Στις αρχές της δεκαετίας του '60, τότε που η Πλάκα ήταν ακόμη η «γειτονιά των Θεών», μια ομάδα νέων καλλιτεχνών βάλθηκε να αλλάξει τα μουσικά πράγματα της χώρας. Έτσι γεννήθηκε το Νέο Κύμα.
Ο θάνατος του Γιάννη Σπανού, του ανθρώπου που σύμφωνα με τις μαρτυρίες φαίνεται πως βάφτισε ένα νέο ρεύμα τραγουδιού, μας θύμισε εκείνη την εποχή, μια δεκαετία, που παρά το γεγονός πως κατέληξε στη χούντα, προσέφερε αμέτρητα αξέχαστα τραγούδια στο ελληνικό πεντάγραμμο.
Ο Γιάννης Σπανός δίνει το όνομα στο Νέο Κύμα
Ο Αλέκος Πατσιφάς, διευθυντής της δισκογραφικής Lyra, είχε ένα όραμα. Να βάλει νέο αίμα στο ελληνικό τραγούδι και να προσφέρει μουσικές καθαρές, βασισμένες σε λίγα όργανα, που θα τραγουδούσαν κατά βάση τον έρωτα και τη χαρά της ζωής. Κατά κάποιο τρόπο, η σύλληψη ήταν ένας τρόπος να διαχωρίσει το νέο κύμα τη θέση του από το λαϊκό, αλλά και το ελαφρό τραγούδι, όπως χαρακτηρίστηκε το είδος που υπηρέτησε ο Αττίκ τις προηγούμενες δεκαετίες.
Εκείνη την περίοδο, στις αρχές του ‘60, ο Γιάννης Σπανός έχει αρχίσει να διεισδύει στην μουσική σκηνή, στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα και παίζει πλάι σε μεγάλες προσωπικότητες του γαλλικού τραγουδιού, όπως ο Σερζ Γκενσμπούργκ. Εκεί θα γνωρίσει και την Μπριζίτ Μπαντό και θα γράψει το πρώτο τραγούδι που θα ηχογραφήσει η ντίβα του γαλλικού κινηματογράφου. Εκείνον θα πλησιάσει ο Πατσιφάς προκειμένου να χτίσει τη νέα γενιά τραγουδιών και ερμηνευτών που είχε ονειρευτεί. Επηρεασμένος από τη Nouvelle Vague, ο Γιάννης Σπανός προτείνει το νέο ρεύμα αυτό μουσικής να ονομαστεί «Νέο Κύμα».
Το εγχείρημα που ξεκίνησε αρχικά σαν διαφημιστικό σλόγκαν της δισκογραφικής εταιρίας LYRA, έμελλε να φέρει φρέσκο αέρα στην ελληνική μουσική και να πλημμυρίσει τον ελληνικό κινηματογράφο με αρμονικές μελωδίες και αγαπημένα τραγούδια.
Το Νέο Κύμα στην ελληνική μουσική
Διαβάζουμε στην ιστοσελίδα ενός από τους πρώτους-πρώτους εκπροσώπους του Νέου Κύματος, του Μιχάλη Βιολάρη, για εκείνη την εποχή. «Στην πραγματικότητα το Νέο Κύμα δεν ήταν μόνο τραγούδια στο ύφος της μπαλάντας, με λίγα όργανα και με φευγάτη διάθεση. Δεν είχε ένα ενιαίο ύφος, αλλά μπορούσε να χωρέσει τα πάντα. Και γνήσια λαϊκά και λαϊκότροπα και παραδοσιακά δημοτικά, ακόμα και "ροκ" καταστάσεις ή και τραγούδια απλώς χορευτικά».
Μια άλλη ερμηνεύτρια που συνδέθηκε άρρηκτα με το Νέο Κύμα ήταν και η Καίτη Χωματά. Είχε μόλις αφήσει τα θρανία, όταν την ανακάλυψε ο Γιάννης Σπανός και της έδωσε ένα από τα πρώτα δείγματα γραφής του «Νέου Κύματος», που έγινε τεράστια επιτυχία. Το τραγούδι «Μια αγάπη για το καλοκαίρι» από την ταινία «Σκιές στην άμμο» ήταν μόνο η αρχή.
Από το ισχυρό ρεύμα του «Νέου Κύματος» θα περάσουν οι αέρινες φωνές του Γιώργου Ζωγράφου, της Μαρία Δημητριάδου, της Αφροδίτης Μάνου, της Πόπης Αστεριάδου, αλλά και της Δήμητρας Γαλάνη.
Το Νέο Κύμα φέρνει τις μπουάτ στην καρδιά της Αθήνας
Όπως το όνομα του Νέου Κύματος είχε γαλλικές επιρροές, έτσι ακριβώς και οι μπουάτ. Μικρά μαγαζάκια, κανονικά κουτιά (μπουάτ στα γαλλικά σημαίνει κουτί) ξεφύτρωναν σε κάθε γωνιά της Πλάκας και σύστηναν στους Αθηναίους ένα άλλο είδος διασκέδασης. Μια διαφορετική έξοδο που δεν έμοιαζε με τα μεγάλα «κέντρα διασκεδάσεως» ή τα κουτούκια που γνώριζε μέχρι τότε.
«Οι μπουάτ, που είναι ξενόφερτο είδος από το Παρίσι ξεκίνησε από τον Γιώργο τον Παπαστεφάνου που είδε τον Γιάννη Σπανό στη Γαλλία και το μετέφερε αυτό στον Πατσιφά…» θυμάται σε πρόσφατη συνέντευξή της η Πόπη Αστεριάδου. «Τότε, εκείνη την εποχή, στη δεκαετία του ’60 γινόταν αλλαγή όχι μόνο στο τραγούδι, αλλά σε όλες τις μορφές τέχνης, στον κινηματογράφο, στη ζωγραφική, στη γλυπτική, στο θέατρο… στα πάντα! Αυτή η ιδέα, το «Νέο Κύμα», έδωσε μεγάλη ώθηση σε μας! Ήταν κάτι πρωτοποριακό για εκείνη την εποχή» συνέχιζε η ερμηνεύτρια που επίσης έδεσε το όνομά της με το μουσικό ρεύμα εκείνης της εποχής.
Εκτός από τον Γιάννη Σπανό, στο Νέο Κύμα χάρισαν τα τραγούδια τους ο Λίνος Κοκκοτός, ο Νότης Μαυρουδής, ο Βασίλης Κουμπής, ο Ανδρέας Πρέζας, ο Γιώργος Κριμιζάκης, ο Μάνος Λοΐζος, ο Λουκιανός Κηλαηδόνης και πολλοί άλλοι.
«Όλη αυτή η εποχή ήταν έντονη γενικώς. Δεν μπορείς να σταθείς σε κάτι συγκεκριμένο. Και μπορώ να θυμηθώ μόνο χαρές. Ήμουν πιτσιρίκα, ζούσα τη ζωή μου, έκανα αυτό που ήθελα, δεν πόνταρα ούτε στο πώς θα γεμίσω την τσέπη μου. Έκανα αυτό που αγαπούσα.» έλεγε η Καίτη Χωματά για τα χρόνια που ανέβηκε στο «Νέο Κύμα» και διέπρεψε στο ελληνικό τραγούδι.
Το αποτύπωμα του Νέου Κύματος, αντί επιλόγου
Στο ίδιο σύντομο κείμενο του Μιχάλη Βιολάρη, διαβάζουμε ένα απόσπασμα που όμοιό του δεν θα μπορούσε να έχει γραφτεί ως επίλογος για εκείνη την εποχή. «Σήμερα που το τραγούδι κυκλοφορεί μέσα στη νύχτα όλο και πιο συχνά ημίγυμνο και καψουρεμένο, μπορούμε να το πούμε: το "ΝΕΟ ΚΥΜΑ" και οι δημιουργοί του είχαν ευγένεια και ήθος. Και τα τραγούδια τους ήταν μια γνήσια καλλιτεχνική έκφραση. Μια κατάθεση ψυχής από ανθρώπους με ευαισθησία, παιδεία και ταλέντο, που πολύ λίγο νοιάζονταν για το παιχνίδι της αγοράς και τους κανόνες του μάρκετινγκ».