Αντιμέτωπο με μια κρίση ταυτότητας που το απειλεί με διάσπαση βρίσκεται το Κίνημα 5 Αστέρων στην Ιταλία.
Το κίνημα, που προβαλλόταν άλλοτε ως αντισυστημικό, αποφάσισε την περασμένη εβδομάδα να στηρίξει την κυβέρνηση του «κατεστημένου», υπό τον Μάριο Ντράγκι, που κλήθηκε να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά μετά την κατάρρευση της κυβέρνησης Κόντε λόγω διαφωνιών μεταξύ άλλων για τα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και πολιτών μεσούσης της πανδημίας του κορωνοϊού αλλά και για τη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης. Ωστόσο, μια ομάδα 31 «ανταρτών» γερουσιαστών και βουλευτών αρνήθηκαν να ακολουθήσουν την κομματική γραμμή και ψήφισαν κατά του Ντράγκι, ενώ άλλοι 21 δεν εμφανίστηκαν στις ψηφοφορίες και τώρα όλοι τους βρίσκονται αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο αποπομπής τους από τους Πεντάστερους. Κι οι τελευταίοι προσπαθούν να βρουν βηματισμό ως ένα sui generis ευρωσκεπτικιστικό κίνημα, που θα συνεργαστεί στενά με τον Ντράγκι, τον ευρωπαϊστή πρώην πρόεδρο της ΕΚΤ , ο οποίος συνδέεται με την επιβολή λιτότητας στην Ιταλία το 2011, που προξένησε την οργή του Κινήματος 5 Αστέρων. Ένα πρόσθετο πρόβλημα για τους Πεντάστερους είναι ότι θα πρέπει στη νέα κυβέρνηση να συνεργαστούν και με έναν ορκισμένο εχθρό, τη δεξιά Forza Italia του Σίλβιο Μπερλουσκόνι.
Η συμμετοχή, ωστόσο, του Κινήματος 5 Αστέρων στη συμμαχία του Ντράγκι τους δίνει τη δυνατότητα να επιδιώξουν έναν από τους βασικούς πολιτικούς τους στόχους, την προώθηση μιας ατζέντας για την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και να μετέχουν στη λήψη των αποφάσεων για τη διάθεση των κονδυλίων ύψους 209 δισ. ευρώ που αναμένεται να λάβει η Ιταλία από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ. Το ρήγμα για την απόφαση στήριξης της κυβέρνησης Ντράγκι αποτελεί την κορύφωση ενός χάσματος μεταξύ της πτέρυγας των ρεαλιστών του κινήματος και εκείνων που εμμένουν στις αρχικές πολιτικές του επιδιώξεις και μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία από τους τελευταίους ενός νέου κόμματος. Πριν ακόμη την πρόσφατη ανταρσία πάνω από 40 Πεντάστεροι βουλευτές είχαν εγκαταλείψει το κίνημα για άλλους λόγους, ενώ ο Λουίτζι Ντι Μάιο είχε παραιτηθεί από την ηγεσία τους στις αρχές του περασμένου χρόνου. «Το Κίνημα 5 Αστέρια δημιουργήθηκε ως αντίβαρο στις εξουσίες των οικονομικών θεσμών σε λαούς και κράτη. Κι η ψήφος υπέρ αυτής της κυβέρνησης θα σήμαινε την άρνηση ενός από τους λόγους της ύπαρξής μας», είπε ο γερουσιαστής Ματέο Μαντέρο, ένας εκ των Πεντάστερων που ψήφισαν κατά της κυβέρνησης Ντράγκι.
Η λήψη της απόφασης των Πεντάστερων για την κυβέρνηση Ντράγκι
Όταν ο πρόεδρος της Ιταλίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, ανέθεσε στις αρχές του μήνα στον Μάριο Ντράγκι την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, το Κίνημα 5 Αστέρων βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα να παραμείνει στην κυβέρνηση βάζοντας νερό στο κρασί του αναφορικά με ορισμένες βασικές πολιτικές του, ή να περάσει στην αντιπολίτευση χάνοντας σε πολιτική επιρροή, αλλά διατηρώντας την ιδεολογική του ταυτότητα. Οι Πεντάστεροι έθεσαν το θέμα στα μέλη τους και σχεδόν το 60% εξ’ αυτών άκουσαν την έκκληση της ηγεσίας να υποστηρίξουν τη νέα κυβέρνηση.
Και τότε άρχισαν οι αποσκιρτήσεις. Ο Αλεσάντρο Ντι Μπατίστα, επιφανές στέλεχος της συντηρητικής πτέρυγας του Κινήματος 5 Αστέρων αποχώρησε επικαλούμενους λόγους πολιτικής συνείδησης κι άλλοι 15 γερουσιαστές και 16 βουλευτές ακολούθησαν το παράδειγμά του καταψηφίζοντας την κυβέρνηση Ντράγκι την περασμένη εβδομάδα, οδηγώντας το κόμμα στην ανακοίνωση της έναρξης διαδικασίας αποπομπής τους. «Δεν είναι το κατάλληλο πρόσωπο για να διαχειριστεί τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης», είπε ο Μαντέρο για τον Ντράγκι επικαλούμενος προηγούμενες αποφάσεις του για την οικονομία και την ώθηση που θέλει να δώσει ο Ντράγκι στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Ωστόσο, οι αντίπαλοί του αντέτειναν ότι με την παραμονή τους στην εξουσία οι Πεντάστεροι θα μπορέσουν να προωθήσουν την περιβαλλοντολογική τους ατζέντα και να βάλουν όρους, όπως η δημιουργία ενός νέου «πράσινου» υπερυπουργείου. Ωστόσο, δεν είναι μόνον οι αποσκιρτήσαντες που κάνουν δεύτερες σκέψεις για την κυβέρνηση Ντράγκι, σύμφωνα με δύο βουλευτές των Πεντάστερων. «Υπάρχουν πολλές αμφιβολίες, όλοι έχουμε αμφιβολίες», είπε ένας γερουσιαστής, ενώ ο πρώην υπουργός Υποδομών και στέλεχος του Μ5s, Ντανιέλε Τονιτέλι, είπε ότι η ψήφος του υπέρ του Ντράγκι δεν συνιστά «λευκή επιταγή» κι ότι θα πρέπει η κυβέρνηση να κερδίζει καθημερινά τη στήριξή του.
«Θολό» το μέλλον του Κινήματος 5 Αστέρων
Εφόσον τελικά αποπεμφθούν από το Κίνημα 5 Αστέρων ορισμένοι από τους «αντάρτες» λένε ότι θα προσπαθήσουν να δημιουργήσουν μια αντιπολιτευτόμενη στον Ντράγκι κοινοβουλευτική ομάδα, που ίσως περιλαμβάνει και κάποιους απ’ αυτούς που είχαν εγκαταλείψει νωρίτερα το κίνημα. Ο Ντι Μπατίστα άφησε να εννοηθεί ότι μπορεί να συνδράμει σ’ αυτή την προσπάθεια σημειώνοντας στο Facebook ότι «ήλθε η ώρα να φτιάξουμε μια σθεναρή αντιπολίτευση».
Από την πτέρυγα των ρεαλιστών των Πεντάστερων, όμως, υποστηρίζουν ότι μια τέτοια αποσχισθείσα φράξια θα συναντήσει σημαντικές δυσκολίες στο διάβα της: «Θα είναι δύσκολο να συντονιστούν αρμονικά. Είναι πολύ διαφορετικοί και δεν είναι πολλά αυτά που τους ενώνουν», λένε. Άλλοι που βρίσκονται αντιμέτωποι με την απειλή της αποπομπής σχεδιάζουν να ασκήσουν έφεση και να επιστρέψουν στο κομματικό μαντρί, όπως ο Μαντέρο. Ήδη πάντως, λόγω των αποσκιρτήσεων, οι Πεντάστεροι δεν έχουν τόση επιρροή στην κυβέρνηση Ντράγκι, αφού την στηρίζουν περισσότεροι δεξιοί γερουσιαστές απ’ ό,τι αριστεροί. Μακροπρόθεσμα η στήριξη κομμάτων του κατεστημάτων, όπως η Forza Italia, μπορεί να στοιχίσει στο Κίνημα 5 Αστέρων στις κάλπες, λένε πολιτικοί αναλυτές. «Η στήριξη σε παλιά πολιτικά κόμματα μπορεί να έχει επίπτωση στο ποσοστό τους», σημειώνει ο Λορέντσο Πρελιάσκο της εταιρείας δημοσκοπήσεων You Trend, δημειώνοντας ότι ο Ντράγκι είναι λιγότερο δημοφιλής στην εκλογική βάση των Πεντάστερων απ’ ό,τι ο Κόντε.
Στις πανεθνικές σφυγμομετρήσεις το Κίνημα 5 Αστέρων κινείται τώρα γύρω στο 15% από 232% που είχε λάβει στις εκλογές του 2018 κι αν δεν αλλάξει κάτι, σχεδόν τα τρία τέταρτα των βουλευτών τους – κάπου 200 – θα χάσουν τις έδρες τους στις επόμενες βουλευτικές εκλογές – ένα τεράστιο πλήγμα για το λαϊκιστικό κίνημα που ανήλθε στην εξουσία προ τριετίας. Αναλυτές εκτιμούν ότι για να παραμείνουν οι Πεντάστεροι ένα από τα βασικά κόμματα και να μην περιθωριοποιηθούν είναι να ευθυγραμμιστούν με τον Κόντε, που δεν υπάγεται επισήμως σε κάποιο κομματικό μαντρί, αλλά έχει σχέσεις με το M5s και απολάμβανε υψηλής δημοτικότητας το μεγαλύτερο μέρος της χρονιάς που πέρασε. Ο Κόντε έχει επιστρέψει στην έδρα του στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας χωρίς να έχει ανοίξει προς το παρόν τα χαρτιά του για το πολιτικό του μέλλον, αν και στην τελευταία του συνέντευξη ως πρωθυπουργός άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο επιστροφής του λέγοντας στους «φίλους» του στο Κίνημα 5 Αστέρων ότι «είμαι εδώ και εδώ θα είμαι».