Ένα μπιστρό μόλις άνοιξε στο σπίτι του 1838 όπου έζησε ο Μπότσαρης, οι συζητήσεις του ποιητή Τίτου Πατρίκιου με τον Γιώργο Αρχιμανδρίτη θα κυκλοφορήσουν σε βιβλίο, η Ελπη Σαράντη ξαφνιάζει με την πρώτη της έκθεση ζωγραφικής πιστή στον χρόνο και την πυκνότητα, η Serapis δημιουργεί Τέχνη και μόδα με αναφορές στη ναυτιλία. Οι επιλογές.
Ταξίδι, ουτοπίες, μέλλον: Οι συζητήσεις τού Τίτου Πατρίκιου με τον Γιώργο Αρχιμανδρίτη έγιναν βιβλίο
«Και σένα, αν με τα τόσα που περάσαμε τίποτα μέσα σου δε σακατεύτηκε, μην πολυκαμαρώνεις. Ίσως δεν είχες τίποτε να διακινδυνεύσεις» (Αντιδικίες, 1955). Ο Τίτος Πατρίκιος, που τον Μάιο θα γίνει 95 ετών, διαμόρφωσε μια σχέση με την αλήθεια που μπορεί να ήταν σκληρή για τον ίδιο, όμως είναι ο πιο ευθύς τρόπος με τον οποίο θα μπορούσε να την αντικρύσει κάποιος. Να δει πόσο και που σακατεύτηκε, που διαψεύσθηκε, που τόλμησε. Να, αυτό είναι ένα από τα μεγάλα, τεράστια θέματα που διατρέχουν τις συζητήσεις του με τον Γιώργο Αρχιμανδρίτη, στο βιβλίο του «Μιαν άκρη της αλήθειας να σηκώσω» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη στις αρχές της επόμενης εβδομάδας.
Από το 2007 ξεκίνησαν οι ιδιωτικές και δημόσιες συζητήσεις του σπουδαίου ποιητή μας με τον συγγραφέα και δηµιουργό ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών ντοκιµαντέρ τέχνης και πολιτισµού Γιώργο Αρχιμανδρίτη (η εκπομπή του «Η λέσχη του βιβλίου» προβάλλεται κάθε Σάββατο και Κυριακή στην ΕΡΤ2). «Πιστεύω ότι το έργο των μεγάλων προσωπικοτήτων στον Πολιτισμό πρέπει να καταγραφεί. Με εντυπωσιάζει η πορεία τους, το πώς έφτασαν να γίνουν αυτό που έγιναν, όσα τους ενέπνευσαν. Με ενδιαφέρει η παρακαταθήκη και η κληρονομιά του έργου τους για έναν λαό, για τον Πολιτισμό συνολικά. Ο Τίτος Πατρίκιος είναι μέγιστη πνευματική μορφή της νεοελληνικής γραμματείας. Ηταν φυσικό να με γοητεύει και να με συγκινεί», μου λέει ο Γιώργος Αρχιμανδρίτης από την άλλη άκρη της γραμμής, στο Παρίσι.
Μου εξηγεί πώς γεννήθηκε το βιβλίο: «Συγκέντρωσα όλες τις συζητήσεις που είχαμε κάνει από το 2007 ως το 2020, τις ενοποίησα και τις επεξεργάστηκα θεματικά, τις χώρισα σε κεφάλαια. Τις συζητήσεις για τον Γιάννη Ρίτσο που κάναμε για την κρατική ελβετική ραδιοφωνία. για παράδειγμα. Υπάρχει κεφάλαιο για την έννοια του ταξιδιού, άλλο για την έννοια της αλήθειας -αυτό είναι ένα από τα μεγαλύτερα του βιβλίου».
Μέχρι και λίγο πριν φτάσει στο τυπογραφείο το βιβλίο ήταν σε επαφή με τον Τίτο Πατρίκιο, εμπλουτίζοντας το υλικό. Μιλώ με τον Γιώργο Αρχιμανδρίτη για αυτή την παράδοξη λειτουργία του να παίρνεις ξανά και ξανά συνέντευξη από το ίδιο πρόσωπο. Πώς προχωράς στην πληροφορία, στη νέα γνώση. Πώς σκάβεις ποιο βαθιά. Είναι σαν μια ανασκαφή, τον ρωτώ. «Ακριβώς έτσι. Εσκαψα πιο βαθιά. Κυρίως για το θέμα της έννοιας του χρόνου και της αλήθειας. Υπάρχει η νοσταλγία για τόπους και περιόδους της ζωής του. Είναι ένας προσωπικός απολογισμός, ναι, με έμφαση στο ιδεολογικό κομμάτι. Σε πράγματα που έβλεπε να διαψεύδονται, ουτοπίες που κατέρρευσαν πολιτικά. Βλέπεις τι σημαίνει για αυτόν η διάψευση που ένιωσε». Spoiler: Το βιβλίο δεν μιλά μόνο για το παρελθόν όμως. Το τελευταίο κεφάλαιο είναι αφοσιωμένο στο μέλλον.
*Την Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου στις 7 το απόγευμα θα γίνει εκδήλωση για το βιβλίο στο Auditorium Theo Angelopoulos του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδος (Σίνα 31, Αθήνα), με τον Γιώργο Αρχιμανδρίτη και τον Τίτο Πατρίκιο να συζητούν.
Σμήνος χρωμάτων, πυκνότητα που ξαφνιάζει, ύμνος στο χειροποίητο: Τα έργα της Ελπης Σαράντη
«Nαι, μου πήρε ένα λεπτό να σχεδιάσω αυτή τη γραμμή στον καμβά. Χρειάστηκαν όμως μήνες, ίσως και χρόνια για να πάρει μορφή μέσα μου αυτή η ιδέα». Τίποτα δεν περιγράφει σαφέστερα, πιστεύω, την έννοια του χρόνου που ενσωματώνεται σε έναν καμβά, σε ένα έργο τέχνης όσο η φράση του Μιρό. Και για αυτό είναι τελικά αμήχανο ίσως και λάθος να ρωτάς έναν καλλιτέχνη πόσο καιρό του πήρε να φτιάξει ένα έργο. Η έννοια του χρόνου καθορίζει το έργο συχνά, υπάρχει μέσα στον δημιουργό με έναν τρόπο μυστηριακό και σουρεαλιστικό, ακόμα και πριν αυτός έρθει στη ζωή.
Αυτή την έννοια του χρόνου, την έννοια της πληθωρικής χειρονομίας στον καμβά που φτάνει στα όρια τού να γίνει πνιγηρή (αλλά δραπετεύει από αυτήν την ασφυκτική συνθήκη), με έκπληξη διαπιστώνω ότι είναι κεντρικά ζητούμενα για την Ελπη Σαράντη. Η έκπληξη έχει να κάνει με το γεγονός ότι η νέα γενιά στην οποία ανήκει η δημιουργός, έχοντας μεγαλώσει στην εποχή της ψηφιακής ευκολίας και ταχύτητας, δύσκολα παιδεύεται με τρόπους παραγωγής που απαιτούν χρόνο, που σε κάνουν να νιώθεις τους καρπούς να εξαντλούνται και να συνεχίζουν να υψώνονται προς τον καμβά. Ο συναρπαστικός κόσμος του βίντεο, της επαυξημένης πραγματικότητας, οι χωρίς όριο δυνατότητες γοητεύουν περισσότερο.
Στην Iris Gallery παρουσιάζεται η πρώτη της ατομική έκθεση Homo- Syreni, και ο θεατής θα νιώσει μια έκπληξη με τη θεματολογία, το σμήνος χρωμάτων και μορφών, τον τρόπο που η Σαράντη φέρνει αναφορές που περνούν από τον Ιερώνυμο Μπος ως τα ιαπωνικά κόμικ, την μπαρόκ αισθητική, ως τη βυζαντινή εικονογραφία. Κάποια έργα της μοιάζουν με αυτά τα πυκνά κεντήματα που ώρες έφτιαχναν οι γιαγιάδες μας για να στολίσουν τους τοίχους.
Εχουν τη χειροποίητη σχεδόν απτική εμπειρία ενός πλεκτού, ενός σεμέν. «Σήμερα τα περισσότερα πράγματα είναι φτιαγμένα με γνώμονα την ταχύτητα. Δεν βλέπεις πλέον κτίρια με σκαλιστά αγάλματα από μάρμαρο ή πετρόγλυπτες προσόψεις» μου λέει. «Οι απλές φόρμες χρησιμοποιούνται για λόγους αισθητικής, όμως κρύβουν και μια ευκολία: γλιτώνεις χρόνο και χρήμα, αλλά για μένα χάνεις σε συγκίνηση και ομορφιά. Η προσοχή, το μεράκι με το οποίο φτιάχνεις κάτι, έχει την δύναμη να προκαλέσει συγκίνηση και θαυμασμό. Μέσω αυτού, μπορείς να αισθανθείς την αγάπη που βάζει ο δημιουργός. Έτσι όπως και τα σεμεδάκια, που τα φτιάχνουν μόνο γιαγιάδες σε χωριά οι οποίες έχουν διαφορετική αίσθηση του χρόνου, θέλησα κι εγώ να δώσω τον χρόνο μου, με υπομονή, σε μια αργή διαδικασία που θα μου έφερνε το αποτέλεσμα που ονειρευόμουν».
Η πυκνότητα των έργων της είναι ένα ζητούμενο για αυτήν, ένα στοίχημα θα έλεγα. «Όλα είναι πλέον πολύ τέλεια, λόγω της τεχνολογίας και του βιομηχανοποιημένου τρόπου παραγωγής αντικειμένων, κτιρίων κ.λπ. Δεν υπάρχει το περιθώριο για το χειροποίητο. Πολλές φορές μάλιστα, το χειροποίητο φαίνεται ακόμα και παράταιρο. Σίγουρα κι εγώ αισθάνομαι αυτόν τον ανταγωνισμό με το φαινομενικά αψεγάδιαστο αποτέλεσμα που παράγει μια μηχανή ή ένα κομπιούτερ. Μου αρέσει η ιδέα ωστόσο πως ένα έργο τέχνης μπορεί να φτάσει σε τέτοια πυκνότητα, λεπτομέρεια και υφή, ενώ παράλληλα να διατηρεί την ποιότητα που έχει κάτι το οποίο έχει φτιαχτεί με το χέρι. Η επιλογή μου αυτή ωστόσο είναι βασισμένη τόσο στο συνειδητό, όσο και στο υποσυνείδητο. Αυτό που μάλλον αποτυπώνεται στα έργα μου είναι μία αίσθηση που έχω της σημερινής πραγματικότητας, μία μορφή ενός glitch στο χρόνο, όπου κάτι που βλέπεις επαναλαμβάνεται, «σπάει» και μεγεθύνεται σε βαθμό τέτοιο, που σε αποσβολώνει».
Οταν επισκέφθηκα το Bourse de Commerce στο Παρίσι, μου είπαν ότι επιθυμία του ιδρυτή του Pinault είναι να φέρει ξανά την παραστατική ζωγραφική στην πρώτη γραμμή, καθώς η Τέχνη της σύγχρονης εποχής μοιάζει να την προσπερνά. Το λέω στην Ελπη Σαράντη. «Mακάρι, με χαροποιεί αυτό το γεγονός.Νομίζω πως η παραστατική ζωγραφική ποτέ δεν θα χάσει την θέση της. Οι άνθρωποι πάντα θα συναρπάζονται από την ιδέα πως μια εικόνα φτιαγμένη σε μία δισδιάστατη επιφάνεια μπορεί να παρουσιάζει κάτι το υπερβατικό. Εμένα αυτό που με συναρπάζει στην ζωγραφική είναι το πώς μπορείς να συνθέσεις ένα ολόκληρο σύμπαν με μία μοναδική, δικιά του αίσθηση. Δεν υπάρχουν περιορισμοί στο τι μπορείς να αναπαραστήσεις. Η ζωγραφική είναι ένας άμεσος τρόπος για να διηγηθείς μία ιστορία και να εκφράσεις την φαντασία σου. Ο άνθρωπος άλλωστε, δεν θα βαρεθεί ποτέ τις ανθρώπινες ιστορίες».
Στην έκθεση της Ελπης Σαράντη στην Iris Gallery, ως την παραμονή των Χριστουγέννων, θα δούμε θέματα που έχουν σχέση με τη φύση, τα τρομακτικά θηριώδη και απειλητικά φαινόμενα της φύσης, «αλλά και το θαύμα της, την ομορφιά της, τον άνθρωπο, τα ζώα· τα ανθρώπινα συναισθήματα και η έκφραση αυτών- τη βία, τον φόβο, την αγάπη αλλά και την απίστευτη ευφορία. Όλο τα φάσμα της ύπαρξης. Αγαπώ πολύ και το χιούμορ και την φαντασία, το μη πραγματικό, το μη νοητικό, το ένστικτο, το ανεξερεύνητο υποσυνείδητο και την πρόσβαση σε αυτό».
Iris Gallery, Aντήνορος 12, Aθήνα, www.galleryiris.com
Γαλέτες Βρετάνης, τελετουργικά απεριτίβι: Το Bon Bon Fait Maison Αtelier στην Καλαμιώτου
1838, η ελληνική πολιτεία εκφράζει την ευγνωμοσύνη της στους ήρωες της Επανάστασης, δωρίζοντάς τους σπίτια στο κέντρο της πόλης. Ένα από αυτά, στον αριθμό 8 της Καλαμιώτου δίπλα στην πλατεία Αγίας Ειρήνης, έγινε το σπίτι του Μάρκου Μπότσαρη. Μοναδικό διόροφο κτίριο που καλύπτει και την γωνία με την Αθηναϊδος, με συγκλονιστικές οροφογραφίες και πατώματα της εποχής, μαρμάρινα σκαλιά. Τα χρόνια πέρασαν, οικογένειες άρχισαν να φτάνουν και να ζουν ομαδικά στα δωμάτια, στη δεκαετία του '50 στο ισόγειο στεγάστηκε ένα κατάστημα με υφάσματα από αυτά που ανθούν ως σήμερα στον δρόμο.
Η ιστορική ομορφιά του κτιρίου σίγησε εσωτερικά. Πατώματα και οροφές καλύφθηκαν. Το εμπόριο ήκμασε. Εδώ και δυο εβδομάδες όμως, ο χώρος στεγάζει την πρώτη συνειδητή προσπάθεια bistronomie στην Ελλάδα, με τη δημιουργία του Bon Bon Fait Maison Αtelier του Κρίτωνα Πουλή. Aπό τους λίγους Ελληνες που μπορείς να εμπιστευθείς για ένα τέτοια εγχείρημα, καθώς ήταν το δεξί χέρι του αρχιτέκτονα της σύγχρονης γαλλικής ζαχαροπλαστικής Pierre Hermé εργάστηκε σε γαλλικά εστιατόρια τριών αστεριών Michelin, συνεργάστηκε με τον Alain Passard και τον Alain Ducasse, δούλεψε σε Παρίσι, Λονδίνο, Νέα Υόρκη.
O αρχιτέκτονας Νάσος Δελής ανέλαβε το σημαντικό έργο της αποκατάστασης του κτιρίου και της απόδοσης του στις νέες χρήσεις του. Στον χώρο αυτόν, τον φορτισμένο με την ιστορία του Μπότσαρη και με την μοναδική αρχιτεκτονική ομορφιά -η ψηλοτάβανη αίθουσα με την καμάρα, τα ίχνη της παλιάς οροφογραφίας όπως αποκαταστάθηκε από τους ειδικούς υπό την εποπτεία της αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού, το εκπληκτικό πάτωμα- ο Κρίτων Πουλής κάνει και το πέρασμα του στην αλμυρή γεύση. Δημιουργεί ένα ολιστικής προσέγγισης χώρο γεύσης -πρωινό, brunch, γεύμα, aperitivo με τα κατάλληλα σνακ, δείπνο με ξεχωριστές κάρτες-μενού ανά περίπτωση.
Eδώ, δοκιμάζουμε τις θρυλικές του αυθεντικές galettes που σέρβιρε ως τώρα μόνο στα Κύθηρα. Γαλέτες με αλεύρι μαύρου φαγόπυρου από την Βρετάνη χωρίς γλουτένη, που βλέπω να βγαίνουν διαρκώς από την κουζίνα και σαν με μικρές χορογραφίες να σερβίρονται στα τραπέζια. Με πέστο ρόκας και γραβιέρα Νάξου ή με καπνιστή πέστροφα φρέσκα μυρωδικά και ψητές πατάτες, κρητικό απάκι, ή με καπνιστό ζαμπόν αντζούγιες καραμελωμένα κρεμμύδια.
Από τις 6 το πρωί μπαίνουν οι ζαχαροπλάστες στην κουζίνα, ακολουθούν οι μάγειρες για το πρωινό και το μπραντς ή την προετοιμασία των σνακ για το απεριτίβο και το βράδυ η ομάδα για το δείπνο: φιλέτο λαβράκι με κρούστα προζυμένιου ψωμιού, βελουτέ σούπα ψητής κολοκύθας με τζίντζερ, εποχιακά ψητά μανιτάρια με αυγό βιολογικό ποσέ και μυρώνια (αυτά είναι μόνο μερικά από τα πιάτα του μενού για δείπνο). Εξαιρετικά γαλλικά κρασιά φτάνουν ειδικά για τον Bon Bon Fait Maison Αtelier (μαζί με την λίστα των ελληνικών κρασιών), ενώ η επέλαση των γλυκών που σχεδιάζει ο Κρίτων Πουλής παραμένει επική. Ετσι άλλωστε τον γνωρίσαμε στην Ελλάδα.
Διαβάζοντας τα διαφορετικά μενού για κάθε χρονική ζώνη της ημέρας είναι σαν να ξεφυλλίζεις έναν τόμο με συνταγές που αποπνέουν την ουσία και το πνεύμα της γαλλικής μπιστρονομίας.
Στους ορόφους του κτιρίου υπάρχουν δώδεκα μοναδικής αισθητικής σουίτες, με σημασία στην λεπτομέρεια, από τα πορσελάνινα πιάτα στις προθήκες μέχρι τα στοιχεία διακόσμησης. Τις διαχειρίζεται η K&K.
Μόδα, Design, Τέχνη με το βλέμμα στη ναυτιλία και τον Πειραιά από τη Serapis
Ο καθένας θα βρει έναν διαφορετικό λόγο να σταθεί στην περίπτωση της Serapis Maritime. Aλλος τη συγκίνηση που αναδύθηκε από την φωτεινή εγκατάσταση στον Πύργο του Πειραιά όταν ήταν ακόμα ένα κτίριο φάντασμα με την επιγραφή «ΥΓΡΗ ΤΥΧΗ», εγκατάσταση που πραγματοποιήθηκε το 2019 σε συνεργασία με την Rodeo Gallery. Αλλοι με το τυπωμένο παντελόνι που φόρεσε η Μπέλα Χαντίντ...
Η ομάδα των τεσσάρων ιδρυτών της Serapis Maritime, δημιουργεί καταργώντας τα σύνορα μεταξύ μόδας, Τέχνης και υλικού πολιτισμού, με διαρκή προσανατολισμό στην ελληνική ναυτιλία και τη θάλασσα. Από το σκληροτράχηλο των τάνκερ, την γεωμετρία των υλικών της ναυτιλίας, τα δίχτυα ως τις ονειρικές φωτεινές φόρμες του υγρού στοιχείου.
Ρούχα, αξεσουάρ, μαγιό, τσάντες, σεντόνια, καλύμματα, αντικείμενα χρηστικής αξίας στιλπνής, μεστής αισθητικής που παραμένει καθαρή, διαυγής. Εμμονή στο ελληνικό μετάξι και βαμβάκι. Εργα Τέχνης, φωτογραφίες, εγκαταστάσεις. Τα κλασικά ζητήματα και οι θεματικές της θαλασσογραφίας συναντούν την ψηφιακή εκτύπωση, τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης στις δημιουργίες της Serapis, δημουργίες που πατούν σε ιστορίες.
Χαρακτηριστική είναι η σειρά «Let Τhe Sea Resound, And All That Is In It», όπου αποδόθηκαν κείμενα και σχέδια από το ημερολόγιο ενός πρώην ναυτικού που υπογράφει S.G . Κοιτάζω τα εκπληκτικά φόρεματα, από ελληνικό μετάξι με ψηφιακή εκτύπωση των σχεδίων. Φως και σκοτάδι, ένταση και μυστήριο -τι να ονειρευόταν άραγε ο S.G.;
Από την πλευρά του ο Πειραιώτης καπετάνιος Γιάννης Λαζάρου, όταν βγήκε σε σύνταξη άρχισε να πειραματίζεται με τις ψηφιακές εκτυπώσεις. Τα σχέδιά του έχουν δημιουργήσει μια σειρά από ριχτάρια, πετσέτες, εσάρπες από 100% βαμβάκι.
H υβριδικότητα, η άρση των διαχωριστικών γραμμών μεταξύ των τεχνών, η θάλασσα και ο κόσμος αλλά και η οικονομία γύρω από αυτήν, η τεχνολογία, ο Πειραιάς, οι πραγματικές ιστορίες είναι κεντρικοί άξονες των έργων και της ιδεολογίας της Serapis Maritime.
Στο Μουσείο V&A του Λονδίνου, το χριστουγεννιάτικο δέντρο είναι ένα φόρεμα υψηλής ραπτικής
Το ιστορικό μουσείο Victor and Albert στο Λονδίνο κήρυξε τα Χριστούγεννα με τον μοναδικό τρόπο που ξέρει να το κάνει, όπως κανένα άλλο μουσείο στον κόσμο. Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο του είναι μία κατά παραγγελία δημιουργία υψηλής ραπτικής, πανύψηλο, ολόλευκο και τιμά μια από τις σημαντικότερες εκπροσώπους της νέας κορεατικής μόδας -σχετική έκθεση παρουσιάζεται στο μουσείο αυτή την εποχή, η «Hallyu!».
Στην κεντρική είσοδο του μουσείου επί της Cromwell Road στέκεται το έργο της Μiss Sohee: μια κάπα από μεταξωτό σιφόν και μέσα ένα φόρεμα crepe de chine στολισμένο με κρύσταλλα Swarovski. Oλόλευκο φυσικά, ύψους 3 μέτρων. «Οταν σκέφτομαι τα Χριστούγεννα ξυπνούν μέσα μου η νοσταλγία, αγγλεικές αποχρώσεις του λευκού, μια οικεία ζεστασιά. Αυτό ήθελα να μεταφέρω μέσω του δέντρου μου», λέει η Miss Sohee.