Είδαμε την ταινία που έκανε πρεμιέρα στο Netflix και διαβάσαμε ξανά το αριστουργηματικό βιβλίο του Μεξικανού συγγραφέα Χουάν Ρούλφο στο οποίο βασίζεται.
Ένας συγγραφέας που έγινε μύθος στην παγκόσμια λογοτεχνία γράφοντας μονάχα ένα μυθιστόρημα και μια σειρά διηγημάτων. Με το μοναδικό ύφος του, μπλέκοντας τα όρια του πραγματικού και του υπερβατικού, θολώνοντας την όραση της λογικής με θρύλους και ζοφερούς ψιθύρους που έρχονταν από τον Άδη, έκανε μια τιτάνια ρήξη που άλλαξε για πάντα τη λατινοαμερικανική λογοτεχνία.
Χουάν Ρούλφο: Ο πατέρας του μαγικού ρεαλισμού
Για κάποιους ο Χουάν Ρούλφο ήταν ο πρόδρομος του μαγικού ρεαλισμού, του κινήματος που έσκασε σαν ηφαίστειο στα μέσα του εικοστού αιώνα, παρασύροντας την παγκόσμια λογοτεχνία σε έναν κόσμο όπου όλα ήταν πιθανά, ο οποίος ισορροπούσε ανάμεσα στο αλλόκοτο και στο καθημερινό. Για κάποιους άλλους ο συγγραφέας του αριστουργήματος «Πέδρο Πάραμο» έγραψε τη σύγχρονη Θεία Κωμωδία της Λατινικής Αμερικής, τοποθετώντας τον Άδη σε ένα ερειπωμένο χωριό του Νοτιοδυτικού Μεξικού, στη διαβόητη Κομάλα, την οποία κάποτε στοίχειωσε η βίαιη εξουσία ενός μισητού αλλά βαθύτατα πληγωμένου άνδρα, του Πέδρο Πάραμο, και έκτοτε έγινε ένα θέατρο σκιών γεμάτο φαντάσματα.
Ο σπουδαίος Μεξικανός συγγραφέας Κάρλος Φουέντες είδε στο έργο τού Χουάν Ρούλφο «μια μεξικάνικη Τηλεμαχεία, αλλά και μια επαναδιαπραγμάτευση του μύθου του Ορφέα και της Ευρυδίκης». Επίσης, για τον θρυλικό Χόρχε Λουίς Μπόρχες αυτό είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα στον κόσμο. Ο Γκάμπριελ Γκαρσία Μάρκες, πάλι, συνέκρινε το «Πέδρο Πάραμο» με τα έργα του Σοφοκλή: «Δεν είναι περισσότερες από τριακόσιες σελίδες και πιστεύω πως θα έχουν την ίδια διάρκεια με τις σελίδες που έχουν διασωθεί από το έργο του Σοφοκλή».
Η κάθοδος στον Άδη και η πολυφωνική αφήγηση του βιβλίου
Από τις πρώτες κιόλας σελίδες ο αναγνώστης του βιβλίου βυθίζεται στον παράλογο κόσμο ενός σιωπηλού εγκαταλελειμμένου χωριού που το κατοικούν φαντάσματα και από τις πέτρες στα γκρεμίδια των σπιτιών αναδύονται οι ζοφεροί ψίθυροι των νεκρών που δεν μπορούν να βρουν ησυχία. Ο κεντρικός αφηγητής σε αυτό το πολυφωνικό μυθιστόρημα είναι ο Χουάν Πρεσιάδο, ένας σύγχρονος Τηλέμαχος που αναζητεί τον πατέρα που δεν έχει γνωρίσει ποτέ. Λίγο πριν πεθάνει η μητέρα του, τον βάζει να της υποσχεθεί ότι θα πάει στο χωριό της, την Κομάλα, για να αναζητήσει τις ρίζες του και να συναντήσει τον άνθρωπο που τον έφερε στον κόσμο, κάποιον Πέδρο Πάραμο.
Από τις διηγήσεις της μητέρας του, η Κομάλα είναι ένας επίγειος παράδεισος, μια κρυμμένη Εδέμ, μια εύφορη πεδιάδα, μια όαση ανάμεσα στην άγρια ομορφιά των βουνών του Μεξικού. Όταν όμως ο Χουάν Πρεσιάδο θα βρεθεί λίγο έξω από την Κομάλα και θα συναντήσει στον σκονισμένο δρόμο έναν αγωγιάτη με το γαϊδούρι του, θα ανακαλύψει ότι ο παράδεισος έχει γίνει μια κόλαση επί της γης, ένας τόπος τρομακτικός και ερειπωμένος που τον κατοικούν πια η ζοφερή σιωπή και οι σκιές.
Ο νεαρός άνδρας λέει στον αγωγιάτη ότι αναζητεί τον πατέρα του, έναν άνδρα ονόματι Πέδρο Πάραμο. Ο αγωγιάτης μειδιά. Ο Πέδρο Πάραμο είναι το μίσος προσωποποιημένο, του λέει, πριν του αποκαλύψει ότι και ο ίδιος, όπως και εκατοντάδες αγνώστου πατρός παιδιά της ευρύτερης περιοχής, ήταν όλα νόθα του Πάραμο, απότοκα άγριων βιασμών, εκβιασμών και βίαιων συνευρέσεων με τις γυναίκες του τόπου που διαφέντευε τυραννικά ο Πέδρο Πάραμο.
Φθάνοντας στην Κομάλα, ο Χουάν Πρεσιάδο θα συναντήσει μια σειρά από ανθρώπους που κινούνται φευγαλέα σαν σκιές ανάμεσα στα μισογκρεμισμένα σπίτια. Διαρκώς γύρω του ακούγονται ψίθυροι τρομακτικοί και γρήγορα θα ανακαλύψει ότι όλοι αυτοί τους οποίους συναντά είναι νεκροί που έχουν στοιχειώσει τον ερειπωμένο τόπο, όπου ο χρόνος δεν έχει πλέον καμία σημασία.
Ο τύραννος της Κομάλα, ο Πέδρο Πάραμο, με τη λυσσαλέα δίψα του να αποκτήσει δύναμη, δεν είναι παρά ένας απογοητευμένος, πληγωμένος άνδρας που έχει χάσει τη γυναίκα που αγαπά. Η πολυφωνική αφήγηση, έτσι, είναι διττή: από τη μία έχουμε όσα βιώνει ο Χουάν Πρεσιάδο και όσα θυμούνται πολυφωνικά οι σκιές για τη ζωή και τη βίαιη άνοδο και πτώση του Πέδρο Πάραμο ή όσα καταμαρτυρούν οι αναμνήσεις της μητέρας του Πρεσιάδο από τα νεανικά της χρόνια.
Ο Χουάν Ρούλφο, μπλέκοντας με τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε να συγκριθεί με τον Φώκνερ, την αρχαιοελληνική τραγωδία με τη σύγχρονη ιστορία του Μεξικού και την ελληνική μυθολογία με το ξέσπασμα της μεξικανικής επανάστασης, χτίζει λέξη-λέξη ένα παλίμψηστο σπάνιας αξίας που θα γίνει κλασικό, ένα έργο πάνω στο οποίο θα γραφτούν και θα ξαναγραφτούν παγκόσμια αριστουργήματα της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας, καθώς ο Ρούλφο αναγνωρίστηκε ως πρωτοπόρος από σπουδαίους ομότεχνούς του στη Λατινική Αμερική, όπως οι Μάρκες, Φουέντες, Οκτάβιο Πας, Μάριο Μπενεντέτι, Αουγκούστο Ρόα Μπάστος, Ρεϊνάλντο Αρένας κ.ά.
Η συγκλονιστική ταινία στο Netflix είναι ένας ποταμός
Η ταινία «Πέδρο Πάραμο», σε σκηνοθεσία Rodrigo Prieto και σενάριο του Mateo Gil, η οποία βασίζεται στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Χουάν Ρούλφο, με πρωταγωνιστή τον Manuel Garcia-Rulfo (υποδύεται τον Πέδρο Πάραμο και είναι γνωστός από τη σειρά «Ο Δικηγόρος με τη Λίνκολν»), έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο 49ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο στις αρχές του περασμένου Σεπτεμβρίου και προβλήθηκε διεθνώς από το Netflix στις 6 Νοεμβρίου.
Πρόκειται για μια εκπληκτική μεταφορά του θρυλικού μυθιστορήματος του Ρούλφο, μια πολύ προσεγμένη παραγωγή, με εξαιρετικές ερμηνείες, δυνατή σκηνοθεσία και μοντάζ που αφηγηματικά έχει την ορμή και τα γάργαρα διαυγή νερά ενός ποταμού που σε παρασύρει. Ο σκηνοθέτης και ο σεναριογράφος καταφέρνουν να κάνουν την πολυφωνική αυτή απαιτητική ιστορία κατανοητή για το ευρύ κοινό μιας ταινίας (που δεν είναι εξοικειωμένο με τη λογοτεχνία και τον μαγικό ρεαλισμό), δίνοντας μέσα σε δύο ώρες (123 λεπτά) μια σαφή εικόνα από τον ζοφερό πίνακα που έχει σκιαγραφήσει ο Χουάν Ρούλφο.
Ωστόσο, η υποβλητική και απολαυστική ταινία δεν καταφέρνει να μεταφέρει τη μαγεία και την αμφισημία του βιβλίου σε όλο της το μεγαλείο, που είναι ένα από τα σπουδαιότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ένα αληθινό αριστούργημα. Είναι πολύ σημαντικό όμως ότι, με τα χαρίσματά της, η κινηματογραφική αυτή μεταφορά δημιουργεί την ανάγκη στον θεατή να ανατρέξει ξανά στο βιβλίο αν το έχει διαβάσει, ή να το αναζητήσει για να το διαβάσει για πρώτη φορά. Ως εκ τούτου, μπορείτε να δείτε άφοβα την ταινία και να διαβάσετε μετά το βιβλίο, που είναι μια αληθινή αναγνωστική εμπειρία.
- ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
- Τζωρτζ Στάινερ, νέο βιβλίο: «Ζούμε ένα μακρύ Σάββατο αναμονής. Θα γνωρίσει ποτέ η ανθρωπότητα Κυριακή; Αμφίβολο»
- Πασκάλ Μπρυκνέρ: Πώς κατέληξε ο «λευκός» άνδρας ο αποδιοπομπαίος τράγος της εποχής μας; -Διαβάσαμε το νέο βιβλίο
- Tο κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ και 5 ακόμα δυνατά βιβλία που μόλις κυκλοφόρησαν ή αναμένονται αυτό το φθινόπωρο