουν τον τελευταίο καιρό τις τιμές της σοκολάτας στο εμπόριο.
Μόλις τέσσερις χώρες της Δυτικής Αφρικής αποτελούν τη βάση μιας βιομηχανίας αξίας άνω των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Στα τροπικά έθνη της Ακτής Ελεφαντοστού, της Γκάνας, του Καμερούν και της Νιγηρίας, οι σειρές των κακαόδεντρων περιμένουν τη συγκομιδή από τους ντόπιους. Μόλις συλλεχθούν, αυτοί οι ταπεινοί κόκκοι αποξηραίνονται, καβουρδίζονται και μεταποιούνται σε κάτι αγαπημένο: τη σοκολάτα.
Καθώς όμως οι όλο και πιο ασταθείς καιρικές συνθήκες συνεχίζουν να ανεβάζουν το κόστος των γλυκισμάτων, η σοκολάτα έχει καταντήσει τον τελευταίο καιρό το διατροφικό σύμβολο για κάτι πολύ πιο δυσοίωνο: την κλιματική αλλαγή.
Τι έδειξαν δύο εκθέσεις σχετικά με την παραγωγή κακάο
Δύο εκθέσεις που δημοσιεύθηκαν προ ημερών διαπίστωσαν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας παγκοσμίως δυσχεραίνει την ανάπτυξη του κακάο στις χώρες που αυτό καλλιεργείται. Η έρευνα αποκαλύπτει πώς η καύση πετρελαίου, άνθρακα και μεθανίου επηρεάζει δραματικά το μικροκλίμα στις 4 αυτές τροπικές χώρες και ανεβάζει στα ύψη τις τιμές της σοκολάτας.
«Ένα από τα τρόφιμα που αγαπάει περισσότερο ο κόσμος κινδυνεύει λόγω της κλιματικής αλλαγής» δήλωσε η Kristina Dahl, αντιπρόεδρος για την επιστήμη στη μη κερδοσκοπική οργάνωση Climate Central, η οποία συνέταξε τη μία από τις δύο εκθέσεις.
Περίπου το 70% του παγκόσμιου κακάο καλλιεργείται στη Δυτική Αφρική. Το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου καλλιεργείται σε μέρη με παρόμοιο κλίμα, όχι μακριά από τον ισημερινό, όπως η Ινδονησία και το Εκουαδόρ.
Τα δέντρα αναπτύσσονται καλύτερα σε συνθήκες τροπικού δάσους με υψηλή υγρασία, άφθονη βροχή, πλούσιο σε άζωτο έδαφος και φυσικά χωρίς ανέμους. Η έκθεση σε θερμοκρασίες υψηλότερες από 33 βαθμούς Κελσίου προκαλεί στα δέντρα υδατικό στρες, εμποδίζει την ανάπτυξη των φυτών και διαβρώνει την ποιότητα και την ποσότητα των σπόρων που αυτά αποδίδουν.
Σαράντα ημέρες υπερβολικής ζέστης
Πέρυσι, η αύξηση της θερμοκρασίας πρόσθεσε τουλάχιστον έξι εβδομάδες (42 ημέρες) πάνω από το όριο των 33 βαθμών σε σχεδόν τα δύο τρίτα των περιοχών παραγωγής κακάο σε όλη την Ακτή Ελεφαντοστού, την Γκάνα, το Καμερούν και τη Νιγηρία, συμβάλλοντας σε μια καταστροφική συγκομιδή, σύμφωνα με την έκθεση Climate Central.
Οι ερευνητές εξέτασαν δεδομένα θερμοκρασίας για την περιοχή και εκτιμήσεις για το τι θα μπορούσε να είχε παρατηρηθεί την τελευταία δεκαετία σε έναν κόσμο χωρίς την ανθρωπογενή αύξηση της θερμοκρασίας.
Διαπίστωσαν ότι μεταξύ του 2015 και του 2024, η κλιματική αλλαγή αύξησε τον αριθμό των ημερών που κάθε χώρα βιώνει θερμοκρασίες άνω του ιδανικού για την ανάπτυξη του κακάο κατά μέσο όρο δύο έως τέσσερις εβδομάδες ετησίως.
Οι περισσότερες από αυτές τις θερμότερες ημέρες ήρθαν κατά τη διάρκεια του κύριου κύκλου της καλλιέργειας, όταν τα φυτά ανθίζουν και παράγουν τους σπόρους τους.
Η αύξηση της θερμοκρασίας μεταβάλλει επίσης τα πρότυπα των βροχοπτώσεων, επιταχύνει την ξηρασία, διευκολύνει την εξάπλωση καταστροφικών ασθενειών και συμβάλλει στην περαιτέρω υποβάθμιση του εδάφους.
Ωστόσο, η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην παραγωγή και τις τιμές καταναλωτή παραμένει σε μεγάλο βαθμό αδιευκρίνιστη για τους επιστήμονες και τους οικονομολόγους. Η Dahl δήλωσε επίσης ότι είναι άγνωστο ποιο καιρικό φαινόμενο κρύβεται πίσω από τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην παραγωγή, ούτε είναι σαφές ποια και πόση επιρροή είχε το κλιματικό φαινόμενο Ελ Νίνιο στις περσινές σοδειές.
Τι λένε οι ίδιοι οι καλλιεργητές
Ο Emmanuel Essah-Mensah, καλλιεργητής κακάο στην Γκάνα, περιέγραψε την κλιματική αλλαγή ως ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που επηρεάζουν την παραγωγή σε ολόκληρη τη Δυτική Αφρική.
«Η ξηρασία σημαίνει ότι χάνουμε το 60% των σπόρων κακάο. Έχω δει μια δραστική μείωση του εισοδήματος, όπως και όλοι οι αγρότες στον αγροτικό μου συνεταιρισμό», δήλωσε ο Essah-Mensah στον ιστότοπο Grist.
Οι ξηρασίες, οι πλημμύρες και οι ασθένειες των φυτών που έπληξαν την περιοχή πέρυσι συνέβαλαν σε τιμές-ρεκόρ για το κακάο, οι οποίες με τη σειρά τους προκάλεσαν εκτίναξη του κόστους της σοκολάτας στο διεθνές εμπόριο, σύμφωνα με έκθεση της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Christian Aid.
Η παγκόσμια παραγωγή κακάο μειώθηκε κατά περίπου 14% την περίοδο 2023-24 και η αντίστοιχη περσινή εκτίναξη της τιμής του κακάο στην αγορά κατέρριψε ένα ρεκόρ 47 ετών. Από το 1977 είχαν να δουν τη σοκολάτα να πωλείται τόσο ακριβά, λένε οι παλαιότεροι καλλιεργητές.
Η Kat Kramer, συν-συγγραφέας της έκθεσης και σύμβουλος κλιματικής πολιτικής της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης, δήλωσε ότι όλα αυτά τα ευρήματα είναι ανησυχητικά.
«Οι λάτρεις της σοκολάτας πρέπει να πιέσουν τις εταιρείες και τις κυβερνήσεις να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου» δήλωσε η Kramer, «αλλιώς οι προμήθειες σοκολάτας θα βρίσκονται διαρκώς σε έναν αυξανόμενο κίνδυνο εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής».
Οι συνέπειες αυτού του γεγονότος υπερβαίνουν την απλή απόλαυσή της, καθώς το κακάο χρησιμοποιείται επίσης σε άλλα αγαθά, όπως τα καλλυντικά και τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα οποία αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό κομμάτι της παγκόσμιας αγοράς.
Ωστόσο, ακόμη και όταν οι τιμές ανεβαίνουν για τους καταναλωτές, οι αγρότες που καλλιεργούν κακάο δεν βλέπουν πάντα κάποιο από αυτό το κέρδος να επιστρέφει στην τσέπη τους.
Η Josephine George Francis, η οποία καλλιεργεί κακάο στη Λιβερία, δήλωσε ότι οι αγρότες σε όλη τη Δυτική Αφρική στην πραγματικότητα χάνουν χρήματα λόγω του αυξανόμενου κόστους της καλλιέργειας σε έναν κόσμο που διαρκώς υπερθερμαίνεται. «Χρειαζόμαστε μια διαφορετική προσέγγιση, που να θέτει τη βιωσιμότητα και τους αγρότες στο επίκεντρό της», δήλωσε η George Francis. «Γιατί εμείς δεν επωφελούμαστε από τις αυξημένες τιμές [της σοκολάτας] στις παγκόσμιες αγορές».
Φυσικά, το κακάο δεν είναι το μόνο συστατικό στα γλυκίσματα που απειλείται από την αύξηση της θερμοκρασίας. Στις αρχές του περασμένου έτους, η ζάχαρη, ένα άλλο βασικό συστατικό, πωλήθηκε σε μερικές από τις υψηλότερες τιμές της τελευταίας δεκαετίας, αφού οι ακραίες καιρικές συνθήκες περιόρισαν την παγκόσμια παραγωγή ζαχαροκάλαμου.
Όλα αυτά έχουν οδηγήσει πολλούς σοκολατοποιούς να προσαρμοστούν. Ορισμένοι, όπως οι εταιρείες Mars και η Hershey, έχουν μειώσει -αθόρυβα- την ποσότητα του κακάο στα προϊόντα τους ή σπεύδουν να παρουσιάσουν νέα προϊόντα που δεν περιέχουν καθόλου κακάο.