Υπό την πίεση δυτικών συμμάχων οι Αρχές στην Ουκρανία ετοιμάζουν αθόρυβα το έδαφος για προεδρικές εκλογές με τον Βολόντιμιρ Ζελένσκι έτοιμο να διεκδικήσει μια νέα θητεία, όπως ανέφερε πρόσφατα ο Economist.
Εκλογές που θα δοκιμάσουν τη δύναμη της πατριωτικής υποστήριξης προς τον Ζελένσκι και θα δείξουν αν οι κουρασμένοι από τον πόλεμο Ουκρανοί επιθυμούν μια νέα ηγεσία.
Αξιωματούχοι στην Ουκρανία διαψεύδουν τα περί εκλογών μεσούντος του πολέμου
Αξιωματούχοι στην Ουκρανία, όπως ο εκπρόσωπος της προεδρίας, Ντμίτρο Λίτβιν, αρνούνται ότι ετοιμάζονται να στηθούν κάλπες εμμένοντας στο επιχείρημα ότι ο στρατιωτικός νόμος, ο οποίος κηρύχθηκε λίγο μετά την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων τον Φεβρουάριο του 2022, αποκλείει τη διεξαγωγή εκλογών στη χώρα, πόσω μάλλον που η επίτευξη ειρηνευτικής συμφωνίας φαίνεται ότι θα πάρει χρόνο, όπως ομολόγησε πρόσφατα ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Μάρκο Ρούμπιο.
Ο πρόεδρος της ΚΟ του κυβερνώντος κόμματος, Ντάβιντ Αραχάμια, ξεκαθάρισε στις 31 Μαρτίου ότι δεν γίνονται προς το παρόν προετοιμασίες για εκλογές στην Ουκρανία. «Όλα τα κόμματα και οι κοινοβουλευτικές ομάδες συμφώνησαν ότι οι εκλογές θα πρέπει να διεξαχθούν έξι μήνες μετά την άρση του στρατιωτικού νόμου», υπογράμμισε.
«Η προεκλογική εκστρατεία έχει ξεκινήσει de facto»
Ωστόσο, σύμφωνα με ΜΚΟ, ήδη αξιωματούχοι καταστρώνουν λεπτομερή σχέδια για εκλογές - από την εκτύπωση των ψηφοδελτίων μέχρι πρόνοιες για την ασφάλεια των εκλογικών τμημάτων και τη διασφάλιση ότι θα μπορέσουν να ψηφίσουν τα εκατομμύρια των Ουκρανών προσφύγων που ζουν στο εξωτερικό.
«Βλέπω τους τελευταίους μήνες ότι έχουν ξεκινήσει πραγματικές προετοιμασίες για εκλογές. Βλέπουμε πολλές ενδείξεις δραστηριότητας σε εκλογικά επιτελεία, διαφημίσεις να κυκλοφορούν αθόρυβα, να διαμένονται εκατομμύρια σημειώματα με ειδικές πληροφορίες για ηγέτες κομμάτων», δήλωσε ο επικεφαλής της ΜΚΟ «Επιτροπή Ψηφοφόρων της Ουκρανίας», Ολέξιι Κόσελ. Η προεκλογική εκστρατεία «έχει ήδη ξεκινήσει de facto», πρόσθεσε.
Για την Ολένα Νταβλικάνοβα, συνεργάτιδα του Κέντρου Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής στην Ουάσιγκτον, υπάρχουν πολλές ενδείξεςι ότι τα κόμματα στην Ουκρανία προετοιμάζονται για νέες εκλογές, η διεξαγωγή των οποίων, ωστόσο, θα είναι αδύνατη αν δεν συναινέσει η Ρωσία σε κατάπαυση του πυρός.
Πιέσεις από Ρωσία και ΗΠΑ για εκλογές στην Ουκρανία
Η πενταετής θητεία του Ζελένσκι έληξε τον περασμένο χρόνο, αλλά κυβερνητικοί αξιωματούχοι επιμένουν ότι νομικά είναι αδύνατο να στηθούν κάλπες όσο ισχύει ο στρατιωτικός νόμος στην Ουκρανία, ενώ υπογράμμισαν και τα μεγάλα υλικοτεχνικά εμπόδια για τη διεξαγωγή εκλογών.
Κι αυτές οι δηλώσεις άνοιξαν την πόρτα για έξωθεν πυρά. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, που έχει αμφισβητήσει την ύπαρξη ουκρανικού κράτους, κατηγόρησε τον Ζελένσκι ότι στερείται νομομιμοποίησης και πρόσφατα πρότεινε να αναλάβει τον έλεγχο μια υποστηριζόμενη από τον ΟΗΕ μεταβατική κυβέρνηση.
Το αφήγημα της Μόσχας υιοθέτησε, ωστόσο, και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Λίγο πριν την επεισοδιακή συνάντησή του με τον Ουκρανό πρόεδρο στο Οβάλ Γραφείο τον Φεβρουάριο, ο Τραμπ αποκάλεσε τον Ζελένσκι «δικτάτορα χωρίς εκλογές».
Αλλά η έξωθεν κριτική ενίσχυσε τη δημοτικότητα του Ζελένσκι στην Ουκρανία. Πρόσφατη δημοσκόπηση του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου έδειξε ότι τα ποσοστά δημοφιλίας του Ζελένσκι διπλασιάστηκαν το τελευταίο διάστημα, ενώ λίγο μετά τη σκαιή επίθεση που εξαπέλυσαν εναντίον του ο Τραμπ και ο αντιπρόεδρός του, Τζέι Ντι Βανς στον Λευκό Οίκο, το κοινοβούλιο της Ουκρανίας υιοθέτησε ψήφισμα στήριξης του Ζελένσκι, που υπογραμμίζει ότι οι εκλογές θα διεξανθούν μόνον εφόσον επιτευχθεί «συνολική, δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη».
Οι πιθανοί αντίπαλοι του Ζελένσκι
Για τους οπαδούς του Ζελένσκι η ενισχυμένη δημοτικότητά του σημαίνει ότι οι εκλογές θα πρέπει να διεξαχθούν σύντομα, ώστε να βγάλει εκτός μάχης τους πιθανούς αντιπάλους του, πρωτίστως δε τον δημοφιλή πρώην γενικό επιτελάρχη και νυν πρέσβη της Ουκρανίας στο Λονδίνο, Βαλέρι Ζαλούζνι.
Ο Ζελένσκι τον είχε απομακρύνει από το πόστο του, όταν ο Ζαλούζνι είχε αμφισβητήσει ανοικτά τον Νοέμβριο του 2023 την κυβερνητική λήψη αποφάσεων, αλλά αφότου έφθασε στη βρετανική πρωτεύουσα δεν έχει πει τίποτε δημοσίως αναφορικά με προεδρικές φιλοδοξίες. Ωστόσο ο Ζαλούζνι εμφανίζεται πρώτος ή κοντά στην κορυφή σε δημοσκοπήσεις.
Αλλά και άλλοι επιφανείς πολιτικοί έχουν δώσει ενδείξεις ότι σκέφτονται να αναμετρηθούν με τον Ζελένσκι αν γίνουν εκλογές στην Ουκρανία. Τον Φεβρουάριο ο πλούσιος επιχειρηματίας Πέτρο Ποροσένκο, που είχε ηττηθεί το 2019 από τον Ζελένσκι, προκάλεσε αίσθηση με το ταξίδι του στην Ουάσιγκτον για μια συνάντηση με αξιωματούχους της κυβέρνησης Τραμπ.
Μιλώντας σε συνέδριο ο Ποροσένκο είπε ότι ο Ζελένσκι θα έπρεπε να επιδιώξει τη συγκρότηση κυβέρνησης εθνικής ενότητας, «αλλά, αντίθετα, βλέπουμε λίαν περίεργες προετοιμασίες για εκλογές».
Υλικοτεχνικά εμπόδια για τη διεξαγωγή εκλογών
Σε περίπτωση που επιτευχθεί με την μεσολάβηση των ΗΠΑ εκεχειρία, ο εκλογικός νόμος στην Ουκρανία προβλέπει ότι οι υποψήφιοι θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους περιθώριο 60 ημερών για τη διεξαγωγή προεκλογικής εκστρατείας. Σε περίπτωση άρσης του στρατιωτικού νόμου, που η Ουάσιγκτον επιδιώκει να πετύχει μέχρι την Κυριακή του Πάσχα στις 20 Απριλίου, οι προεδρικές εκλογές θα μπορούσαν οριστούν το νωρίτερο τον Ιούλιο.
Αλλά τα υλικοτεχνικά εμπόδια για την διεξαγωγή εκλογών είναι τεράστια. Εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν καταφύγει σε ξένες χώρες και είναι τεράστια πρόκληση να στηθούν κάλπες εκεί, όπως και το να δοθεί στους Ουκρανούς στρατιώτες στα μέτωπα η δυνατότητα να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα.
Γι αυτό, το Κίεβο ζητά εγγυήσεις ότι θα υπάρξει ασφάλεια κι ότι μια κατάπαυση του πυρός δεν θα πρέπει να ισχύει μόνον προσωρινά στα μέτωπα, αλλά και να διασφαλιστεί ότι τα εκλογικά κέντρα δεν θα γίνουν στόχος αεροπορικών ή τρομοκρατικών επιθέσεων, όπως μεταδίδει η DW.
Το ενδεχόμενο να συμβεί κάτι τέτοιο δεν αποκλείεται, προειδοποιεί η Όλχα Αϊβασόφσκα, επικεφαλής του κοινωνικού δικτύου «Opora», το οποίο παρακολουθεί τις εκλογές στην Ουκρανία. «Λαμβάνοντας υπόψη τις επιθέσεις εναντίον των στρατολογικών γραφείων και τις δολιοφθορές στο σιδηροδρομικό δίκτυο, θεωρούμε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να βάλει στο στόχαστρο και εκλογικά κέντρα. Για τον λόγο αυτόν, ο εκλογικός νόμος πρέπει να προβλέπει για την περίοδο μετά τον πόλεμο πώς πρέπει να ενεργήσει κανείς σε τέτοια περίπτωση κατά τη διάρκεια των εκλογών ή της καταμέτρησης των ψήφων», τονίζει.
Από τι θα κριθεί το αν θα γίνουν εκλογές;
Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ελευθερίας της Έκφρασης στο ουκρανικό κοινοβούλιο, Γιαροσλάβ Γιουρτσίσιν, επισημαίνει ότι οι συμμετέχοντες στις ειρηνευτικές συνομιλίες πιθανόν να καθορίσουν ημερομηνία εκλογών. Επιπλέον, η Ουκρανία θα πρέπει να συντονίσει τις εκλογές με τους εταίρους της, καθώς δεν διαθέτει τα απαραίτητα χρήματα. «Πολλές πτυχές μιας κατάπαυσης του πυρός στο μέλλον και κατ’ επέκταση και των εκλογών δεν μπορούν σήμερα να προβλεφθούν. Ωστόσο, υπάρχουν προφανείς προκλήσεις και το κοινοβούλιο θα πρέπει ήδη να κάνει μεταρρυθμίσεις στον εκλογικό νόμο, ώστε να ανταποκριθεί σε αυτές», συμπληρώνει.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο πρόεδρος της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής, Όλεχ Ντιντένκο, δήλωσε ότι οι προετοιμασίες για τις εκλογές μετά το τέλος του πολέμου θα πάρουν περισσότερο χρόνο από ό,τι προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία. Επομένως, οι διαδικασίες θα πρέπει να προσαρμοστούν στις συνέπειες του πολέμου.