Ο μαέστρος που έχει προσφέρει στην Καμεράτα διεθνή αναγνώριση υπό την ονομασία Armonia Atenea, μιλά στο iefimerida, λίγο πριν παρουσιάσει, τη Μεγάλη Δευτέρα 14 Απριλίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το αριστουργηματικό ορατόριο «Η Ανάσταση» του Γκέοργκ Φρίντριχ Χέντελ.
Πώς νιώθεις άραγε παίζοντας σε ένα κοινό χιλιάδων θεατών στα πιο διάσημα θέατρα όλου του κόσμου, από το Θέατρο των Ηλυσίων Πεδίων, την Αίθουσα Πλεγέλ στο Παρίσι, τη Βασιλική Όπερα των Βερσαλλιών, μέχρι το Μουζίκφεραϊν και το Τεάτερ αν ντερ Βιν της Βιέννης ή την Αίθουσα Τσαϊκόφσκι της Μόσχας και το Τεάτρο Ρεάλ της Μαδρίτης; Πώς είναι να βρίσκεσαι με μία υποψηφιότητα για Grammy στο χέρι; Τι νιώθεις όταν το απαιτητικό κοινό στη Σκάλα του Μιλάνου σηκώνεται όρθιο και σε χειροκροτά ενθουσιασμένο; Ή όταν οι ερμηνείες σου ως μαέστρου έχουν ηχογραφηθεί από τους δισκογραφικούς κολοσσούς όπως οι Deutsche Grammophon και Decca; Πώς είναι το πάθος που είχες από μικρός για τη μουσική να σε οδηγεί στο τιμηθείς από τη γαλλική κυβέρνηση με τον τίτλο Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres και από τη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής του Λονδίνου με τον τίτλο Associate of the Royal Academy of Music (ARAM);
Από σολίστ πιάνου, διάσημος μαέστρος σε όλο τον κόσμο
Ο Έλληνας μαέστρος Γιώργος Πέτρου -κοινή συνισταμένη σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα- γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε πιάνο στο Ωδείο Αθηνών και συνέχισε την εκπαίδευσή του στο Βασιλικό Κολέγιο και στη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής του Λονδίνου, με υποτροφίες της Βασιλικής Ακαδημίας και του Ιδρύματος Ωνάση. Ήταν αρχικά ένας σολίστ πιάνου που αποφάσισε να μεταπηδήσει στη διεύθυνση ορχήστρας. Τότε φυσικά δεν γνώριζε ότι αυτή η απόφαση θα ήταν το κλειδί για μια διεθνή καριέρα γεμάτη συγκινήσεις που δύσκολα περιγράφονται με λόγια.
Ως μαέστρος πολύ γρήγορα όχι απλώς ξεχώρισε, αλλά απέκτησε διεθνή αναγνώριση, κάνοντας σπουδαίες ηχογραφήσεις και τακτικές εμφανίσεις στα σημαντικότερα λυρικά θέατρα και σε μεγάλες αίθουσες συναυλιών ανά τον κόσμο. Από το 2022, έχει αναλάβει τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του ιστορικού Διεθνούς Φεστιβάλ «Χέντελ» του Γκέτινγκεν, ενώ από το 2012 συνεργάζεται με την Καμεράτα Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, με την οποία εμφανίζεται εντός και εκτός Ελλάδας, ενώ παράλληλα ασχολείται και με τη σκηνοθεσία μουσικού θεάτρου.
Πώς μια ελληνική ορχήστρα έγινε διεθνές μουσικό brand
Το μεγάλο κατόρθωμα του Γιώργου Πέτρου είναι ότι στη δική του επιτυχία -καθώς θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους ερμηνευτές της μουσικής του 18ου αιώνα με όργανα εποχής και της όπερας της εποχής του μπελκάντο-, πήρε μαζί του και την ορχήστρα που διευθύνει.
Έτσι η Καμεράτα έγινε η πρώτη ελληνική ορχήστρα που εμφανίστηκε στα περίφημα BBC Proms, στο Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ, στην εμβληματική Σκάλα του Μιλάνου, ενώ είναι το πρώτο ελληνικό σύνολο που ηχογράφησε με τις εταιρείες Deutsche Grammophon και Decca που προαναφέραμε.
Ο Γιώργος Πέτρου μιλάει στο iefimerida
Λίγο πριν παρουσιαστεί στην Αθήνα η «Ανάσταση» του Χέντελ, συνομιλήσαμε ανάμεσα στις πρόβες, με τον Γιώργο Πέτρου για όλα: για τη δύναμη της μπαρόκ μουσικής να συγκινεί ακόμα και σήμερα το κοινό, για την επιτυχία της ελληνικής ορχήστρας που διευθύνει και τη λαμπρή πορεία της στο εξωτερικό με την ονομασία «Armonia Atenea», για τα μεθυστικά μουσικά ταξίδια του ανά τον κόσμο, αλλά για τα θεία και ανθρώπινα πάθη για τα οποία μιλά η μπαρόκ όπερα που θα παρουσιάσει τη Μεγάλη Δευτέρα στο Μέγαρο Μουσικής, με όργανα εποχής (αντίστοιχα δηλαδή με εκείνα που είχε διαθέσιμα ο συνθέτης κατά την περίοδο της δημιουργίας του έργου).
Η «Ανάσταση», το δραματοποιημένο ορατόριο που παρουσιάστηκε από τον Χέντελ πρώτη φορά, την Κυριακή του Πάσχα του 1708, στη Ρώμη, αφηγείται με συγκινητικό τρόπο τα γεγονότα γύρω από το Θείο Πάθος και την Ανάσταση του Ιησού, αλλά και τη διαμάχη μεταξύ των δυνάμεων του Παραδείσου και της Κόλασης. Τους χαρακτήρες του ορατορίου ζωντανεύει μια ομάδα από τους σημαντικότερους διεθνώς λυρικούς καλλιτέχνες με εξειδίκευση στη μουσική του 18ου αιώνα: ο σοπρανίστας Nicolo Balducci (Άγγελος), ο μπάσος Sreten Manojlovic (Εωσφόρος), η μέτζο-σοπράνο Μαίρη-Έλεν Νέζη (Μαρία Μαγδαληνή), η κοντράλτο Lena Suttor-Wernich (Μαρία του Κλωπά) και ο τενόρος Krystian Adam (Ιωάννης). Παράλληλα, οι θεατές θα δούμε μια εικαστική παρέμβαση με βίντεο ειδικά σχεδιασμένα από τον Γιώργο Τέλλο για την παράσταση αυτή.
Η κατάνυξη της μπαρόκ Ανάστασης
Γιατί η μπαρόκ μουσική, στενά συνδεδεμένη με το δέος που προκαλεί το θείο, συνεχίζει να συγκινεί τόσο, παρά το γεγονός της έντονης εκκοσμίκευσης και απομάγευσης του κόσμου; Ποια είναι τα στοιχεία της που μας μαγεύουν ακόμα;
Μέχρι αρκετά πρόσφατα, θα έλεγα, ότι η μπαρόκ όπερα αντιμετωπιζόταν ως ένα περίεργο κατασκεύασμα που δεν είχε κάποιο νόημα να παρουσιαστεί. Τα τελευταία είκοσι χρόνια, όμως, η μπαρόκ μουσική μπήκε πολύ δυναμικά στο ρεπερτόριο. Δεν είναι πλέον το «αξιοπερίεργο» που ήταν λίγο παλιότερα. Έχει πειστεί πλέον και το κοινό και εμείς οι ίδιοι οι μουσικοί ότι στην κοσμική παραγωγή της μπαρόκ μουσικής -τη μη θρησκευτική- υπάρχουν τρομερά διαμάντια με μεγάλη δύναμη. Απλώς η μπαρόκ όπερα έχει κάποιους κώδικες που χρειάστηκε να περάσει χρόνος μέχρι να τους αποκωδικοποιήσουμε. Έτσι, είναι πλέον κοινά αποδεκτό ότι η όπερα του 18ου αιώνα είναι εξίσου δυνατή με αυτή του 19ου αιώνα.
Κρατάει το θρησκευτικό στοιχείο που είχε στην εποχή της;
Όχι. Είναι τελείως άλλο πράγμα. Ωστόσο συνθέτες όπως ο Μπαχ, ο Χέντελ ή ο Βιβάλντι συνδύασαν το θρησκευτικό και το κοσμικό στοιχείο και στην ουσία οι θρησκευτικές τους συνθέσεις είναι μία οπερετική προσέγγιση στο θείο. Στην προκειμένη περίπτωση, η «Ανάσταση» του Χέντελ δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία όπερα στην οποία διαλέγεται ο Εωσφόρος με έναν Άγγελο. Το θείο προσωποποιείται σε έναν Άγγελο, όχι στον Ιησού, αλλά προσωποποιούνται τα υπόλοιπα μέλη της ιστορίας σύμφωνα με τα Ευαγγέλια: η Μαρία Μαγδαληνή, η Μαρία του Μαρία του Κλωπά και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο περιγράφονται τα γεγονότα που μεσολαβούν από την Ταφή και την Ανάσταση του Ιησού. Το έργο αυτό παρουσιάζει όλες τις συγκρούσεις και τα συναισθήματα των αληθινών ανθρώπων, γι΄ αυτό μπορεί να συνομιλήσει και να εκφράσει βαθιά την ανθρώπινη κατάσταση και τα πάθη των ανθρώπων.
Άρα όπως καταφέρνει μια αρχαιοελληνική τραγωδία να συνομιλήσει με το σήμερα και να φωτίσει την ψυχή του σύγχρονου ανθρώπου, αντιστοίχως το ίδιο μπορεί να κάνει και μια μπαρόκ όπερα;
Ακριβώς. Γιατί τα πάθη των ανθρώπων δυστυχώς ή ευτυχώς είναι τα ίδια εδώ και χιλιάδες χρόνια. Είναι αρχέτυπα.
Γιατί οι νέοι στρέφονται στην όπερα
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια έντονη στροφή πιο νεανικών κοινών σε χώρους κλασικής μουσικής. Οι συναυλίες γίνονται γρήγορα sold out, η όπερα είναι πολύ δημοφιλής, η κλασική μουσική έχει εδραιώσει τη θέση της και στην ψηφιακή εποχή (στα social media ή στα apps μουσικής). Γιατί συμβαίνει αυτό;
Χαίρομαι πολύ που συμβαίνει! Βασίζεται σε μία ανάγκη του κόσμου να συνδεθεί με κάτι που γνωρίζει ότι είναι σπουδαίο, αλλά που πολύ συχνά το φοβάται.
Είναι δηλαδή το στοιχείο της ανακάλυψης, ότι θα βρει έναν καινούριο τρόπο έκφρασης ή διαφυγής;
Για αρκετό καιρό η κλασική μουσική ήταν ένα είδος ταμπού για τις νεότερες γενιές. Όμως πλέον βλέπουμε ότι οι πιο νέοι άνθρωποι ψάχνουν πολύ να ανακαλύψουν πράγματα που θα τους μιλήσουν με έναν πιο βαθύ και ουσιαστικό τρόπο. Θέλουν να έχουν εναλλακτικές. Όταν καθημερινά ένας άνθρωπος βομβαρδίζεται από έναν συγκεκριμένο τύπο μουσικής, όπου κι αν πηγαίνουμε, όπου κι αν καθόμαστε, χωρίς να το επιλέξουμε, αυτομάτως κάποιος μπορεί να σκεφτεί: «Τι άλλο υπάρχει; Γιατί εγώ πρέπει να αποδέχομαι μόνο αυτό που μου προσφέρεται στο ραδιόφωνο, στο ταξί, στο μπαρ ή οπουδήποτε;». Χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι αυτά που ακούγονται ευρέως είναι κακά, απλώς δεν είναι τα μόνα που υπάρχουν. Πάνω στην αναζήτηση αυτή πολλοί άνθρωποι σκέφτονται: «Γιατί να μην ζήσω την εμπειρία μιας όπερας που πιθανόν να μπορεί να αγγίξει άλλες χορδές μέσα μου;».
Τα τελευταία χρόνια η Καμεράτα, υπό τη δική σας διεύθυνση, έχει αποκτήσει μια διεθνή διάσταση. Πώς έγινε αυτό, πώς το καταφέρατε;
Κοιτάξτε, αυτό έγινε, σε μεγάλο βαθμό, μέσω της δισκογραφίας. Οι πρώτοι μας δίσκοι μέσω της Decca και της Deutsche Grammophon, οδήγησαν σταδιακά στο να μας καλούν στις μεγαλύτερες μουσικές διοργανώσεις της Ευρώπης. Τώρα είμαστε σε μια φάση θεσμικής ανασυγκρότησης με μια διάθεση επαναπροσδιορισμού για το μέλλον.
Τι έχετε κατά νου;
Θα έλεγα ότι για εμάς αυτή τη στιγμή μεγαλύτερη σημασία έχει το να ορίσουμε τη θέση μας στα ελληνικά μουσικά πράγματα. Να ορίσουμε δηλαδή ποια είναι η θέση της ορχήστρας με αυτόν ακριβώς το χαρακτήρα με τον οποίο λειτουργεί αυτή τη στιγμή, σε σχέση με τις άλλες ορχήστρες της Αθήνας, ποιο είναι το ρεπερτόριο στο οποίο μπορεί να εστιάσει, ποια είναι τα κενά που μπορεί να καλύψει και ποιο είναι το κοινό που μπορεί να αφορά.
Ποιες ήταν οι πιο δυνατές στιγμές στη διεθνή πορεία σας;
Όσον αφορά τη δική μου εκτός Καμεράτας δραστηριότητα, νομίζω ήταν η παρουσία μου ως μαέστρου στην Arena της Βερόνα με τον Κουρέα της Σεβίλης. Ήταν μια μοναδική εμπειρία. Ως κλασικοί καλλιτέχνες σπάνια έχουμε τη δυνατότητα να παίζουμε σε ένα κοινό δώδεκα χιλιάδων ανθρώπων. Η δύναμη ενός τέτοιου κοινού, που είναι επιπέδου ροκ συναυλίας, δεν μπορεί να περιγραφεί.
Αναρωτιέμαι πάντα, πώς αποφορτίζεται κάποιος μετά από μια τέτοια μαγική στιγμή στη σκηνή, έχοντας από κάτω ένα τόσο μεγάλο κοινό; Τι συμβαίνει μετά το χειροκρότημα;
Πολλές φορές, μετά από μια τέτοια εμπειρία, μπορεί να βρεθείς στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου και να τρως πατατάκια γιατί τίποτα δεν υπάρχει ανοιχτό. Ή να επιστρέφεις με τα πόδια κάτω από συνθήκες βροχής γιατί δεν μπορεί να βρεις ταξί.
Το συναίσθημα της μέθεξης που δημιουργεί σε έναν καλλιτέχνη η επαφή με ένα κοινό που έχει μαγευτεί από την ερμηνεία του, οδηγεί στο άχθος ενός αισθήματος κατάθλιψης, ενός κενού, μιας θλίψης;
Είναι πολύ έντονο. Συνήθως μετά από μια μεγάλη επιτυχία ή από την εμπειρία της μέθεξης που περιγράφετε, αναρωτιέσαι τι μπορεί να έχεις κάνει λάθος. Σαν καλλιτέχνης δεν μπορείς να μείνεις στην επιτυχία, μένεις στην αδυναμία σου. Αυτό είναι το τρωτό σημείο των καλλιτεχνών. Μένουμε πάντα σε αυτό που εμείς οι ίδιοι γνωρίζουμε ότι αποτελεί την αδυναμία μας, ακόμα κι αν τους άλλους δεν τους απασχολεί. Αυτό είναι που μας τρώει,, αλλά ταυτόχρονα κι αυτό που αποτελεί την κινητήριο δύναμή μας.
Από την Αθήνα, στη Σκάλα του Μιλάνου
Με δεδομένο ότι έχετε καθιερωθεί ως ένας από τους πιο διακεκριμένους διευθυντές ορχήστρας στην Ευρώπη και ως εκ τούτου ταξιδεύετε πολύ συχνά, ζώντας κατά καιρούς για λίγο σε διαφορετικές πόλεις, ποιες είναι οι αγαπημένες σας και γιατί; Ποιες είναι οι πιο ωραίες αναμνήσεις από αυτό το μουσικό ταξίδι που κάνετε με αφορμή τη δουλειά σας;
Μία από τις μεγάλες μου εμπειρίες που έχω να θυμάμαι είναι η εμφάνισή μας με την Καμεράτα στην Σκάλα του Μιλάνου, σε μια συναυλία που οργάνωσε η ίδια η Σκάλα. Όταν είδα όλο το θέατρο να σηκώνεται όρθιο μετά το τέλος της συναυλίας. Μαγική στιγμή. Αμέσως μετά μας είπαν ότι αυτό είχαν να το δουν πολύ καιρό να συμβαίνει. Από τα υπόλοιπα ταξίδια, η Μόσχα είναι μια μουσική πόλη με ένα κοινό που ακούει κλασική μουσική με κατανυκτικό τρόπο. Από τα πιο ζεστά κοινά που έχω δει στον κόσμο. Το Παρίσι φυσικά και η Βιέννη με αυτές τις υπέροχες ιστορικές αίθουσες. Με την Καμεράτα έχουμε επισκεφθεί τη Βιέννη επανειλημμένα και έχουμε παίξει πολύ διαφορετικά πράγματα. Το Βερολίνο, επίσης, μου προσέφερε μουσικά μια από τις πιο δυνατές μου εμπειρίες, παίζοντας τον Μεσσία του Χέντελ σε σκηνοθετημένη μορφή, στο παλιό αεροδρόμιο της πόλης, το οποίο διαμορφώθηκε για να πραγματοποιηθεί αυτή η μεγάλη παραγωγή από άποψη κόστους με την Κωμική Όπερα.
Τι θα μας προτείνατε από τη δική σας δισκοθήκη για να ακούσουμε αυτό το Πάσχα; Με ποια ορατόρια, συμφωνίες, όπερες ή με ποια έργα λατρευτικής μουσικής θα μπούμε σε κατάνυξη;
Σίγουρα τα Πάθη του Μπαχ που θεωρώ ότι είναι από τα πιο δυνατά έργα που αφορούν το Πάσχα. Το Ρέκβιεμ του Μότσαρτ, αλλά και το Ρέκβιεμ του Βέρντι.
Info: megaron.gr | Τηλ: 210 72 82 333
Η «Ανάσταση» του Χέντελ θα παρουσιαστεί τη Μεγάλη Δευτέρα 14 Απριλίου στις 20:30 στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής.
Τιμές εισιτηρίων: 10 € (εκπτωτικό) / 15 € / 24 € / 30 € / 38 € / 46 € / 55 €