Κάτι το ακαριαίο συντελείται όταν βλέπεις για πρώτη φορά τις φωτογραφίες της Ενης Κούκουλα. Εδράζει σε αυτές μια δύναμη καθηλωτική που αιχμαλωτίζει το βλέμμα σε εικόνες με έντονη υφή, σε απτικές περιπέτειες της όρασης, σε εσωτερικές οικείες αφηγήσεις. Εικόνες που μιλούν για τα άψυχα, αλλά στην πραγματικότητα είναι η φωνή των πραγμάτων, είναι το ίχνος των ζωών που βιώθηκαν και άφησαν αποτύπωμα.
Η έκθεση της Ενης Κούκουλα «Η φωνή των πραγμάτων» σε καλλιτεχνική διεύθυνση της Μικρής Άρκτου και σε επιμέλεια της Ίριδας Κρητικού, είναι μια αποκάλυψη μέσα στον Ιανό. Είναι φωτογραφίες που δεν μπορείς παρά να τις δεις με αυστηρά προσωπική ανάγνωση, να σε οδηγήσουν απευθείας σε διάλογο με δικές σου εικόνες, βιωμένες και ανηρτημένες στη μνήμη. Ο τίτλος «Η φωνή των πραγμάτων» υποδηλώνει πως η φωτογράφος επέλεξε να εστιάσει σε αντικείμενα, σε γωνίες, στιγμές εσωτερικών χώρων και σπιτιών κυρίως. Η ίδια μιλά για τα άψυχα που φωτογραφίζει αλλά και για την εντυπωσιακή μεταγραφή φωτός που πραγματοποιεί.
Το αποτέλεσμα: Οχι μια αποτύπωση του χώρου, αλλά μια χρονικά ρευστή φωτογραφική δήλωση. Και η συνάντηση διαφορετικών ειδών, διαφορετικών μέσων: Κοιτάζοντας από απόσταση νομίζεις πως βλέπεις έναν πίνακα ζωγραφικής. Κοιτάζοντας σταθερά νιώθεις πως βλέπεις μια κίνηση στο κάδρο, ένα θρόισμα της κουρτίνας, το φως να τρεμοπαίζει στο τραπέζι, σαν ένα χέρι να πέρασε μόλις πάνω από τις πολύχρωμες γυάλινες λάμπες στο τραπέζι. Συναντήσεις, αντιληπτές από το κοινό, αλλά και συναντήσεις της ίδιας της δημιουργού. «Νιώθω πως σε αυτή τη δουλειά συναντήθηκαν όλα τα διαβάσματά μου, οι μουσικές που αγάπησα, οι ταινίες που είδα» εξηγεί.
Της μιλάω για αυτή την αίσθηση πως δεν αποτυπώνει τη στιγμή, αλλά μια διάρκεια χρόνου και μου λέει «ομολογώ πως δεν με ενδιαφέρει η κλασική φωτογραφία δρόμου που πιάνει μόνο τη στιγμή. Με ενδιαφέρει η ψυχή των πραγμάτων, με ενδιαφέρει το συμπαντικό». Σε αυτή την έκθεση – που ανήκει σε ένα σώμα φωτογραφιών που ακόμα διαμορφώνεται, σε ένα work in progress- βλέπουμε εσωτερικά αστικών σπιτιών στην Πραξιτέλους, στην Πάτρα, σε καταστήματα.
Εικόνες συχνά σκηνοθέτημένες, με την έννοια πως δημιουργεί ένα μικρό σύμπαν απομονώνοντας σκηνές, χαραμάδες του χώρου μεταγράφοντας το φως και τυπώνοντας σε ένα ειδικό ματ χαρτί. Αλλωστε πιστεύει ότι το ζητούμενο σε μια φωτογραφία δεν είναι το θέμα, είναι ο τρόπος. «Δεν ορίζει το κτίριο, για παράδειγμα, το περιεχόμενο μιας φωτογραφίας, αλλά ο τρόπος που το φωτογραφίζεις. Αυτό που βλέπετε εδώ είναι η δική μου ανάγνωση».
«Beauty, is in the eye of the beholder», σαφώς, η δουλειά της Ενης Κούκουλα το επιβεβαιώνει. Μια φωτογραφική δουλειά που ενεργοποιεί πλήθος αισθήσεων και ενστίκτων, ενεργοποιεί το φαντασιακό. Αντικρίζεις εικόνες και αναρωτιέσαι για τον χρήστη των αντικειμένων, αυτόν που έζησε εκεί, για τα πάθη του ανθρώπου που βλέπεις να προχωρά στον ορίζοντα στο Μαρόκο. Τα έργα της Ενης Κούκουλα κατοικούνται και σε καλούν να κοιτάξεις αυτή την κατοίκηση και την ιστορία της.
Η Ενη Κουκούλα που θήτευσε δίπλα στον Πλάτωνα Ριβέλλη πριν αναζητήσει τους δικούς της δρόμους που την κράτησαν κοντά στο ασπρόμαυρο φιλμ μέχρι το 2000 οπότε άρχισε να φωτογραφίζει με μανία με έγχρωμο, ψάχνει την ομορφιά. Πιο ώριμη από ποτέ, άφησε στην άκρη την σκληρότητα και τώρα με το φακό της αναζητά την ηρεμία, και ως ανασκαφέας βλέπει πίσω από συστάδες φωτός, αντικειμένων, επιφανειών.
Δεν φοβάται την τεχνολογία, κάθε άλλον, την βλέπει σαν πρόκληση, την δοκιμάζει, ελέγχει τα όρια της τέχνης και της ίδιας. Εσχάτως καταγράφει τη διαδρομή της στην πόλη μέσω instagram έχοντας απαρνηθεί την σκληρότητα των παλιότερων φωτογραφιών. Συμφωνούμε πως τα φίλτρα του instagram μας μαθαίνουν εντέλει να βλέπουμε αλλιώς εικόνες της καθημερινότητας.
Το Σάββατο 31 Ιανουαρίου, από τις 3.30 ως τις 5 θα γίνει στον Ιανό προβολή του έργου της Ενης Κούκουλα. Aυτή θα είναι και η τελευταία μέρα της έκθεσης «Η φωνή των πραγμάτων».
Το βιογραφικό της Ενης Κούκουλα
Η Ένη Κούκουλα γεννήθηκε το 1966 στην Αθήνα. Ασχολείται με την καλλιτεχνική φωτογραφία από το 1985. Το 2006 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Καστανιώτη δίγλωσση έκδοση με τίτλο «Άπιαστος Χρόνος». Για κάποια χρόνια συνεργάστηκε σταθερά με τη «Βιβλιοθήκη» της Ελευθεροτυπίας.
Aτομικές εκθέσεις και προβολές του έργου της έχουν πραγματοποιηθεί σε πολλούς χώρους στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα: «Γκαλερί manifactura» (στο πλαίσιο του Athens Photo Festival 2008), «Ελευθερουδάκης», «Κέντρο Λόγου και Τέχνης 104», «Γκαλερί Cube», «Εντευκτήριο», «Ιανός», «Φωτογραφικός Κύκλος Αθήνας», «Αμερικάνικο Κολλέγιο Θηλέων της Αγίας Παρασκευής» κ.ά.
Το 2010 πραγματοποίησε ατομική έκθεση της στο Βερολίνο, στον Ευρωπαικό Μήνα Φωτογραφίας και το 2013 στο Athens Photo Festival με θέμα το Βιετνάμ.
Έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές έκθέσεις, ενώ έργα της ανήκουν σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.