Ένα μαγαζί στο Π. Φάληρο πουλά απίθανα τρόφιμα με τρούφα και άλλα μανιτάρια -Οι επιλογές της Κατερίνας Ι. Ανέστη

Την ώρα που σουρουπώνει, τα βίντεο της Σιρίν Νεσάτ φέγγουν στην Ηρακλείτου. Μπαίνουμε στην συναρπαστική επικράτεια των μανιταριών στο Παλαιό Φάληρο -και καταλαβαίνουμε γιατί η Σίλβια Πλαθ έδωσε το όνομά τους σε ποίημά της. Διαβάζουμε την «Μεταμόρφωση» της Αμάντας Μιχαλοπούλου και κοιτάμε την ομορφότερη εικόνα της εβδομάδας που έρχεται από την Αθήνα του μέλλοντος. Οι επιλογές.

Oι ιδρυτές της video art στην οδό Ηρακλείτου -Αρχή με την συναρπαστική Σιρίν Νεσάτ

«Δεν μπορείς να είσαι Ιρανός και να μην είσαι πολιτικός στην ουσία σου». Ναι, φυσικά, η τέχνης της Σιρίν Νεσάτ είναι αμιγώς πολιτική, σχολιάζει μέσα από αλλεπάλληλά επίπεδα νοήματος την θέση της γυναίκας, το Ισλάμ, την άσκηση κάθε μορφής βίας. Ταυτόχρονα όμως αποτελούν μία διαρκή πηγή ποίησης και μελαγχολίας οι φωτογραφίες και τα φιλμ της, καθώς φέρει επιρροές από τον Κιαροστάμι, τον Μπέργκαν, τον Ταρκόφσκι. Αυτή τη σιωπηλή και γκρι επιδερμίδα του ρωσικού και σκανδιναβικού κινηματογράφου. Η Σιρίν Νεσάτ είναι η γυναίκα που άλλαξε την σύγχρονη Τέχνη μέσα από την χρήση του βίντεο. Και κάθε ευκαιρία να δούμε δουλειά της στην Αθήνα, είναι σπουδαία.

Αυτές τις μέρες, ως και τις 23 Φεβρουαρίου, δυο έργα της εκπέμπουν φως μέσα από την γυάλινη επιφάνεια της αίθουσας τέχνης Eleftheria Tseliou στον αριθμό 3 της Ηρακλείτου στο Κολωνάκι. Εκεί, παρουσιάζεται το πρώτο από τα τρία μέρη της σπονδυλωτής έκθεσης «Video Project». Θυμίζουμε ότι ήδη από το 2017 η γκαλερί ξεκίνησε μια σειρά θεματικών εκθέσεων εστιάζοντας σε ένα μέσο: στην αρχή ήταν το καλλιτεχνικό βιβλίο με την έκθεση «The Library Show» και μετά η κεραμική με την έκθεση «Ceramics».

«Επειδή ομολογώ ότι προσωπικά ως θεατής δυσκολεύομαι με την video art και ο χώρος μας είναι μικρός, αποφασίσαμε να κάνουμε μια δομή φεστιβάλ: μια εβδομάδα προβολής για κάθε καλλιτέχνη. Ο επισκέπτης θα κάθεται σε μια καρέκλα και να βλέπει το έργο του δημιουργού. Επιλέξαμε καλλιτέχνες που έχουν αφήσει την σφραγίδα τους στην video art», μου λέει η Ελευθερία Τσέλιου.

Ετσι, ως και τις 23 Φεβρουαρίου προβάλλονται δυο θρυλικά έργα της Σερίν Νεσάτ, το «Fevror» (2000) και το «Passage» (2001). Θα ακολουθήσουν από τις 24 Φεβρουαρίου ως τις 3 Μαρτίου η Pipilotti Rist με το Blauer Liebesbrief (Blue Bodily Letter), και από τις 4 ως τις 11 Μαρτίου ο Gabriel Orozco με το
«Still Waterfall» (1997).

Ρωτώ την Ελευθερία Τσέλιου για την σχέση της με το έργο της Νεσάτ. «Αμιγώς συναισθηματικά θα στο πω. Τη δουλειά της την λάτρευα από μικρή, πριν δηλαδή ασχοληθώ επαγγελματικά με τον χώρο. Τα συγκεκριμένα έργα της, ήταν αυτά που με έκαναν να ενδιαφερθώ για την βιντεοτέχνη. Σκέψου, είναι γυρισμένα πριν από 25 χρόνια και είναι απόλυτα επίκαιρα σε σχέση με όσα συμβαίνουν στο Ιράν αυτή τη στιγμή. Πήγα στην Τεχεράνη λίγο πριν τα γεγονότα, και είδα ότι δεν έχει αλλάξει κάτι».

Το «Fervor» είναι ένα δικάναλο βίντεο κινηματογραφήθηκε στο Μαρόκο το 2000 και λαμβάνει χώρα σε ένα αλληγορικό Ιράν. Κατά τη διάρκεια της προσευχής, όπου οι άνδρες χωρίζονται από τις γυναίκες με ένα μεγάλο υφασμάτινο τοίχος, μια γυναίκα και ένας άντρας κοιτάζονται διαρκώς. Σεξουαλικότητα, επιθυμία, πειρασμός και η αντιμετώπισή τους  στη Μέση Ανατολή κυριαρχούν σε αυτή την βίντεο-αφήγηση.

Στο «Passage» παρακολουθούμε μια κηδεία. Οι άνδρες μεταφέρουν ένα σώμα τυλιγμένο σε λευκό σεντόνι, ενώ οι μαυροντυμένες γυναίκες με το τσαντόρ σκάβουν τον τάφο με τα χέρια τους. Ακούγεται η μουσική του Φίλιπ Γκλας. Το έργο γυρίστηκε στο Μαρόκο, σε σημείο που σύμφωνα με την Νεσάτ μοιάζει απόλυτα με τοπίο του Ιράν.

Η «Μεταμόρφωση» στην εποχή των έμφυλων ρόλων -Διαβάζοντας τη νουβέλα της Αμάντας Μιχαλοπούλου

«Ζούμε μέσα στο κουκούτσι ενός βερίκοκου. Μέσα σε ένα σύστημα που δεν σπάει». Σελίδα 136 στο βιβλίο «Η μεταμόρφωσή της». Oχι του Κάφκα προφανώς, αλλά της Αμάντας Μιχαλοπούλου. «Ξυπνώντας κάποιο πρωί ο Γκρέγκορ Σάμσα από ταραγμένο ύπνο, βρέθηκε στο κρεβάτι του μεταμορφωμένος σ’ ένα τεράστιο έντομο», γράφει ο Κάφκα. «Ένα πρωί που ξύπνησε από εφιάλτη η Σάσα ανακάλυψε πώς είχε μεταμορφωθεί σε άνδρα» γράφει η Αμάντα Μιχαλοπούλου στη νουβέλα της που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Σάμσα, Σάσα. Εξοχο. Ως παλιά, συνεπής, αναγνώστρια της Αμάντας Μιχαλοπούλου μειδιώ. Νιώθω σαν γάτα που γουργουρίζει: να, η Μιχαλοπούλου βουτάει με τη συνήθη της ανάλαφρη χάρη στον πυρήνα της λογοτεχνίας και αναδύεται φέροντας όχι ένα κείμενο καθρέπτη αρχαίου ευρήματος, αλλά μια ιστορία στραφταλιστή, με σάρκα φρέσκια, απολύτως επίκαιρη. Έναν αχινό. Η Σάσα έγινε άνδρας. Ξύπνησε άνδρας. Σε έναν κόσμο που ακόμα τα ζητήματα του προσδιορισμού του φύλου παραμένουν θέμα debate…

Την σκέφτομαι να γράφει με την Τζούντιθ Μπάτλερ στο ένα αυτί και την Σιμόν ντε Μποβουάρ στο άλλο (γυναίκα δεν γεννιέσαι, γίνεσαι) για την Σάσα που δεν έχει σώμα σκαθαριού, αλλά πέος και τρίχες παντού. Σε έναν κόσμο που επιβίωσε ενός Κατακλυσμού και ζει με νέες συνθήκες, που οι σχέσεις των δυο φύλων επιστρέφουν στην εποχή των σπηλαίων, οι γυναίκες έχουν χάσει όσα κέρδισαν όλα αυτά τα χρόνια για χάρη της νέας μορφής επιβίωσης που επιβάλλεται. Ο αδελφός της πνίγηκε στον Καταυλισμό και είναι ένα τραύμα ανοιχτό, μια απώλεια που μοιάζει να έχει μείνει πρόχειρα καλυμμένη με έναν επίδεσμο. Ισως για αυτό ξυπνά άνδρας, καταλαμβάνεται από την σκέψη της, την ανάγκη της για αυτόν; Αλλωστε «όταν ο αδελφός μου πνίγηκε χάθηκε από τη ζωή η ανδρική πλευρά των πραγμάτων. Ο ιδρώτας, οι αθλητικές κάλτσες, οι κραυγές του τζούντο, οι φαβορίτες».

Την παρακολουθούμε να ξαφνιάζει και να ξαφνιάζεται με την αλλαγή της και κυρίως να απολαμβάνει μια μορφή σεξουαλικής ελευθερίας, πανηδονιστική, που δεν είχε φανταστεί. Το πέος είναι ο θεός της. «Δοκιμάζω ανθρώπους λες και είναι φρούτα». Ανδρες και γυναίκες. «Μπαίνω σε μια σπηλιά γεμάτη φλέβες και παίρνω αυτό που χρειάζομαι. Ή μπαίνουν μέσα μου άντρες των σπηλαίων κι εγώ πεσμένη σε νερόλακκους, ανεβασμένη στις οικοδομές τους δείχνω που να στοχεύσουν». Η Σάσα, «αγάπησε το πέος της από την πρώτη στιγμή που το είδε να μπαινοβγαίνει σε άλλα σώματα με φυσικότητα και τρυφερό σαδισμό».

Στην επικράτεια των μανιταριών και της μαύρης τρούφας: Μushrooms & More

Εχω μόλις γυρίσει από τα Μετέωρα, όπου το χώμα, οι βράχοι που μοιάζουν με θραύσματα από τοπία άλλου πλανήτη, τρέφουν μια ασύλληπτη ποικιλία από μανιτάρια και κυρίως τρούφες. Ο ταπεινός μύκητας, ο χωμάτινος, που μπορεί να σκιάσει κάθε άλλη περίτεχνη τροφή πλάι του. Ναι, υπάρχει ένα ολόκληρο μυστήριο, μια μυθολογία γύρω από τα μανιτάρια -να γιατί και η Σίλβια Πλαθ έγραψε ένα ποίημα για αυτά. «Τα δάκτυλα των ποδιών μας, οι μύτες μας γραπώνουν την πηλώδη γη εξουσιάζουν τον αέρα. Κανείς δεν μας βλέπει, δεν μας σταματά, δεν μας προδίδει. Οι μικρότεροι σπόροι ανοίγουν χώρο. Τρυφερές γροθιές επιμένουν ανασηκώνουν τις πευκοβελόνες, το φυλλώδες στρωσίδι».

Kαι μετά σκέφτομαι πώς τα μανιτάρια διείσδυσαν στην τέχνη, από το συγκλονιστικό τρίπτυχο του Ιερώνυμου Μπος που εκτίθεται στο Μουσείο Πράδο στη Νέα Υόρκη, μέχρι τη συλλογή του Cy Twombly που ανήκει στην Τate. Mια τροφή που έχει επενδυθεί με ιστορίες παραισθήσεων και εξαρτήσεων και έχει ένα niche, στην σφαίρα της Τέχνης ναι. Μεταξύ Μετεώρων και Μουσείων, φτάνω στο Παλαιό Φάληρο στην φωλιά των μανιταριών σε μια ευφάνταστη ποικιλία και σε κάθε δυνατό συνδυασμό. «Μushrooms and More» και είναι σαν να μπαίνω σε μια έκθεση, σε μια γκαλερί: χρειάζομαι χρόνο να επεξεργαστώ τα μανιτάρια, τα προϊόντα που τα περιέχουν, απίστευτες επιλογές που δεν υποψιαζόμουν.

Gnocchi με μαύρη καλοκαιρινή τρούφα, πεκορίνο με τρούφα, καρπάτσιο με τρούφα, πουρές με μαύρη τρούφα, κους κους με μαύρη τρούφα και μανιτάρι (να για κάτι τέτοιες εμπειρίες εφευρέθηκε η λέξη ουμάμι). Οι πειραματισμοί στην κουζίνα γίνονται εφικτοί και οι διαβαθμίσεις στην γεύση ρυθμίζονται κατά την επιθυμία σου με το αλάτι, το βαλσάμικο, την πολέντα με μαύρη τρούφα.

Η αποθέωση της τρούφας είναι εδώ, ακόμα και για τα σνακ, όπου για πρώτη φορά βλέπω ποπ κορν με μαύρη τρούφα, λικέρ τρούφας και σοκολάτα με τρούφα -γεύσεις που δεν σε προειδοποιούν για αυτό που θα βιώσεις. Εντάσεις, άρωμα καθοριστικό. Πήραν ελιές και τις γέμισαν με ένα μείγμα τυριών και λάδι τρούφας. Ο ιδιοκτήτης Mάριος Χαλκιαδάκης, συνεχίζει την οικογενειακή επιχείρηση που ξεκίνησε ο πατέρας του, κάνοντας εντατικές έρευνες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Μπροστά στα μανιτάρια θα γνωρίσεις ποικιλίες που δεν ήξερες ότι υπάρχουν και άλλες ήδη αγαπημένες. Αμανίτης καισαρικός, γανόδερμα (το μανιτάρι της αθανασίας), king oyster, λεντινούλα, portobello, πλευρώτους, πορτσίνι, shiitake, κ.ο.κ. Τις ημέρες των Χριστουγέννων, όσοι πρόλαβαν να γευθούν το ρολό μαύρου χοίρου με κάστανο και μαύρη τρούφα -πολλοί έφευγαν απογοητευμένοι με δεν πρόλαβαν τα τελευταία κομμάτια.

Όμως το Mushrooms & More, επεκτείνει πλέον τις αναζητήσεις του και εκτός των μανιταριών, σε τυριά και αλλαντικά που επιλέγει από μικρούς κυρίως παραγωγούς σε όλη την Ελλάδα -μέχρι και βιολογικό γάλα γαϊδούρας, γραβιέρα με κάνναβη, κατσικίσιο τυροζούλι κ.ο.κ.

Η πιο όμορφη εικόνα των τελευταίων ημερών, έρχεται από το μέλλον

Το φως μπαίνει από το «μάτι» ψηλά στην οροφή και διαχέεται στον χώρο με τους τοίχους από ψημένο πηλό, λούζοντας τον Εφηβο των Αντικυθήρων. Όταν η αρχιτεκτονική σκηνοθετεί, δραματοποιεί, βαθαίνει. Το παραπάνω φωτορεαλιστικό προέρχεται από την παρουσίαση της αρχιτεκτονικής προμελέτης του David Chipperfield και του αρχιτεκτονικού γραφείου του Αλέξανδρου Τομπάζη για το νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Δεν ξέρουμε αν η μουσειολογική μελέτη θα προβλέπει όντως ότι εκεί θα τοποθετηθεί ο Εφηβος των Αντικυθήρων, όμως αυτή η σύνδεση των έργων Τέχνης με τον χώρο και το φως παραμένει ακαταμάχητος. Σε μεγαλύτερη κλιμακα, αλλά με τις προδιαγραφές ενός κύλινδρου το συναντάμε για παράδειγμα στον χώρο που διαμόρφωσε ο Τadao Ando μέσα στο Bourse De Commerce, το παλιό Χρηματιστήριο στο Παρίσι που έγινε μουσείο από την Συλλογή Pinault.

Εκεί εδώ και λίγο καιρό στέκει το έργο που δημιούργησε ο Dahn Võ ειδικά για την Ροτόντα στο πλαίσιο της έκθεσης « Avant l’orage » που έχει καταλάβει τους χώρους του Μουσείου. Το έργο του Võ «Tropeaolum» κάτω από το φως του θόλου, φέρνει αυτομάτως στο μυαλό τη δημιουργία του για τον ΝΕΟΝ και την έκθεση Portals στο Καπνεργοστάσιο της Λένορμαν.