Η πιο ενδιαφέρουσα, ίσως και η πιο απίθανη σχέση σε ολόκληρο το βασιλικό δράμα είναι αυτή του πρίγκιπα Φίλιππου και της πριγκίπισσας Νταϊάνα.
Η πριγκίπισσα Νταϊάνα ήταν ακριβώς το είδος του κοριτσιού, όμορφο και με μακριά πόδια, που θα είχε τραβήξει το ενδιαφέρουν του δούκα του Εδιμβούργου, εάν όμως ήταν 30 χρόνια νεότερος. Από την άλλη, ο πρίγκιπας Φίλιππος ήταν ένας αποφασιστικός άνδρας του οποίου την ειλικρίνεια θαύμαζε, και ο μόνος άνδρας στον Οίκο του Γουίνδσορ που πίστευε ότι την άκουγε.
Μάλιστα, κάποτε είχε αναρωτηθεί δυνατά στους φίλους της: «Πόσες άλλες σύζυγοι θα συζητούσαν τα συζυγικά τους προβλήματα με τον πεθερό τους, αντί του συζύγου τους;». Αλλά αυτό ακριβώς έγινε το καλοκαίρι του 1992, όταν ο κόσμος όλος είχε εστιάσει στον προβληματικό γάμο της με τον πρίγκιπα Κάρολο, και ο οποίος αποτέλεσε την κεντρική κρίση του «annus horribilis» της βασίλισσας Ελισάβετ.
Ο αμοιβαίος θαυμασμός
Ο πρίγκιπας Φίλιππος ήταν η μοναδική φιγούρα της οικογένειας που γνώριζε τον πραγματικό κόσμο έξω από τα τείχη του παλατιού. Η φήμη που κυκλοφορούσε για τον ίδιο ήταν ότι επρόκειτο για έναν ευέξαπτο άνδρα και συχνά σκληρό, που μιλούσε πάντα ελεύθερα. Αλλά η Νταϊάνα είχε γνωρίσει έναν άλλον Φίλιππο, σκληρό βέβαια, αλλά που μπορούσε να την καταλάβει. Μέχρι τη στιγμή του θανάτου της, το 1997, είχε συνειδητοποιήσει πόσο πολύ τον θαύμαζε.
Και αυτός, ένας άνδρας που είχε ζήσει αρκετά και είχε καταλάβει πολλά, τη θαύμαζε επίσης και καταλάβαινε ακριβώς πώς ένιωθε. Δεν ήταν πάντα βέβαια μεγάλος θαυμαστής της. Μερικές φορές, ακόμη και η αναφορά του ονόματός της ήταν αρκετή για να τον κάνει έξαλλο.
Αν και θεωρούσε την πριγκίπισσα Νταϊάνα εργατική, αμφέβαλλε εάν η πριγκίπισσα είχε ποτέ πραγματική αίσθηση του καθήκοντος και της δέσμευσής της έναντι του θεσμού που την είχε αναδείξει σε δημόσια μορφή.
Πόσο διαφορετικά ήταν τα πράγματα λίγα μόλις χρόνια νωρίτερα, όταν ο πρίγκιπας Φίλιππος έμαθε από τον γιο του, πρίγκιπα Κάρολο, ότι είχε κάνει πρόταση γάμου στη λαίδη Νταϊάνα Σπένσερ και πως είχε δεχτεί.
Ο Φίλιππος θα μπορούσε να χαλαρώσει, επιτέλους, έχοντας πιέσει τον 32χρονο γιο του να βρει νύφη. Ήταν γλυκιά και άπειρη και ο Φίλιππος κατάφερε να την κάνει να νιώσει ευπρόσδεκτη και άνετα. Την έκανε να γελάσει και του άρεσε πολύ.
Αλλά τελικά άρχισε να παρατηρεί -όπως και η βασίλισσα Ελισάβετ- ότι κατά καιρούς μπορούσε να είναι, σύμφωνα με τα πρότυπα του παλατιού τουλάχιστον, παράλογη. Αυτό περιελάμβανε τη φαινομενική εμμονή της με την Καμίλα Πάρκερ Μπόουλς, μέσα σε έναν χρόνο από το γάμο της και λίγο μετά τη γέννηση του πρίγκιπα Γουίλιαμ το 1982. Εκείνη την εποχή, ο πρίγκιπας Φίλιππος και η βασίλισσα δεν γνώριζαν την ερωτική τρέλα του γιου τους για την Καμίλα Πάρκερ Μπόουλς, την οποία έβλεπε κατά καιρούς δίπλα στον άντρα της.
Καθ’ όλη αυτή την πρώιμη περίοδο, ο πρίγκιπας Φίλιππος μπερδεύτηκε όλο και περισσότερο με αυτό που θεωρούσε ως παράλογη και απρόβλεπτη συμπεριφορά της Νταϊάνα. Το γλυκό κορίτσι, που είχε γοητεύσει τη βασιλική οικογένεια κατά την πρώτη της επίσκεψη στο Μπαλμόραλ, μεταμορφώθηκε σε μια δυσαρεστημένη πριγκίπισσα. Υπέθεταν ότι τα προβλήματά της πιθανότατα προκλήθηκαν από την επιλόχεια κατάθλιψη.
Ήταν μία ξένη, όπως κι αυτός, που μπήκε στη βασιλική οικογένεια
Στην πραγματικότητα, δεν γνώριζαν τότε ότι η πριγκίπισσα Νταϊάνα έπασχε από βουλιμία, κάτι που την ακολούθησε για την επόμενη δεκαετία περίπου. Όποια κι αν ήταν η αρχική αιτία της δυστυχίας της, ο πρίγκιπας Φίλιππος τη συμπαθούσε πολύ. Εξάλλου ήταν μία ξένη, όπως κι αυτός, που παντρεύτηκε μέλος της βασιλικής οικογένειας και έπρεπε να αντιμετωπίσει τις πιέσεις και τις ευθύνες του νέου ρόλου στη ζωή της.
Για την πριγκίπισσα Νταϊάνα, το ίδιο το γεγονός ότι ένα από τα μέλη της βασιλικής οικογένειας -και μάλιστα βασικό- τη συμπαθούσε και το έδειχνε πραγματικά, σήμαινε πολλά. Πίστευε ότι κανένας από την οικογένεια του άντρα της -τόσο απορροφημένοι όλοι τους με τα δικά τους συμφέροντα- δεν θα νοιαζόταν για εκείνη. Αργότερα, ο Φίλιππος και η βασίλισσα Ελισάβετ είχαν συνειδητοποιήσει ότι ο πρίγκιπας Κάρολος κοιμόταν με τη σύζυγο ενός αξιωματικού, και, φυσικά, δεν ήταν κάτι που ενέκριναν.
Παρ' όλα αυτά, η συμπάθεια του Φίλιππου για την Νταϊάνα δεν ήταν χωρίς διακυμάνσεις. Ο δούκας του Εδιμβούργου αντιτάχθηκε έντονα στον ισχυρισμό της Νταϊάνα, υπονοώντας πως είχε δώσει το «πράσινο φως» στον πρίγκιπα Κάρολο να ξαναρχίσει τη σχέση του με την Καμίλα, μόλις θα συμπλήρωνε 5 χρόνια γάμου με την Νταϊάνα. Αναρωτήθηκε εάν η πριγκίπισσα υπερέβαλε με τη δυστυχία της και χρησιμοποιούσε την Καμίλα ως δικαιολογία. Παραδέχτηκε επίσης ότι δεν μπορούσε να πιστέψει πως ο γιος του απατούσε μια τόσο όμορφη νεαρή γυναίκα, παρά την παράδοση των εξωσυζυγικών προνομίων που απολάμβαναν τόσα πολλά αρσενικά μέλη της βασιλικής οικογένειας επί πολλές γενιές.
Ταυτόχρονα, ο πρίγκιπας Φίλιππος κατέστησε σαφές ότι ήλπιζε πως η Νταϊάνα θα ήταν διατεθειμένη να δεχτεί τα μειονεκτήματα καθώς και τα πλεονεκτήματα που έχει ένας γάμος με ένα μέλος του οίκου του Γουίνδσορ. Ιδιωτικά, είχε εμπιστευθεί σε έναν φίλο του ότι αυτός και η βασίλισσα Ελισάβετ είχαν πάντα τις «υψηλότερες ελπίδες» για τον Κάρολο και την Νταϊάνα ως ζευγάρι. Παρ' όλα αυτά, τίποτα δεν τον προετοίμασε για το σοκ των αποκαλύψεών της στο βιβλίο του Άντριου Μόρτον το καλοκαίρι του 1992. Το διάβασε όλο, έχοντας ενημερωθεί ότι η Νταϊάνα είχε βοηθήσει τον συγγραφέα, έναν ισχυρισμό που η ίδια αρνήθηκε έντονα.
Οι αποκαλύψεις, συμπεριλαμβανομένων των κατηγοριών της πως η βασιλική οικογένεια δεν ενδιαφερόταν για τη δυστυχία της, τον γέμισαν οργή. Νόμιζε πως ήταν προκατειλημμένη. Κι όμως, η βαθιά συμπάθεια που ένιωθε για εκείνη επειδή ήταν παγιδευμένη σε έναν γάμο με έναν άντρα που, τώρα ήταν ξεκάθαρο, ήταν ερωτευμένος με μια άλλη γυναίκα, δεν τον έκανε να διστάσει καθόλου.
Πρίγκιπας Φίλιππος και πριγκίπισσα Νταϊάνα αντάλλασσαν επιστολές
Το πρώτο ένστικτό του, του έλεγε να εξορθολογίσει τη συμπεριφορά του γιου του, και όταν ξεκίνησε μια ανταλλαγή επιστολών με την Νταϊάνα εκείνο το καλοκαίρι, και στις οποίες μιλούσαν με ειλικρίνεια, ο πρίγκιπας Φίλιππος φρόντισε να κάνει κάποιες αδιάκριτες ερωτήσεις.
«Μπορείς να κοιτάξεις ειλικρινά στην καρδιά σου και να πεις ότι η σχέση του Κάρολου με την Καμίλα δεν είχε καμία σχέση με τη δική σου συμπεριφορά απέναντι στον γάμο σας;», τη ρωτά σε ένα γράμμα. Ισχυρίστηκε επίσης πως ίσως δεν ήταν μια τρυφερή σύζυγος και πως ενώ ήταν καλή μητέρα, ήταν πολύ κτητική με τον Γουίλιαμ και τον Χάρι. Η ζήλια, είχε γράψει, κατέτρωγε τον γάμο της και η παράλογη συμπεριφορά της δεν βοηθούσε. Υπενθύμισε επίσης στην πριγκίπισσα Νταϊάνα πως ο σύζυγός της είχε κάνει «σημαντική θυσία» κόβοντας τους δεσμούς του με την Καμίλα κατά τα πρώτα χρόνια του γάμου τους και πως η Νταϊάνα «δεν είχε εκτιμήσει αυτό που είχε κάνει».
Σε ένα άλλο γράμμα την ενημέρωνε πως ως σύζυγος κληρονόμου του θρόνου «εμπλέκεται πολύ περισσότερο από το να είναι μια ήρωας για το βρετανικό λαό». Η πριγκίπισσα Νταϊάνα ήταν συντετριμμένη με κάποια από τα σχόλια που είχε κάνει ο πρίγκιπας Φίλιππος. Κι όμως, ένιωθε μια ακεραιότητα σε όλα όσα έγραφε. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι ενώ ο πρίγκιπας Κάρολος και άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας ανυπομονούσαν να «διώξουν» την ενοχλητική πριγκίπισσα, ο Φίλιππος προσπαθούσε να βρει έναν τρόπο να τη διατηρήσει στην οικογένεια.
Η τελείως διαφορετική στάση του Φίλιππου απέναντι στην άλλη του νύφη, τη Σάρα Φέργκιουσον
Η στάση του απέναντι στην πριγκίπισσα Νταϊάνα ήταν τελείως διαφορετική από τη στάση που έδειχνε στη δούκισσα του Γιορκ (Σάρα Φέργκιουσον) μετά τις φωτογραφίες που διέρρευσαν με την ίδια, να της γλείφει κάποιος τα δάχτυλα του ποδιού της, προκαλώντας τεράστια αμηχανία στη βασιλική οικογένεια. Όταν η Φέργκι έμπαινε στο δωμάτιο -έπινε περιστασιακά τσάι με τη βασίλισσα- εκείνος έφευγε.
«Με αγάπη, ο πατέρας» έκλεινε τις επιστολές του προς την Νταϊάνα ο πρίγκιπας Φίλιππος
Όλες οι επιστολές του προς την πριγκίπισσα Νταϊάνα έκλειναν με την φράση «Με αγάπη, Πα (Πατέρας)» και πάντα αναφερόταν στον εαυτό του και στη βασίλισσα ως «Πα και Μα» (Πατέρας και Μητέρα). Και η Νταϊάνα συνέχισε να αποκαλεί τη βασίλισσα «Μητέρα» και τον Φίλιππο «Πατέρα» μέχρι το θάνατό της.
Σε μια άλλη επιστολή, ο πρίγκιπας Φίλιππος της έγραφε: «Δεν δίνουμε την έγκριση σε κανέναν από εσάς να έχει εραστές. Ο Κάρολος ήταν ανόητος που διακινδύνευσε τα πάντα για την Καμίλα. Ποτέ δεν ονειρευτήκαμε ότι θα μπορούσε να σε αφήσει για εκείνη. Δεν μπορώ να φανταστώ κανέναν λογικό άνθρωπο να σε αφήνει για την Καμίλα. Μια τέτοια προοπτική δεν μπήκε ποτέ στο μυαλό μας».
Δεν μπορούσε να πιστέψει ο Φίλιππος πως ο γιος του θα κοιτούσε μια μεγαλύτερη γυναίκα και όχι την Νταϊάνα
Η Νταϊάνα βρισκόταν στο διαμέρισμά της στο παλάτι του Κένσινγκτον όταν άνοιξε και διάβασε αυτό το γράμμα από τον πεθερό της. Άρχισε να χοροπηδά από χαρά στο δωμάτιο. Αυτό ήταν που ο άντρας Φίλιππος και ότι ο πρίγκιπας Φίλιππος, σκεφτόταν πραγματικά για την επιμονή του μεγαλύτερου γιου του να βγαίνει με μια ηλικιωμένη γυναίκα.
Αυτό σκέφτονταν και οι φίλοι του. Όπως παρατήρησε λακωνικά κάποιος, αφότου άκουσε τον Κάρολο να λέει ότι αρνείται να αφήσει την Καμίλα: «Δεν θα έδιναν μάχη πολλοί άνδρες για χάρη της».
Έτσι, ο Φίλιππος βρέθηκε παγιδευμένος ανάμεσα στην πίστη του στο γιο του και την οικογένειά του και στην μη κατανόηση του ενθουσιασμού του Καρόλου για την Καμίλα Πάρκερ Μπόουλς, και έπρεπε να είναι πολύ προσεκτικός. «Ο πρίγκιπας Φίλιππος αναγνώρισε τελικά ότι αυτός ήταν ένας κρίσιμος παράγοντας για τη δυστυχία της Νταϊάνα» εξήγησε ένας ανώτερος υπάλληλος της βασιλικής οικογένειας. «Και χάρηκε πολύ (η Νταϊάνα) γνωρίζοντας ότι ένιωθε έτσι.
Η κυρία Λουτσία Φλέτσα ντε Λίμα, η πρώην σύζυγος του πρώην πρεσβευτή της Βραζιλίας στο Λονδίνο, η οποία έγινε στενή φίλη της πριγκίπισσας Νταϊάνας, έχει επίσης μιλήσει για την ειδική σχέση μεταξύ της πριγκίπισσας και του πεθερού της. «Εγώ προσωπικά διάβασα περίπου 12 επιστολές από τον πρίγκιπα Φίλιππο» θυμάται. «Η Νταϊάνα με άφησε να τις δω. Και παρόλο που ήταν σκληρές, ήταν σαφές ότι προσπαθούσε να είναι εποικοδομητικός. Τα γράμματα αυτά ήταν εγκάρδια και ευγενικά, όπως ένας πατέρας θα έγραφε στην κόρη του. Βασιζόταν στις δικές του εμπειρίες. Σε ένα γράμμα έγραψε το πώς, όταν αυτός και η βασίλισσα Ελισάβετ παντρεύτηκαν, πίστευαν ότι θα μπορούσαν να ζήσουν κάποια χρόνια τη ζωή τους, αλλά τελικά δεν συνέβη γιατί η Ελισάβετ κλήθηκε για το καθήκον της και εκείνος έπρεπε να εγκαταλείψει την καριέρα που αγαπούσε».
Και προσθέτει: «Ο Φίλιππος ένιωθε ότι η Νταϊάνα και ο Κάρολος δεν έπρεπε να χωρίσουν. Θα μπορούσαν να ζήσουν χωριστές ζωές, με χωριστά διαμερίσματα, εάν ήταν απαραίτητο, αλλά θα μπορούσαν να μείνουν μαζί».
Από την πλευρά της, η Νταϊάνα έγραφε στον πρίγκιπα Φίλιππο για τον πόνο και τις απογοητεύσεις μιας νεαρής παντρεμένης μητέρας, της οποίας ο άντρας ήταν ερωτευμένος με μια άλλη γυναίκα. Έδειξε τις επιστολές της σε αρκετούς από τους φίλους της που την βοήθησαν να συντάσσει τις απαντήσεις.
Αυτή η αξιοθαύμαστη ανταλλαγή επιστολών έληξε όταν η πριγκίπισσα Νταϊάνα και ο πρίγκιπας Κάρολος χώρισαν το Δεκέμβριο του 1992. Η Νταϊάνα συνέχισε να βλέπει τα πεθερικά της σε επίσημες βασιλικές περιστάσεις, με τον Φίλιππο πάντα να ενδιαφέρεται για το τι έκανε.
Όταν ο Φίλιππος έγινε έξαλλος με την Νταϊάνα
Κι όμως, μετά την συνέντευξή της στο Πανόραμα στην οποία ισχυρίστηκε ότι υπήρχαν «τρία άτομα» στο γάμο της, η βασίλισσα Ελισάβετ ήταν αυτή που της έγραψε και όχι ο Φίλιππος. Ο πρίγκιπας λέγεται ότι έγινε έξω φρενών με την συνέντευξή της. Και ήταν αυτός που είπε επιτακτικά στη βασίλισσα ότι πρέπει να χρησιμοποιήσει την εξουσία της. Η μονάρχης πρότεινε πως το ζευγάρι θα ήταν καλύτερα να χωρίσει. Ο πρίγκιπας Φίλιππος συμφώνησε. Μέχρι εκείνη την ώρα, η υπομονή του είχε εξαντληθεί.
Ήταν θυμωμένος με την Νταϊάνα, όχι τόσο λόγω της αποδοχής της σχέσης της με τον Τζέιμς Χιούιτ- εξάλλου αυτό το γνώριζε – αλλά λόγω των υποτιμητικών σχολίων της για τον Κάρολο στην συνέντευξή της, λέγοντας συγκεκριμένα πως ήταν ακατάλληλος για να γίνει βασιλιάς.
Ο Φίλιππος αναγνώρισε ωστόσο, πως το συναισθηματικό ξέσπασμά της ήταν μια απάντηση στην τηλεοπτική παραδοχή του Καρόλου για μοιχεία με την Καμίλα. Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι απόψεις του για την Νταϊάνα δεν ήταν πάντα καλές, δεδομένου πως ως πριγκίπισσα ήταν πιο δημοφιλής και αποδεκτή στο κοινό από ότι η βασίλισσα.
Παρόλα αυτά, η Νταϊάνα παρέμεινε ευγνώμων για την παρέμβαση του Φίλιππου στο απόγειο της δυστυχίας της όσον αφορά στο γάμο της, μέχρι την ημέρα που πέθανε. Από την πλευρά του, ακόμη και αφότου ο Κάρολος παντρεύτηκε την Καμίλα, ο πρίγκιπας Φίλιππος δεν ξεπέρασε ποτέ την απογοήτευσή του πως όλες οι προσπάθειές του απέτυχαν να σώσουν τον πρώτο γάμο του γιου του.