Ο εμβληματικός θύτης, για τον οποίο το σεξ είναι ένα ακόρεστο φαγοπότι, χωρίς όρια, με μόνο οδηγό τη δική του βούληση: είναι ο Ντον Τζοβάννι, του Μότσαρτ που από σήμερα μπαίνει στα σπίτια μας μέσα από το κανάλι της Λυρικής.
Μετά τον σταθμό που υπήρξε στον τρόπο παρακολούθησης μιας όπερας η παράσταση «Μαντάμα Μπατερφλάι» (η εναρκτήρια του καναλιού της Λυρικής GNO TV), ο «Ντον Τζοβάννι» του Μότσαρτ που κάνει πρεμιέρα σήμερα, Κυριακή 14 Φεβρουαρίου, βαθαίνει αυτή την εμπειρία. Την εμπειρία της παρακολούθησης μιας όπερας ψηφιακά, από την οθόνη του σαλονιού, του τάμπλετ, του κινητού, με τις κάμερες να σε φέρνουν ταυτόχρονα σε μια θέση στην αίθουσα της Σταύρος Νιάρχος, αλλά και πάνω στη σκηνή. Η Εθνική Λυρική Σκηνή -ποιος να το περίμενε από κρατική σκηνή της Ελλάδας- δείχνει ότι τείνει να γίνει ένας από τους ηγέτες διεθνώς στην σωστή μετάδοση παραστάσεων όπερας. Με προδιαγραφές και αρετές που δεν αποστερούν τίποτα από την ποιότητα και αντιθέτως, ενισχύουν τη σύνδεση θεατή, δράσης.
Αναμοχλεύοντας τα αισθήματα του #Metoo
Ηδη από τις πρώτες σκηνές της παράστασης, είχα την αίσθηση ότι βλέπω ταυτόχρονα μια όπερα, ένα φιλμ νουάρ, μια μητροπολιτική παρωδία, ένα οπερατικό συγγενή του Lost in Translation (αισθητικά το τελευταίο). Ο κυνισμός, ο σαδισμός, η επιβολή εξουσίας μέσω του σεξ και με την επίκληση της αριστοκρατικής καταγωγής του Ντον Τζοβάνι, χάρη στην αριστοτεχνική ερμηνεία και σωματική παρουσία του Τάση Χριστογιαννόπουλου στον ομώνυμο ρόλο, συναντήθηκαν απρόσμενα και σχεδόν καθηλωτικά με τα συναισθήματα που μας κλονίζουν εσχάτως λόγω του ελληνικού #MeToo. Ο σύγχρονος, αστικός, βυθισμένος στη σκιά, κρυμένος σε δωμάτια ξενοδοχείων, τρόπος που επέλεξε ο σκηνοθέτης Τζων Φούλτζεϊμς, προφητικά σχεδόν συνάντησε το κυρίαρχο θέμα των ημερών στην Ελλάδα. Και άθελά του, από σύμπτωση, μας οδήγησε πιο βαθιά στην κοιλιά του τέρατος που είναι η σεξουαλική παρενόχληση, κακοποίηση, η ισοπέδωση σωμάτων και ψυχών. Κάποιες στιγμές δε, με παρέπεμψε στο ντοκιμαντέρ του Netflix για τον Ντομινίκ Στρος Καν -οι κρίκοι της αλυσίδας είναι προφανείς.
Αν και πρόκειται για μια διεθνή συμπαραγωγή (της ΕΛΣ με την Όπερα του Γκαίτεμποργκ & τη Βασιλική Όπερα της Δανίας) οι στο σύνολό τους Ελληνες μονωδοί σχεδόν συγκινούν. Πιο ώριμοι από ποτέ, με τα ερμηνευτικά τους εργαλεία στην καλύτερη τους στιγμή παρά την παύση που έφερε η πανδημία, μέσα από την πρόκληση αλλά και την ευκαιρία της ψηφιακής μετάδοσης βγαίνουν νικητές.
Δεν μπορεί κανείς να μην σκεφθεί πώς το διεθνές κοινό της GNO TV, και οι ιθύνοντες της παγκόσμιας όπερας, βλέπουν σε όλη της την έκταση και αδιαμεσολάβητα τη δύναμη των Ελλήνων λυρικών τραγουδιστών.Βλέπει το διεθνές κοινό αυτό το θαυμαστό στη χημεία, την ακρίβεια, την ορμή, την καλλιτεχνική όσμωση δίδυμο του Τάση Χριστογιαννόπουλου και του Τάσου Αποστάλου. Δον Τζοβάννι και Λεπορέλο, μια σκηνική συνομιλία γεμάτη χυμούς και ρυθμό, εκπληκτική μέσα από τον κυνισμό του αφέντη, την καρτουνίστικη περσόνα του υπηρέτη του. Σαν ο Μπάστερ Κίτον να οδηγεί ολόκληρα μέρη της ερμηνείας τους.
Το φαγοπότι με τα σώματα πριν την Κόλαση
Ο Φούλτζεϊμς, με τον Ντικ Μπερντ στον σχεδιασμό των σκηνικών (που κατασκευάστηκαν εξ’ολοκλήρου από στα εργαστήρια της Εθνικής Λυρικής Σκηνής) τοποθετούν τη δράση σε ένα ξενοδοχείο κάποιας χαώδους μητρόπολης -Νέα Υόρκη, Σιγκαπούρη; Σε ένα τοπίο όπου το προσωρινό και το απρόσωπο κυριαρχούν, σε ένα μονίμως νυχτερινό τοπίο. Βαθιά σκοτειό όπως τα σκοτάδια του Ντον Τζοβάννι, που βιάζει, σκοτώνει τον Διοικητή, παραπλανεί και αποπλανεί γυναίκες στο πέρασμά του. Λίγο πριν το τέλος, στη σκηνή με το φαγοπότι, δεν υπάρχει τραπέζι, φασιανοί και ποταμοί κρασιού. Υπάρχει το κρεβάτι του Ντον Τζοβάνι, διάσπαρτο με σώματα, ενώ ο Λεπορέλο τον σερβίρει διαρκώς: άνδρες και γυναίκες σε ένα αέναο γαϊτανάκι σεξ. Το τέλος δεν μπορεί παρά να είναι κοντά...
Η στόφα του κυρίου Χριστογιαννόπουλου
Η στόφα του Τάση Χριστογιαννόπουλου λάμπει μέσα σε αυτά τα σκοτάδια. Σκηνικά κυρίαρχος, ερμηνευτικά ακριβής και ρωμαλέος, ικανός με το βλέμμα του και μόνο να μεταφέρει ολόκληρες φράσεις από όσα προτίθεται να κάνει. Οχι μόνο το σώμα, αλλά και η ίδια η σκιά του γίνονται αιχμηρό μέρος του ρόλου και των προθέσεων.
Ο Τάσος Αποστόλου από τη δική του πλευρά, μια φιγούρα καρτούν, η φωνή της λογικής και της συννενοχής μαζί, θα μπορούσε να είναι αυτός ο ήρωας της όπερας, μέσα από τον μεγεθυντικό φακό που έριξε πάνω του η σκηνοθεσία. Ο όγκος της φωνής του συνάντησε εκφραστική δεινότητα που συναντάμε στις πιο σημαντικές ταινίες του βωβού κινηματογράφου. Η ορχήστρα υπό τον Ντάνιελ Σμιθ σε εξαιρετική φόρμα -αν και έλειψε η οπτική επαφή, αυτές οι ματιές που κάποιες στιγμές ρίχνεις προς τη μεριά της μέσα στην αίθουσα, η οπτική υπόμνηση της παρουσίας.
Σφάγιο αντί ανδριάντα
Ο Γιάννης Χριστόπουλος ως Ντον Οττάβιο πιο ώριμος από ποτέ, η Βασιλική Καραγιάννη μεστή ως Ντόνα Αννα, όπως και η Αννα Στυλιανάκη ως παραζαλισμένη, ασταθής Ντόνα Ελβίρα. Το φάντασμα του Πέτρου Μαγουλά, του Διοικητή, που από τη μάχη με τον βιαστή της κόρης του, ως το παγωμένο σφάγιο στο ψυγείο με τα βοοειδή (αντί μαρμάρινου αγάλματος) έδωσε δραματικότητα, τόση ώστε να μην σκιάσει όμως ούτε στιγμή την σκηνική απογύμνωση του Ντον Τζοβάνι.
Στα 160 λεπτά της παράστασης ο ρυθμός υπήρξε υποδειγματικός και ο παλμός αμείωτος. Υπήρξαν όμως στιγμές που το σκοτάδι του σκηνικού, μέσα από την οθόνη έφερνε μια κόπωση στα μάτια έκανε κοπιαστική την παρακολούθηση. Προφανώς μέσα στην αίθουσα δεν θα λειτουργούσε με τον ίδιο τρόπο αυτό το σκοτάδι. Για να φτάσει όμως η στιγμή με το μεγάλο φαγοπότι, τον πυρακτωμένο θάνατο του Ντο Τζοβάνι που οδηγήθηκε στην Κόλαση και το πυρ το εξώτερον να φωτίσει πάλι την οθόνη.