Πίσω στο '30, από τη μία τα παραπήγματα και από την άλλη η πολυτέλεια και η αριστοκρατία που διασκεδάζει σε νυχτερινά κέντρα. Διαβάζοντας το καινούργιο βιβλίο του Γιώργου Σκαμπαρδώνη θαρρείς πως μυρίζεις ακόμα και τον καπνό που φουμάρουν εκεί μέσα.
Κάθε του βιβλίο και ένα τυπωμένο «ντοκιμαντέρ», εδώ, η Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου, μια πολύχρωμη κουρελού, σταυροδρόμι ιδεών, Εβραίοι, βενιζελικοί και βασιλόφρονες, πρόσφυγες, εργατικές κινητοποιήσεις, η άνθηση των εφημερίδων και κάπου ανάμεσα γεννιέται ένας έρωτας, και ναι, ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης ασχολείται στο τελευταίο του βιβλίο και με τον φτερωτό Θεό μέσα από τη φεμινίστρια Ντανιέλ, μια «αμαζόνα» της εποχής.
Ο βραβευμένος συγγραφέας, μετρ του διηγήματος, επιστρέφει με ένα νέο μυθιστόρημα που καταγράφει τα δραματικά ιστορικά γεγονότα του Μεσοπολέμου στη Θεσσαλονίκη -τον τόπο του-, στην οποία διαδραματίζονται πάντα οι ιστορίες του. Άλλωστε, όπως λέει και ο ίδιος, κάθε περίοδος της Θεσσαλονίκης έχει τη δική της μαγεία και τον δικό της ζόφο.
Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης μίλησε στο iefimerida.gr με αφορμή το νέο του μυθιστόρημα «Ήλιος με ξιφολόγχες», που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη και ήδη καπάρωσε θέση στα ευπώλητα των βιβλιοπωλείων. Μάλιστα, όσοι θέλουν να απολαύσουν τις ιστορίες του, από κοντά ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης θα παρουσιάσει το βιβλίο του στην Αθήνα, την Πέμπτη 11 Μαΐου στον Ιανό.
Σκαμπαρδώνης: «Κάθε βιβλίο είναι ένα φετίχ»
«Έχω συνηθίσει, πια, την έκδοση βιβλίων, ή σχεδόν. Όμως κάθε φορά μια καινούργια έκδοση είναι και μια νέα συγκίνηση. Υπάρχει, πριν, πάντα, λίγο άγχος μήπως έγινε κάποιο λάθος, μήπως δεν πέτυχε το χρώμα στα εξώφυλλα σε σχέση με την υφή του χαρτιού, αν θα είναι καθαρά τα γράμματα από κάπως μακριά κ.λπ. Αυτή τη φορά η έκδοση ήταν πάλι άψογη, για να μην πω καλύτερη. Το χαρτί είναι ακριβότερο και αισθητικά η όλη έκδοση είναι πολύ όμορφη. Κι αυτό είναι σημαντικό, γιατί κάθε βιβλίο, εκτός απ’ το περιεχόμενο, είναι και το ίδιο, αυτό καθ' εαυτό, ως αντικείμενο ένα φετίχ» αναφέρει.
Ποια ιστορία της Θεσσαλονίκης μάς διηγείστε αυτή τη φορά με τον Γόρδιο Κλήμεντο;
Τα τρομερά γεγονότα που αφηγούμαι ξετυλίγονται στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, συγκεκριμένα στο πρώτο εξάμηνο του 1931. Στην πολύσπερμη, τότε, πόλη γίνονται ανελέητες συγκρούσεις και συχνά φονικά μεταξύ εθνικιστών, κομμουνιστών και τροτσκιστών. Υπάρχει ήδη ο διχασμός βενιζελικών και βασιλοφρόνων, υπάρχει η μουσολινική προπαγάνδα, διείσδυση της Μόσχας, ρουμάνικη προπαγάνδα και έντονος αντισημιτισμός. Όλοι εναντίον όλων. Απεργίες, λόγω των προβλημάτων των καπνεργατών, διαδηλώσεις και διαρκείς αντιπαραθέσεις στους δρόμους, ενώ 140.000 πρόσφυγες από τη Μικρασία αγωνίζονται να επιβιώσουνε και να ενταχθούν. Η πόλη είναι ένα τρελοκομείο και ο ταγματάρχης Γόρδιος, επικεφαλής της αντικατασκοπείας στην πόλη, αναλαμβάνει να ελέγξει τη φορά των γεγονότων, που καταλήγουν στο πογκρόμ και στον εμπρησμό της εβραϊκής συνοικίας Κάμπελ.
Το κοινωνικό μωσαϊκό της Θεσσαλονίκης του ’30 που περιγράφετε στο νέο σας βιβλίο, νιώσατε ποτέ ότι έχει κάποια σχέση με τη σημερινή πραγματικότητα;
Οπωσδήποτε τα οδυνηρά εκείνα γεγονότα προαναγγέλλουν τα χειρότερα που έρχονται λίγο αργότερα: Μάης του '36, δικτατορία Μεταξά, εισβολή Ιταλών και Γερμανοβουλγάρων, Κατοχή, αφανισμός των Εβραίων, Εμφύλιος. Όλα αυτά άφησαν βαθιές ουλές στην πόλη που ακόμα είναι ορατές, αν και δυσδιάκριτες.
Καταλαβαίνουμε ότι χρειάστηκε πολλή έρευνα για να το γράψετε. Έρευνα στις ιστορικές πηγές, εδώ λειτουργεί παράλληλα και ο δημοσιογράφος Σκαμπαρδώνης;
Όταν γράφεις ένα μυθιστόρημα που ανελίσσεται σε χρόνο που δεν είχες γεννηθεί καν, η σχολαστική έρευνα είναι απαραίτητη, αλλιώς δεν έχεις πού να πατήσεις. Συν το ότι τα θέματα που με απασχολούν είναι πολύ βαριά και πολύ λεπτά ταυτόχρονα και χρειάζεται μεγάλη προσοχή, άσχετα από τη μυθιστορηματική τους μετάπλαση.
Πώς γίνονται ευδιάκριτα τα όρια μεταξύ της ιστοριογραφίας και του μυθιστορήματος; Ποια είναι η πρόκληση για εσάς;
Η ιστορία είναι αφηρημένη καταγραφή γεγονότων. Στη λογοτεχνία έχουμε δρώντες ήρωες, αυτή είναι η πρόκληση.
Παράλληλα με τη συγγραφή ζωγραφίζετε και σπουδαία. Θα μοιραστείτε τα έργα σας με το κοινό;
Μπα, δεν ζωγραφίζω σπουδαία, αλλά παρηγορητικά - για μένα. Ως πάρεργο. Για να φτάσεις να ζωγραφίσεις σπουδαία, πρέπει να αφιερωθείς εξ ολοκλήρου, απολύτως και για μια ολόκληρη ζωή μόνο σε αυτό. Ολίγον έγκυος δεν γίνεται.
«Το βασικό διακύβευμα των εκλογών, να μην ξαναγυρίσουμε στις γνωστές αθλιότητες και αυταπάτες»
Σας κινούν το ενδιαφέρον η προεκλογική ατμόσφαιρα και η πολιτική αντιπαράθεση έτσι όπως διεξάγεται;
Το ενδιαφέρον υπάρχει πάντοτε. Αλλά αποφεύγω κάπως την έντονη παρακολούθηση, γιατί, πριν τις εκλογές ανέκαθεν γίνονται και λέγονται κάπως ακραία πράγματα. Υπομονή. Σε έναν μήνα, ή λιγότερο, ελπίζω να έχουμε ηρεμήσει.
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το βασικό διακύβευμα των εκλογών που έρχονται;
Το να μην ξαναγυρίσουμε στις γνωστές αθλιότητες και αυταπάτες.
Μέσα στο βιβλίο βρίσκουμε υπέροχες παρομοιώσεις.
Ναι, οι παρομοιώσεις είναι ελαχιστότατες και μόνο όταν πρέπει. Τα σχήματα λόγου πρέπει να χρησιμοποιούνται με απόλυτη φειδώ. Με το σταγονόμετρο.
Γιατί δεν σας βρίσκουμε στα social media;
Πραγματικά γιατί δεν προλαβαίνω να ασχοληθώ. Δεν υπάρχει χρόνος.
Σε ποια Θεσσαλονίκη θα θέλατε να ζούσατε; Στη σημερινή, σε εκείνη της «Casa Μπιάφρα» προηγούμενου βιβλίου σας ή στου «Ουζερί Τσιτσάνης»;
Η Θεσσαλονίκη ζει εντός μου διαχρονικά, λογοτεχνικά. Κάπως μυθοποιημένη, θα έλεγα. Κάθε περίοδός της έχει τη δική της μαγεία και τον δικό της ζόφο και τα απολαμβάνω εξίσου και τα δύο, αναπλάθοντάς την πόλη όπως θέλω, κατά βούληση.
Γιώργος Σκαμπαρδώνης «Ήλιος με ξιφολόγχες»
Μεσοπόλεμος, πρώτο εξάμηνο του 1931. Ο ταγματάρχης Γόρδιος Κλήμεντος, επικεφαλής της αντικατασκοπείας στη Θεσσαλονίκη, αναλαμβάνει να «ενοποιήσει τις πεποιθήσεις» στη γοητευτική πόλη που σπαράσσεται από συγκρούσεις: εθνικιστές εναντίον αριστερών και Εβραίων, βενιζελικοί κατά βασιλικών, τροτσκιστές κατά κομμουνιστών, 140.000 πρόσφυγες, κομιτατζήδες, παρακρατικοί, πράκτορες ξένων δυνάμεων, απεργίες και δολοφονίες. Όλοι εναντίον όλων. Ο ταγματάρχης, που υποφέρει και από ένα ανεξέλεγκτο ερωτικό πάθος, προσπαθεί να κρατήσει τις αρχές του στον απελπισμένο αγώνα του να ελέγξει τη δυναμική των γεγονότων, που ωστόσο καταλήγουν, τον Ιούνιο του ’31, στην πρώτη μεγάλη επίθεση κατά των Ισραηλιτών στην Ευρώπη του 20ού αιώνα: στο πογκρόμ και στον εμπρησμό του εβραϊκού συνοικισμού Κάμπελ.
- Ο IANOS και οι Εκδόσεις Πατάκη μάς προσκαλούν την Πέμπτη 11 Μαΐου στις 20:30 στην παρουσίαση του νέου βιβλίου του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Ήλιος με ξιφολόγχες».