Στην πρώτη του σύνοδο κορυφής της ΕΕ υπό την ιδιότητα του πρωθυπουργού της Ιταλάις μετέχει σήμερα ο Μάριο Ντράγκι, σε μια επιστροφή στο συμβούλιο των Ευρωπαίων ηγετών που σηματοδοτεί την άφιξη ενός πεπειραμένου τεχνοκράτη – και πολιτικού- , που χαίρει σεβασμού απ’ άκρου εις άκρον στην Ένωση.
Αν κάτι γνώριζαν πάντα οι Ευρωπαίοι ηγέτες για τον Ντράγκι, είναι η παροιμιώδης ψυχραιμία του, σημειώνει το Bloomberg αναφέροντας ως παράδειγμα τη συνάντηση των κεφαλών της ΕΕ υπό τον τότε πρόεδρο της Κομισιόν Ζαν Κλοντ Γιούνκερ για να αποφασίσουν τις λεπτομέρειες του τρίτου πακέτου διάσωσης για την Ελλάδα τον Ιούνιο του 2015, όταν ορισμένοι περίμεναν προβλήματα από τον υπ Οικ της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ Γιάνη Βαρουφάκη. Την ώρα που ο Γιούνκερ μελετούσε τις προτεινόμενες αλλαγές στη φορολόγηση με μια μικρή ομάδα, περιλαμβανομένου του Αλέξη Τσίπρα, στην άλλη άκρη του δωματίου στον 13ο όροφο του μεγάρου Μπερλεϊμόν της Κομισιόν ο Ντράγκι κι ο Βαρουφάκης συζητούσαν ως ακαδημαϊκοί για διλήμματα μακροοικονομικής πολιτικής από τη δεκαετία του 1930, σύμφωνα με δύο άτομα που ήταν παρόντα στη συνάντηση. Τρεις μέρες αργότερα ο Ντράγκι πάγωνε την έκτακτη ρευστότητα προς την Ελλάδα κι ο Αλέξης Τσίπρας υπέγραψε τελικά μια εκδοχή της συμφωνίας που συμφωνήθηκε εκείνη τη νύχτα. Το επεισόδιο έρχεται να θυμίσει τις αρετές του 73χρονου Ντράγκι, την ηρεμία του, την αποφασιστικότητα στη λήψη σκληρών μέτρων και την απόλυτη διατήρηση του ελέγχου της κατάστασης. Σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο που τον γνώρισε από κοντά στα οκτώ χρόνια που ήταν στο τιμόνι της ΕΚΤ, ο Ντράγκι δεν είναι ο κλασικός κεντρικός τραπεζίτης ούτε ένας συνηθισμένος τεχνοκράτης, αλλά πολιτικός που γνωρίζει πώς να χειρίζεται την εξουσία. «H αυτοπεποίθηση του Ντράγκι στις συναλλαγές του με Ευρωπαίους και παγκόσμιους ηγέτες, η άριστη γνώση των διαδικασιών και των θεσμών θα είναι σίγουρα καίριας σημασίας», λέει ο Ιταλός βουλευτής και πρώην εκπρόσωπος δύο προκατόχων του Ντράγκι στην πρωθυπουργία, Φίλιππο Σένσι.
Όσο κρατούσε στα χέρια του τα ηνία της ΕΚΤ ο Ντράγκι ήταν από τα ελάχιστα μη-μέλη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που έκανε τους Ευρωπαίους ηγέτες να τον ακούν προσεκτικά όταν έμπαινε στο χώρο των συνόδων κορυφής, θυμάται ένας πρώην πρωθυπουργός. Συχνά άνοιγε τη συζήτηση με τις τοποθετήσεις του, που διαμόρφωναν την πορεία της συζήτησης στη συνέχεια. Ενθάρρυνε τους ηγέτες να δράσουν γρήγορα περιγράφοντας με ευσύνοπτο, κοφτό, ρεαλιστικό τρόπο ακόμη και τα χειρότερα σενάρια, λέει ανώτερος Ευρωπαίος αξιωματούχος, ενώ διπλωμάτες θυμούνται ότι ο Ντράγκι παρέμενε ψύχραιμος και συγκροτημένος ακόμη και στις πιο έντονες στιγμές.
Ο Ντράγκι ανέλαβε την πρωθυπουργία στην Ιταλία σε μια περίοδο που η Άνγκελα Μέρκελ ετοιμάζεται να εγκαταλείψει μετά από μερικούς μήνες την καγκελαρία, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν αντιμετωπίζει μια δύσκολη εκλογική αναμέτρηση το 2022 κι η ΕΕ στο σύνολό της κλυδωνίζεται από την πανδημία του κορωνοϊού. Ανώτεροι αξιωματούχοι ελπίζουν και πιστεύουν ότι ο Ντράγκι έχει τα φόντα να προωθήσει αλλαγές όχι μόνον στην Ιταλία αλλά και στις Βρυξέλλες. Ωστόσο, ένας βετεράνος των συνόδων κορυφής ανησυχεί μήπως οι προσδοκίες αυτές δεν λαμβάνουν υπόψη την πιθανότητα η περίπλοκη κατάσταση στη γειτονική μας χώρα να υπονομεύσει τη θέση και την εξουσία του πρωθυπουργού.
Οι τεράστιες προκλήσεις στο δρόμο του Ντράγκι
Μια σειρά πρωθυπουργών δεν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τα χρόνια προβλήματα της Ιταλίας τις τελευταίες δύο δεκαετίες κι ο Ντράγκι έχει μόλις δύο χρόνια μπροστά μέχρι τις επόμενες εκλογές. «Για την Ιταλία και το σύστημα στο σύνολό του η στιγμή αυτή είναι κρίσιμη για το μέλλον της ΕΕ», λέει ο Σένσι. Ο Ντάγκι ανέλαβε το πόστο του με ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία και υψηλά ποσοστά δημοτικότητας με ένα ποσοστό γύρω στο 65% των Ιταλών να δηλώνουν αισιόδοξοι για τις προοπτικές του, σε πρόσφατες σφυγμομετρήσεις.
Η οικονομία της Ιταλίας, ωστόσο, αγκομαχούσε ήδη επί σειράν ετών πριν η πανδημία προκαλέσει το θάνατο 95.000 Ιταλών και εκτοξεύσει το δημόσιο χρέος κοντά στο 160% έναντι του ΑΕΠ. Η πρόκληση για τον Ντράγκι είναι να αξιοποιήσει τα κονδύλια που αναλογούν στη χώρα του από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ για να δώσει ώθησε στη βιώσιμη ανάκαμψη περικόπτοντας τη γραφειοκρατία, βοηθώντας τους νέους να βρουν καλές θέσεις απασχόλησης και αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα των τεράστιων καθυστερήσεων στην έκδοση αποφάσεων από τα ιταλικά δικαστήρια, που τρομάζει πιθανούς επενδυτές.
Γιατί είναι κρίσιμη για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση η επιτυχία του Ντράγκι στην Ιταλία
Η άμεση προτεραιότητα του Ντράγκι, όπως και για τους υπόλοιπους ηγέτες της ΕΕ, είναι η ανάκαμψη από την πανδημία και η ταχεία υλοποίηση της εκστρατείας εμβολιασμού. Και πέραν τούτου θα έχει την ευκαιρία να υλοποιήσει σε συνεργασία με τον υπουργό του των Οικονομικών το στρατηγικό σχέδιο που είχε εκπονήσει όσο ήταν στην ΕΚΤ και στη συνέχεια: Ο Ντράγκι έλεγε στους ηγέτες ότι η ανάκαμψη από την οικονομική κρίση περιλάμβανε τρία σκέλη: να κερδίσει η ΕΚΤ χρόνο - πράγμα που έκανε αγοράζοντας κρατικά χρέη- να δημιουργήσουν η ΕΕ και οι θεσμοί της την ικανότητα να παράγουν εισόδημα – και το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση – και τέλος τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν τον χρόνο που κερδήθηκε και τα εργαλεία αυτά για να αναβαθμίσουν τις οικονομίες τους. Ο Ντράγκι αναλαμβάνει τώρα αυτή την ευθύνη στην Ιταλία και από την επιτυχία του, λέει το Bloomberg, θα κριθεί ίσως το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Τόσο ο Εμανουέλ Μακρόν όσο και ο Γερμανός ΥΠ ΟΙΚ, Όλαφ Σόλτς, έχουν τονίσει ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα πρέπει να αποτελέσει ένα βήμα προς την εμβάθυνση της δημοσιονομικής ολοκλήρωσης. Αλλά η δημιουργία μονιμότερων δυνατοτήτων άντλησης κεφαλαίων θα εξαρτηθεί από την επιτυχία ή την αποτυχία της Ιταλίας στον τρόπο που θα δαπανήσει τα 209 δισ. ευρώ, που θα λάβει από το Ταμείο Ανάκαμψης, δήλωσαν στο Bloomberg δύο Ευρωπαίοι διπλωμάτες. Στα μάτια των λεγόμενων «φειδωλών» κρατών-μελών όπως η Ολλανδία ο Ντράγκι διαθέτει την αξιοπιστία να πιέσει για εμβάθυνση της ολοκλήρωσης, αφού υποστηρίζει με στοιχεία κι όχι λαϊκιστικά αφηγήματα τα επιχειρήματά του. Αν πετύχει στο έργο του στην Ιταλία θα μπορεί σε λίγα χρόνια να πιέσει για πιο μόνιμα εργαλεία, ειδάλλως, όπως είπε ένας εκ των διπλωματών, οι συνέπειες θα γίνουν αισθητές πέρα απ’ τα σύνορα της Ιταλίας.