Είδαμε τον 4ο καινούργιο κύκλο της δανέζικης καταπληκτικής σειράς Borgen στο Netflix.
Εννέα χρόνια μετά το φινάλε του 3ου κύκλου, το Borgen, η δανέζικη σειρά που έγινε φαινόμενο, επέστρεψε με οκτώ νέα συγκλονιστικά επεισόδια για να παραδώσει σε αμερικανικές σειρές τύπου House of cards, μαθήματα σε πολλαπλά επίπεδα: δραματουργίας, φεμινισμού, ρεαλισμού, αισθητικής, πολιτικής σκέψης. Το Borgen είχε πάντα, από τις αρχές, μια πολύ πιο ρεαλιστική προσέγγιση στο τι σημαίνει πολιτικό δράμα. Ωστόσο τώρα, με τον 4ο κύκλο, οι Δανοί απέδειξαν ότι μακράν υπερέχουν σε αυτόν τον τομέα. Τα νέα επεισόδια που προβάλλονται στο Netflix είναι πιο μεστά, πιο ώριμα, πιο ρεαλιστικά από ποτέ. Σε αντίθεση με το House of cards, το οποίο ξεκίνησε πολύ δυναμικά σαν ένα σύγχρονο σαιξπηρικό, πολιτικό σχόλιο για την εξουσία, τη διαφθορά και τη βία, αλλά σταδιακά κατέληξε να μοιάζει -ειδικά μετά τον ξαφνικό «θάνατο» του Κέβιν Σπέισι στην 5η σεζόν- με παρωδία, το Borgen απογειώθηκε.
Δείχνει τον κόσμο του σήμερα ρεαλιστικά
Από τα πρώτα κιόλας λεπτά, ο θεατής, βλέποντας τη μεγαλύτερη κατά δέκα χρόνια Μπιργκίτε Νίμποργκ, να έχει περάσει τα 50, έχοντας εμφανώς περισσότερες ρυτίδες αλλά το ίδιο ακόμα ακαταμάχητο χαμόγελο, κατανοεί ότι η σειρά Borgen έχει περάσει σε άλλο level. Η αφοπλιστική πρώην πρωθυπουργός της Δανίας, η οποία είχε παραιτηθεί από την κυβέρνηση για να στηρίξει την κόρη της που είχε καταρρεύσει ψυχολογικά και επιστρέφοντας όχι μόνο δεν κατάφερε να επανακτήσει το θεσμικό ρόλο της, αλλά έχασε και την αρχηγεία του κόμματός της, ίδρυσε το δικό της πολιτικό συνασπισμό. Στις εκλογές, στο φινάλε του 3ου κύκλου, η πεισματάρα Νίμποργκ κατάφερε να μπει ξανά στη Βουλή αποκτώντας σημαντικές έδρες. Τώρα, στον 4ο κύκλο, έχει γίνει Υπουργός Εξωτερικών σε μια κυβέρνηση συνεργασίας με πρωθυπουργό μια άλλη γυναίκα. Η πρωτοπόρα Μπιργκίτε, η οποία είχε γίνει η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Δανίας, τώρα έχει καταλήξει να τρέχει πίσω από τις καταιγιστικές εξελίξεις και να βρίσκεται σε έναν άνισο ανταγωνισμό με τη πρωθυπουργό, μια μοντέρνα πολύ νεαρότερη γυναίκα που παίζει στα δάχτυλα τα κοινωνικά δίκτυα και μιλά στη γλώσσα και την αισθητική του διαδικτύου.
Ο κορωνοϊός και οι κυρώσεις στη Ρωσία παίζουν στο σενάριο
Οι αλλαγές που έχουν συμβεί στον κόσμο μέσα σε αυτά τα εννέα χρόνια είναι καταιγιστικές και η σειρά τις απεικονίζει όλες με μια σοφή λιτότητα και οικονομία που μεταμορφώνει το Borgen, από μια πολύ ενδιαφέρουσα σειρά που ήταν, στο απόλυτο πολιτικό θρίλερ. Σε οκτώ μόλις επεισόδια ο δημιουργός της σειράς Άνταμ Πράις δίνει την τοιχογραφία του σημερινού κόσμου, χωρίς φλυαρίες και σεναριακές κοιλιές που κουράζουν τον θεατή.
Βασικό ατού της σειράς είναι ότι ο νέος κύκλος πατάει και με τα δυο πόδια σταθερά στο σήμερα: σε μια εποχή που μόλις έχει βγει ή αρχίζει να βγαίνει από την πανδημία του κορωνοϊού και έχει βιώσει μια διεθνή κρίση με τη Ρωσία. Πολύ σημαντικό αυτό για ένα έργο μυθοπλασίας. Το στοιχείο της επικαιρότητας κάνει το Borgen να μοιάζει προφητικό. Είναι σχεδόν σοκαριστικό το γεγονός ότι στη σειρά που προβλήθηκε στη Δανία από τις 13 Φεβρουαρίου έως τις 3 Απριλίου, υπήρχαν εμβόλιμες νύξεις για την απειλή της Ρωσίας. Αυτό δείχνει, αν μη τι άλλο, τα γρήγορα αντανακλαστικά των παραγωγών της σειράς.
Το Borgen όμως δεν μένει μόνο σε αυτό. Η σειρά παίζει δυναμικά σε πολλά μέτωπα και θέτει σύγχρονους προβληματισμούς με έναν πολύ μοντέρνο και ψύχραιμο τρόπο: η πολιτική και τα ΜΜΕ υπό το φως των social media, η διεθνής γεωπολιτική, η οικολογία, το πετρέλαιο, η ενεργειακή κρίση, ο κορωνοϊος, οι γυναίκες στην εξουσία, η επικοινωνία μέσα από το φίλτρο του Instagram, οι σύγχρονες σχέσεις.
Φρέσκια ματιά με digital αναφορές και οικολογικό μήνυμα
Εκτός, λοιπόν από τη λιτή σκηνοθεσία με τις digital αναφορές, τα εμβόλιμα tweets, τους πολύ δυνατούς τίτλους αρχής με τα παγόβουνα της Ανταρκτικής που λιώνουν και τη μουσική που σου κόβει την ανάσα, η σειρά δίνει και ένα πολύ δυνατό μήνυμα για την οικολογία, που υπό το φως της παρούσας ενεργειακής κρίσης, το κάνει ακόμα πιο επίκαιρο. Αυτό το πράσινο μήνυμα ωστόσο δεν είναι κλισέ, δεν είναι βαρετό σαν καμπάνια για τα αναμφισβήτητα οφέλη της τετραπάκ συσκευασίας, δεν μοιάζει με καλλιστειακή ευχή ή με μονοσήμαντη μπλοκμπαστερίστικη αμερικανική ταινία που σε κάνει να δακρύζεις από τα γέλια, τρώγοντας από ανία και δεύτερο κουτί με νάτσος και λιωμένο τσένταρ. Είναι μια καλά ζυμωμένη μυθοπλασία που θα σε κάνει να ξενυχτήσεις και να προβληματιστείς. Η Μπιργκίτε Νίμποργκ, βρίσκεται σε αυτό το νέο κύκλο στο μάτι του κυκλώνα μιας διεθνούς κρίσης που φτάνει τον κόσμο στο χείλος του Γ' Παγκόσμιου Πολέμου.
Βασικός άξονας της σεζόν, γύρω από τον οποίο κινείται η πλοκή, είναι μια διεθνής κρίση που προκύπτει όταν μια εταιρεία ρωσικών συμφερόντων σε μια μια εξόρυξη εντοπίζει πετρέλαιο στην Ανταρκτική. Η τεράστια Γροιλανδία, η οποία αποτελεί αυτόνομη περιοχή του Βασιλείου της Δανίας, βλέπει σε αυτή την ανακάλυψη το όραμα της μελλοντικής ανεξαρτησίας της από τη Δανία. Η κυβέρνηση της Δανίας θέλει τα τεράστια έσοδα που θα φέρει η καταστροφική εξόρυξη, ενώ η υπουργός εξωτερικών της χώρας Μπιργκίτε Νίμποργκ βρίσκεται στο δίλημμα να επιλέξει να σώσει τη θέση της, γυρνώντας την πλάτη στους ψηφοφόρους του κόμματός της που την επέλεξαν για το οικολογικό πρόγραμμά της, ή να παραιτηθεί.
Μια γυναίκα εξουσίας που καταρρέει
Η Δανή Σίντσε Μπάμπετ Κνούντσεν που υποδύεται τη Μπιργκίτε Νίμποργκ δίνει ένα ρεσιτάλ ερμηνείας και σκιαγραφεί τέλεια με το βλέμμα, τις εκφράσεις του προσώπου, με ολόκληρη την κινησιολογία, το ψυχογράφημα μιας γυναίκας στα 50+ σε θέση εξουσίας που μοιάζει πλέον χαμένη. Η άλλοτε αληθινή και θαρραλέα Μπιργκίτε, γραπωμένη με απελπισία από την εξουσία, αρχίζει να βυθίζεται σε έναν κυκεώνα από ψέματα, πολιτικές ίντριγκες, συνωμοσίες, αδειάζοντας ακόμα και τον ίδιο της το γιο δημοσίως, γυρνώντας την πλάτη στις αξίες της για να μη χάσει την υπουργική καρέκλα.
Ο θεατής ξαφνιάζεται βλέποντας αυτό στο οποίο έχει εξελιχθεί η Μπιργκίτε: μια χωρισμένη γυναίκα σε εμμηνόπαυση που γίνεται ευερέθιστη και ταλαιπωρείται από εξάψεις, ενώ τα παιδιά της έχουν μεγαλώσει και έχουν φύγει μακριά της και ο πρώην εξηντάρης άντρας της αποκτά παιδί με τη νεότερη σύζυγό του. Η εργασιομανής υπουργός λέει ότι απολαμβάνει τη μοναξιά της, ότι νιώθει ελεύθερη που δεν έχει να απολογηθεί σε κανέναν πια για το πόσες ώρες εργάζεται. Γυρνάει αργά στο σπίτι, τρώει έτοιμα γεύματα από το σούπερ μάρκετ στον καναπέ, βλέποντας ειδήσεις και ενημερωτικές εκπομπές που μιλούν γι’ αυτή, συνωμοτεί, ελίσσεται πολιτικά -όχι πολύ επιτυχημένα πια αφού οι χειρισμοί της οδηγούν σε μια γιγαντιαίων διαστάσεων κρίση που εμπλέκει σε ένα διπλωματικό Βατερλώ τη Δανία, την ΕΕ, την Ρωσία, την Αμερική και την Κίνα- και τρέμει από φόβο μην πέσει από το θρόνο της. Το πιο προσωπικό πράγμα που κάνει για τον εαυτό της, εκτός δουλειάς, είναι ότι έχει γίνει συνδρομήτρια σε ένα app λουλουδιών που της παραδίδει μια ανθοδέσμη στο σπίτι κάθε εβδομάδα.
Παράλληλα, η ιστορία της δυναμικής δημοσιογράφου Κατρίν Φένσμαρκ, η οποία αναλαμβάνει τη διοίκηση στο ενημερωτικό τμήμα του κρατικού καναλιού, δίνει στον δημιουργό του Borgen, Άνταμ Πράις, τον ιδανικό καμβά για να κάνει μια εξαιρετική ανάλυση για τις σύγχρονες σχέσεις στο χώρο εργασίας όπως αυτές διαμορφώνονται στα χρόνια της πολιτικής ορθότητας. Η σειρά αγγίζει ευαίσθητα θέματα με τόλμη όπως η cancel culture, οι δολοφονίες χαρακτήρα στο Twitter, η χρήση των κοινωνικών δικτύων για εκβιασμούς ατόμων σε θέση εξουσίας ή για περισσότερες απολαβές.
Γιατί το Time κάνει λόγο για μετα-φεμινισμό;
Δεν είναι καθόλου τυχαίο, μάλιστα, που κορυφαία περιοδικά σε όλο τον κόσμο κάνουν λόγο ακόμα και για μια λεπτή χειρουργική τομή στον φεμινισμό από το Borgen 4. Συγκεκριμένα το Time, έκανε εκτενές αφιέρωμα στον 4ο κύκλο της δανέζικης σειράς, μιλώντας για μια αξιοζήλευτη επιστροφή ενός πολιτικού δράματος που φέρνει μαζί του μια νέα αντίληψη για τη γυναικεία δύναμη και εξουσία. Το άρθρο μάλιστα υπογραμμίζει το ρόλο του Borgen ως καθαρού δείγματος ενός μετα-φεμινισμού που σκιαγραφεί τις σχέσεις των γυναικών με την εξουσία πιο ρεαλιστικά από οποιαδήποτε σειρά ή ταινία της εποχής μας, αφού παρουσιάζει τις γυναίκες όπως είναι στ' αλήθεια: ούτε σκληρές, αδίστακτες καρικατούρες όπως η Κλερ Άντεργουντ ούτε θύματα, ούτε πανίσχυρα αγιοποιημένα θηλυκά που τα καταφέρνουν όλα ούτε αδύναμες γυναίκες που καταρρέουν κάτω από το βάρος της πατριαρχίας που τις πιέζει.
Οι γυναίκες του Borgen, είναι αμφίθυμες, κινούνται σε ένα τεντωμένο σκοινί και ποτέ ισορροπούν και πότε πέφτουν, πότε ηττούνται και πότε νικούν, πότε είναι ο εαυτός τους και πότε μετατοπίζουν το κέντρο βάρος του εαυτού τους έξω από το σώμα τους, στις προσδοκίες των άλλων, πέφτοντας στο κενό. Το Borgen δίνει ένα ρεαλιστικό πορτραίτο των γυναικών του σήμερα που γερνάνε, μένουν μόνες, βλέπουν στον καθρέφτη ένα πρόσωπο που δεν αναγνωρίζουν, που διεκδικούν μια θέση εξουσίας και γίνονται αυτό που πολεμούσαν, αντιπαθούσαν ή φοβούνταν, που θυσιάζουν πράγματα, που διεκδικούν το δικαίωμα να είναι τρυφερές σύντροφοι ή αδιάφορες σύζυγοι, ελλιπείς ή καλές μητέρες, μα πάνω απ' όλα ανθρώπινα πλάσματα που καταρρέουν και ξανασηκώνονται. Όπως όλοι μας.
Το Borgen 4 δίνει όντως μια νέα εικόνα για τις γυναίκες, πιο ρεαλιστική. Έτσι, που το Time αναρωτιέται: Είναι αυτός ο φεμινισμός ένας μετα-φεμινισμός ή απλώς είναι ένας παλιομοδίτικος σεξισμός με νέο ένδυμα; «Η εικόνα μιας γυναίκας που έχασε την οικογένειά της και τώρα δεν έχει τίποτα είναι στερεοτυπικά αρνητική», λέει η Αμερικανίδα καθηγήτρια Susanne Eichner, «αλλά υπάρχει και κάτι προοδευτικό στο Borgen: η σειρά επιτρέπει στις γυναίκες να αισθάνονται όλο το φάσμα των συναισθημάτων, να είναι καλές και κακές, συντετριμμένες και αμφίθυμες». Σε αυτό συμφωνεί και η ίδια η Κνούντσεν που υποδύεται τη Μπιργκίτε Νίμποργκ: «Όταν ήμουν νέα, πάντα γκρίνιαζα για τους γυναικείους ρόλους που δεν υπήρχαν: μια γυναίκα ήταν είτε αδίστακτη bitch, είτε την έβαζαν σε βάθρο. Οι άνδρες μπορούσαν παίζουν ρόλους πιο αληθινούς που κινούνταν με αληθοφάνεια ανάμεσα σε αυτούς τους δύο αντίθετους πόλους. Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό, αν το δεις από τη φεμινιστική πλευρά, να σταματήσουμε να προσποιούμαστε ότι οι γυναίκες πρέπει να είναι τέλειες. Έχει περισσότερο ενδιαφέρον να δείξεις τον τρόπο με τον οποίο ένας άνθρωπος μπορεί να χάνει τον εαυτό του. Γιατί αυτό είναι μέρος της ανθρώπινης κατάστασης».