H σειρά του Netflix που πραγματεύεται μια ιστορία βιασμού στη σκιά του #MeToo, ένα πολιτικό σκάνδαλο που κάνει την κυβέρνηση στη Βρετανία να κλυδωνίζεται, έχει προκαλέσει ένα τεράστιο debate στον Τύπο και τα Social Media. Γιατί όλος αυτός ο χαμός;
Είναι όντως η «Ανατομία ενός σκανδάλου» η πιο ανόητη τηλεοπτική στιγμή του Netflix, όπως έγραψε η ηλεκτρονική έκδοση της βρετανικής εφημερίδας The Guardian; Γιατί οι μισοί χρήστες στα κοινωνικά δίκτυα την αποθεώνουν και οι άλλοι μισοί τη βαθμολογούν αρνητικά σε πλατφόρμες με κριτικές του κοινού, όπως το δημοφιλές Rotten Tomatoes; Τι είναι αυτό που αρέσει στους θεατές σε αυτή τη σειρά που έγινε κατευθείαν πολύ δημοφιλής και τι είναι αυτό που εκνεύρισε πολλούς; Είδα τη σειρά, χωρίς να έχω διαβάσει από πριν καμία κριτική, ούτε στον ξένο Τύπο, ούτε στις πλατφόρμες με reviews του κοινού. Ολοκληρώνοντας και το τελευταίο επεισόδιο από τα έξι της mini σειράς, ήμουν εξίσου αμφίθυμος με όλους αυτούς τους χρήστες, τις κριτικές των οποίων αναζήτησα στο διαδίκτυο εκ των υστέρων.
Είναι σκάνδαλο τα σεναριακά κενά της σειράς
H «Ανατομία ενός σκανδάλου» είναι από μόνη της ένα μικρό σκάνδαλο. Διότι, θέλει μεγάλη μαεστρία για έχεις στα χέρια σου τόσο δυνατά χαρτιά και αντί να βγάλεις έναν άσσο από το μανίκι να πετάς με έπαρση και ύφος θριαμβευτή στο τραπέζι ένα δύο μπαστούνι με το ζόρι και αυτό τσαλακωμένο, σκισμένο και θαμπό. Είναι σχεδόν ανεπίτρεπτο να έχεις μια καλή, πολύ καλή σκηνοθεσία με ευρήματα, ατμοσφαιρικούς φωτισμούς, να έχεις τέλεια κοστούμια και σκηνικά, να έχεις ένα πολύ δυνατό καστ (την καλλονή Σιένα Μίλερ, τον Ρούπερτ Φρεντ που έπαιζε τον Πήτερ Κουίν στο Homeland και την Μισέλ Ντόκερι που υποδύεται τη Λαίδη Μέρι στο Downton Abbey) και ένα σενάριο που θα μπορούσε αν είχε δουλευτεί σωστά και δεν ήταν τόσο μονοσήμαντο, και τελικά να δημιουργείς μια σειρά που προκαλεί αμηχανία.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά: Η «Ανατομία ενός σκανδάλου» πραγματεύεται την ιστορία ενός βιασμού. Ένας υπουργός της Κυβέρνησης των Συντηρητικών (Ρούπερτ Φρεντ), απόφοιτος του Χάρβαρντ και μέλος μιας φοιτητικής λέσχης με το όνομα «Οι άσωτοι», διατηρεί μια παράνομη ερωτική σχέση με μία νεαρή υπάλληλο του πολιτικού του γραφείου (Ναόμι Σκοτ). Όταν ο υπουργός ζητά στην ερωμένη του να χωρίσουν, την κρατάει στη θέση της, παρά το γεγονός ότι εκείνη είναι ακόμα ερωτευμένη μαζί του. Μία τελευταία ερωτική τους συνεύρεση στο ασανσέρ του υπουργείου, λίγο καιρό μετά τον χωρισμό τους, οδηγεί τον υπουργό πρώτα στα μανταλάκια των βρετανικών ταμπλόιντ και μετά στο δικαστήριο ως κατηγορούμενο για βιασμό. Ο ισχυρισμός της πρώην ερωμένης του ότι ο πολιτικός της προϊστάμενος προχώρησε δια της βιας σε μη συναινετικό σεξ μαζί της μέσα σε εκείνο το ασανσέρ, πέφτει σαν βόμβα στο σπίτι του υπουργού. Η γυναίκα του (Σιένα Μίλερ), παλιά του συμφοιτήτρια από το Χάρβαρντ, η οποία εγκατέλειψε τα δικά της όνειρα και τις φιλοδοξίες για να στηρίξει τη δική του άνοδο στον πολιτικό στίβο, πικραμένη από την απιστία του συζύγου της τον προσπαθεί να διαχειριστεί το θυμό της και να σταθεί στο πλάι του στο δικαστήριο, παρά τον σάλο που έχει προκληθεί, με τα μίντια να τους κυνηγούν και το κοινωνικό τους περιβάλλον να τους αποφεύγει μαγκωμένο. Ποια θα είναι η έκβαση αυτής της δικαστικής διαμάχης; Τι θα κάνει στο τέλος η σύζυγος του υπουργού που παλεύει εσωτερικά με τις αμφιβολίες της για την αθωότητα του συζύγου της; Και ποιος είναι ο ρόλος της δικηγόρου (Μισέλ Ντόκερι) που υπερασπίζεται τη φερόμενη ως θύμα βιασμού;
Ο φόβος (της πολιτικής ορθότητας) φυλάει τα έρημα
Αυτό που βλέπουμε σε αυτή τη σειρά είναι μια φούσκα πολιτικής ορθότητας. Ένα σενάριο που μπάζει νερά από παντού, που αδυνατεί να υποστηρίξει τη μία και μοναδική, αλλά καίριας σημασίας για την εξέλιξη της σειράς, ανατροπή. Για να μην κάνουμε spoiler δεν θα επεκταθούμε παραπάνω ως προς αυτό. Αρκεί μόνο να πούμε πως ούτε ψυχολογικά ούτε πρακτικά όλο αυτό που συμβαίνει εξηγείται ορθολογιστικά.
Οι σεναριογράφοι, αγγίζουν με γάντια και από απόσταση το #MeToo, τρομαγμένοι με τον σάλο που ενδεχομένως να προκληθεί στα κοινωνικά από έναν λάθος χειρισμό τους. Τρέμουν να πάνε σε βάθος τους χαρακτήρες, ώστε να μην τσαλακώσουν καμία πτυχή του εν λόγω κινήματος, να μην σπάσουν αυγά, να μην αφήσουν αιχμές. Τα πάντα λέγονται, θίγονται, πέφτουν στο τραπέζι, λες και κάποιος υπερευαίσθητος νομικός σύμβουλος του Netflix έχει κάνει μουντζαλιές στο σενάριο, ζητώντας στους σεναριογράφους πολιτικά ορθά πασαλείμματα.
Αυτό είναι οφθαλμοφανές στη φιλόδοξη σειρά που δυστυχώς μένει στην επιφάνεια, χωρίς να αξιοποιεί τα πολύ σημαντικά εργαλεία της μυθοπλασίας που προσέφερε στον δυτικό πολιτισμό η τέχνη του μυθιστορήματος από τα τέλη του 16ου αιώνα: την ειρωνεία και την αμφισημία που κάνουν ένα έργο τέχνης να λειτουργεί σαν επίμονος ανατόμος της ανθρώπινης κατάστασης, φωτίζοντας τις χίλιες δυο διαφορετικές πτυχές της πραγματικότητας, κάνοντας άρση όλων των βεβαιοτήτων του κοινού, δημιουργώντας ερωτήματα και όχι απαντώντας τα με προκάτ απαντήσεις προορισμένες να μην θρέψουν την #CancelCulture πείνα του Twitter.
Η «Ανατομία ενός σκανδάλου» ενώ βλέπεται ευχάριστα, γιατί είναι μια σειρά που έχει ένα καλό καστ, ωραία σκηνικά, οι ήρωές της κινούνται σε έναν σικάτο upper class κόσμο με design εντυπωσιακά σπίτια στην καρδιά του Λονδίνου, με loft, με ακριβά αυτοκίνητα, μοντέρνα και κομψή ενδυματολογική minimal προσέγγιση, σε αφήνει εντελώς μετέωρο. Κάτι σεναριακές τρύπες χάσκουν ορθάνοιχτες μέχρι τέλους.
Η ψυχολογία των ηρώων είναι ρηχή, όχι σαν παγόβουνο, αλλά σαν παγάκι σε χαμηλό ποτήρι του ουίσκι. Μια (καταπληκτική) Σιένα Μίλερ που υποδύεται την απατημένη πολλαπλώς σύζυγο χωρίς υστερίες, παίζοντας το ρόλο της δυνατά κυρίως με τις εκφράσεις του προσώπου της να αντικατοπτρίζουν όλη τη συναισθηματική μάχη που δίνει, δεν μπορεί να πάρει ολόκληρη τη σειρά πάνω της. Η «Ανατομία ενός σκανδάλου» είναι τελικά η απόδειξη ότι το σενάριο είναι ο βασιλιάς. Και στην προκειμένη περίπτωση ο βασιλιάς είναι γυμνός.
Guardian: Mια σειρά φτιαγμένη στο πόδι από φτηνιάρικο κόντρα πλακέ
«Πώς το διάολο Anatomy of a Scandal έγινε τόσο δημοφιλές;», αναρωτιέται ο Stuart Heritage σε ένα πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα The Guardian. Η καυστική του κριτική βάζει τον σεναριογράφο/παραγωγό David E Kelley, δικαίως στο στόχαστρο, λέγοντας πολύ επιτυχημένα ότι η σειρά του κάνει ακόμα και το βρετανικό κοινοβούλιο να είναι τόσο μονοσήμαντο λες και είναι ένα πολιτικό σκηνικό φτιαγμένο στο πόδι από φτηνιάρικο κόντρα πλακέ: «Αν δεν την έχετε δει, η σειρά “Ανατομία ενός σκανδάλου” αντιπροσωπεύει το τελευταίο βήμα του κακόβουλου σχεδίου του David E Kelley να αναπαραγάγει περισσότερα απεχθή ωριαία δράματα για αντικειμενικά απαίσιους πλούσιους από οποιονδήποτε άλλον στην ιστορία (...) Και είναι τρομερό. Η “Ανατομία ενός σκανδάλου” είναι ένα δικαστικό δράμα που βασίζεται σε μια ανατροπή τόσο ηλίθια που μπορεί ρεαλιστικά να αντιμετωπιστεί μόνο με έναν κουρασμένο αναστεναγμό (...) Γιατί τότε, παρ' όλα αυτά, η “Ανατομία ενός σκανδάλου” είναι τόσο δημοφιλής, αυτή τη στιγμή το πιο δημοφιλές σόου του Netflix στον κόσμο;». Η εξήγηση που δίνει ο Stuart Heritage του Guardian είναι ότι το ατού της σειράς είναι η σκηνοθεσία, κάποια ενδιαφέροντα ευρήματα της σκηνοθέτιδας S. J. Clarkson, με τους ήρωες να πέφτουν νοητά στο κενό, μετέωροι από την σκληρή πραγματικότητα που έχουν να αντιμετωπίσουν, σοκαρισμένοι από τις μνήμες του παρελθόντος τους που παρεμβάλλονται σαν flashback στα πλάνα από τη δικαστική διαμάχη, βοηθούν τη σειρά να τραβήξει την προσοχή από το τρέιλερ κιόλας. Αυτές οι θεαματικές πτώσεις στο κενό μπορεί όμως να γραπώνουν το θεατή, αλλά δεν καταφέρνουν τελικά να καλύψουν τα σοβαρά σεναριακά κενά.
ΥΓ. Θα διαβάσω το μυθιστόρημα της Sarah Vaughan «Η ανατομία ενός σκανδάλου» που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Διόπτρα, για να δω από περιέργεια αν οι χαρακτήρες της σειράς εδώ αναλύονται επαρκώς και αν η ανατροπή στην οποία βασίζεται αυτό το δικαστικό δράμα εξηγείται με αληθοφάνεια.