Τελευταία μέρα του Σεπτέμβρη, έξι μήνες μετά την έναρξη της πανδημίας, η Αθήνα θα «εκπέμψει» φως διεθνώς. Αυτή φορά μέσα από το νέο φωτισμό της Ακρόπολης που έχει σχεδιάσει η διεθνούς φήμης Ελευθερία Ντεκώ, ώστε για πρώτη φορά να διακρίνουμε τα μνημεία του Ιερού Βράχου από τα τείχη αλλά και μεταξύ τους.
Διαστάσεις διεθνείς, με σαφείς συμβολισμούς αισιοδοξίας και διάθεσης για επανεκκίνηση μέσα στους δύσκολους καιρούς της πανδημίας επιχειρείται να λάβει η αποκάλυψη του νέου φωτισμού της Ακρόπολης που αναβαθμίστηκε μετά από 16 χρόνια, με την υπογραφή της Ελευθερίας Ντεκώ – η οποία αισθάνεται ότι ξαναβαπτίστηκε μετά από αυτό το έργο- με δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση. Η τελετή που θα γίνει αύριο Τετάρτη παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας, του Πρωθυπουργού και της υπουργού Πολιτισμού θα μεταδοθεί ζωντανά από τον ιστότοπο digitalculture.gov.gr του Υπουργείου Πολιτισμού, από το κανάλι YouTube του Ιδρύματος Ωνάση και σε απευθείας μετάδοση από την ΕΤ1.
Σύμφωνα με πληροφορίες του iefimerida, η τελετή παράδοσης στην Αθήνα και τον κόσμο της νέας νυχτερινής εικόνας του Ιερού Βράχου περιλαμβάνει ένα ολιγόλεπτο οπτικοακουστικό δρώμενο με μουσική που έγραψε ειδικά για την περίπτωση ο Σταύρος Γασπαράτος και 51 δέσμες φωτός που επιμελήθηκε η Ελευθερία Ντεκώ. Το ενδιαφέρον όλων στρέφεται αναμφίβολα στον οριστικό νέο φωτισμό του Ιερού Βράχου που για πρώτη φορά διακρίνει τα μνημεία του από τα τείχη, αλλά και μεταξύ τους. Σύμφωνα με την μελέτη της Ελευθερίας Ντεκώ, φωτίζονται εκ νέου 9 σημεία: Ο Βράχος, τα Τείχη, ο Παρθενώνας, τα Προπύλαια, ο Ναός της Αθηνάς Νίκης, το Ερέχθειο, το Θέατρο του Διονύσου, η Στοά του Ευμένους, το Διονυσιακό Ιερό. Η μελέτη του φωτισμού περιλαμβάνει πέντε ακόμα μνημεία, τα οποία φωτίζονται για πρώτη φορά: Το μνημείο του Θρασύλλου, τους Χορηγικούς Κίονες, το Ασκληπιείο και τα σπήλαια του Απόλλωνος και της Αγλαύρου / Κλεψύδρα, καθώς και το Ιερό της Αφροδίτης.
Τα μάρμαρα, πιο λευκά από ποτέ
Η μελέτη για τον φωτισμό της Ακρόπολης δεν περιορίστηκε στο αισθητικό μέρος, αλλά συμπεριλαμβάνει τη σημαντική αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών με τον εκσυγχρονισμό της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης και του συστήματος αυτοματισμού και ελέγχου των φωτιστικών σωμάτων. Η σχεδιαστική πρόθεση είναι να αναδειχθεί το σύνολο του Ιερού Βράχου, τα Τείχη, τον όγκο και τη γεωμετρία κάθε μνημείου, από κάθε πιθανό σημείο θέασης. Τα μάρμαρα, πιο λευκά από ποτέ, αντανακλούν κάθε πτυχή, κάθε γεωμετρικό σχήμα, κάθε φυσικό υλικό, τονίζοντας το ανάγλυφο της διακόσμησης κάθε μνημείου. Στόχος είναι να μπορείς όχι μόνο να δεις αλλά να διακρίνεις σε βάθος το ανάγλυφο του Ιερού Βράχου και των μνημείων του από όλη την Αθήνα.
Η νέα μελέτη του φωτισμού διαβαθμίζει τις εντάσεις και τις αποχρώσεις του λευκού, μεταξύ των εξωτερικών και εσωτερικών μερών των μνημείων ώστε να αναδεικνύονται τα αρχιτεκτονικά τους στοιχεία και να γίνονται αντιληπτά, το ανάγλυφο, το βάθος και η πλαστικότητά τους. Στο πλαίσιο της τεχνικής αναβάθμισης, μειώνεται το φαινόμενο της φωτορύπανσης. Ολοκληρώθηκε η αντικατάσταση των ηλεκτρικών πινάκων, των υφιστάμενων λαμπτήρων (τύπου HID) με 609 (40% λιγότερους σε σχέση με πριν) φωτιστικούς προβολείς νέας τεχνολογίας και υψηλής χρωματικής απόδοσης, τύπου LED, με στόχο την απρόσκοπτη λειτουργία των εγκαταστάσεων για περισσότερα από 20 χρόνια. Τα νέα φωτιστικά σώματα έχουν ελάχιστο κόστος συντήρησης. Εξοικονομούν περισσότερο από 65% στην κατανάλωση ενέργειας, ενώ είναι αυτόνομα ρυθμιζόμενα σε όλα τα επίπεδα προσφέροντας σημαντική ευελιξία στην δημιουργία διαφορετικών σεναρίων φωτισμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι βελτιώθηκαν οι οδεύσεις των καλωδιώσεων στα μνημεία και κατ’ επέκταση της αισθητικής του χώρου.
Eλευθερία Ντεκώ: Νιώθω ότι ξαναβαπτίστηκα
Σε συνέχεια πρόσκλησης ενδιαφέροντος που απηύθυνε το Ίδρυμα Ωνάση για τη μελέτη του έργου, επιλέχθηκε η διεθνούς κύρους, βραβευμένη με ΕΜΜΥ, σχεδιάστρια φωτισμού Ελευθερία Ντεκώ. Όπως αναφέρει η ίδια: «Τον Ιανουάριο του 2020 το Ίδρυμα Ωνάση μας επέλεξε ανάμεσα από άλλα έγκριτα γραφεία φωτισμού και μας ανέθεσε τον φωτισμό της Ακρόπολης και των μνημείων. Στήριξε την ιδέα μας και μας εμπιστεύτηκε απόλυτα. Το ΥΠΠΟΑ και το ΚΑΣ επικρότησαν την πρόταση του νέου φωτισμού που τους παρουσιάσαμε μετά από εντατική εργασία, δειγματισμούς και μελέτη 2 μηνών. Μετά και την ομόφωνη έγκριση από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, μπήκαμε στη φάση της υλοποίησης, μαζί με την πανδημία να εμποδίζει την ταχύτητα της υλοποίησης. Ωστόσο οι συνεργάτες μου κι εγώ δεν σταματήσαμε ούτε μια μέρα. Τα πρωινά γίνονταν οι μελέτες, το βράδυ δειγματισμοί. Σχεδιασμός σε δισδιάστατα και τρισδιάστατα μοντέλα, φωτομετρίες, υπολογισμοί και ξανά δειγματισμοί για να πετύχουμε αυτόν τον φωτισμό που θα έκανε τον Παρθενώνα και τα άλλα μνημεία στον ιερό βράχο να λάμπουν όπως τους αξίζει στο κέντρο της πόλης μας. Να εκπέμπουν το φως του πολιτισμού της χώρας μας ολόγυρα και παντού. Ολοκληρώνοντας αυτό το έργο νιώθω ότι ξαναβαπτίστηκα. Ήταν το πραγματικό μου βάπτισμα στον πολιτισμό της χώρας μας».
Η δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση ύψους περίπου 1,5 εκατομμύριων ευρώ περιλαμβάνει και την αποκατάσταση του αναβατορίου. «Κύριο μέλημα από την ανάληψη των καθηκόντων μας στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ήταν η αναβάθμιση των υποδομών και των παρεχομένων υπηρεσιών στην Ακρόπολη των Αθηνών» δηλώνει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Η εικόνα της Ακρόπολης, του κορυφαίου μνημείου μας, αντικατοπτρίζει και εκπέμπει την εικόνα της χώρας. Αγαθή τύχη θέλησε τον στόχο μας αυτό να υιοθετήσει το Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο προσφέρθηκε ευγενώς να αναλάβει τη σημαντική χορηγία μιας σειράς έργων. Τα σημαντικότερα είναι ο φωτισμός του Ιερού Βράχου και των μνημείων της Ακρόπολης, καθώς και η κατασκευή και εγκατάσταση του ανελκυστήρα πλαγιάς, ενός πρωτοποριακού και εξαιρετικά σύνθετου έργου, προκειμένου να εξασφαλιστεί η προσβασιμότητα στον αρχαιολογικό χώρο με απόλυτη ασφάλεια, όχι μόνον για ΑμεΑ, αλλά για όλους όσους έχουν δυσκολίες στην προσέγγιση της Ακρόπολης και των μνημείων της. Εν μέσω της πανδημίας είναι πολύ σημαντικό η Αθήνα να μπορεί να προσφέρει στους κατοίκους και τους επισκέπτες της, αλλά και απανταχού στον πλανήτη, μια νέα, αναβαθμισμένη εικόνα του Ιερού Βράχου. Με τον νέο φωτισμό επιτυγχάνεται η ανάδειξη του Βράχου, των Τειχών, του Παρθενώνα και των άλλων μνημείων, αλλά και του περιβάλλοντος χώρου τους. Τονίζεται η τρίτη διάσταση μέσω της διαφοροποίησης των εντάσεων και της απόχρωσης, ενώ τα νέα φωτιστικά σώματα είναι φιλικά προς το περιβάλλον προσφέροντας σημαντική οικονομία στην ενέργεια. Είμαι ευτυχής που η σύμπραξη του Δημοσίου με τον ιδιωτικό τομέα μπορεί να προσφέρει στην πατρίδα μας σε σύντομο χρόνο πρότυπα και καινοτόμα έργα, που συμβάλλουν στην αναβάθμιση της διεθνούς εικόνας της Ελλάδας».
Αντώνης Παπαδημητρίου: Η άυλη πεμπτουσία της Ιστορίας
Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, επισημαίνει ότι «Για εμάς στο Ίδρυμα Ωνάση ήταν εκπλήρωση οφειλής να ανταποκριθούμε στην πρόσκληση της Πολιτείας να συνδράμουμε στον ανασχεδιασμό του φωτισμού της Ακρόπολης των Αθηνών, φωτίζοντας την άυλη πεμπτουσία της ιστορίας. Η αλήθεια της Δημοκρατίας και η αξία των ανθρώπινων δικαιωμάτων έπρεπε να φωτιστούν συμβολικά. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, χρειάζεται να ξαναδούμε ως πολίτες του κόσμου τον Παρθενώνα, πιο φωτεινό, πιο ευδιάκριτο και πιο παρηγορητικό από ποτέ. Στη σκοτεινή συγκυρία που αντιμετωπίζουμε, στην πανδημική κρίση που απειλεί να μας εγκλωβίσει, το φως μοιάζει να είναι ο ισχυρότερος συμβολισμός».