Μάχη Γιγάντων και Τιτάνων, πτώση μετεωρίτη, ή μετακίνηση της θάλασσας; Τα βράχια του χωριού Βώλαξ στην Τήνο είναι το σήμα κατατεθέν του και λέγεται πως κρύβουν καλά κρυμμένο ένα πολύ παλιό μυστικό, αυτό της δημιουργίας τους. Ετσι ο σχεδιασμός μιας κατοικίας ως συνέχεια ή συμπληρωματικό μέρος της συνολικής εικόνας του χωριού αποτέλεσε μια πραγματική πρόκληση.
Σεβόμενος αυτό το ιδιαίτερο κυκλαδίτικο τοπίο με τους βράχους διάσπαρτους στο οροπέδιο του Βώλακα, που βρίσκεται κοντά στη Χώρα της Τήνου, ο αρχιτέκτονας Αριστείδης Ντάλλας ανέλαβε τον σχεδιασμό μιας κατοικίας που βρίσκεται, ασφαλώς, ανάμεσα σε βράχους.
«Η βασική έμπνευση για το Βωλάξ ήταν το ίδιο το τοπίο και το ανάγλυφο, που μας τροφοδότησε με εικόνες από υλικά αδρά κι ανεπεξέργαστα και από χωροθετήσεις σε τυχαία διάταξη που εναρμονίζονται με το υπόλοιπο τοπίο. Ο ίδιος ο τόπος είναι κάθε φορά μοναδικός και δίνει τις αφορμές του σχεδιασμού. Κάθε κτίριο συνδιαλέγεται μαζί του και το διαμορφώνει», αναφέρει στο iefimerida o αρχιτέκτονας Αριστείδης Ντάλλας.
Ετσι σχεδίασε τρεις επιμέρους μονάδες γύρω από ένα κεντρικό αίθριο. Αυτές οι επιμέρους μονάδες περιλαμβάνουν τις κύριες λειτουργίες του σπιτιού και διαφέρουν σε ύψος, διαστάσεις και υλικά.
Το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η η άναρχη χωροθέτησή τους, ώστε φαινομενικά κάθε τμήμα να φαίνεται πως έχει τοποθετηθεί ελεύθερα στον χώρο σαν να έπεσε από τον ουρανό και απλά στάθηκε εκεί. Ο,τι δηλαδή συνέβη και με τις ηφαιστειακές πέτρες του Βώλακα.
«Βασική προσπάθεια ήταν η άναρχη τοποθέτηση των όγκων μεταξύ των βράχων, ώστε να παραμείνουν άθικτοι. Οι όγκοι που στεγάζουν τις βασικές λειτουργίες διαφέρουν σε διαστάσεις και υλικότητα προσδίδοντας την αίσθηση του φαινομενικά τυχαίου, σε αντιστοιχία με τις σφαιρικές πέτρες του Βώλακα», λέει χαρακτηριστικά ο αρχιτέκτονας.
Εξίσου χαρακτηριστική είναι και η βόρεια πλευρά της κατοικίας, καθώς μια επιμέρους μονάδα από εμφανές και άβαφο σκυρόδεμα δημιουργεί ένα «όριο», μια τεχνητή προστασία της κατοικίας από τον βόρειο άνεμο, σαν μια προσπάθεια να απαντήσει το κτίριο στις καιρικές συνθήκες και τον προσανατολισμό του οικοπέδου.
Η επιλογή αυτής της υλικότητας του εμφανούς σκυροδέματος αποτελεί παραλληλισμό στους βράχους, ενώ σε βάθος χρόνου, όταν τα πολύχρωμα αδρανή του σκυροδέματος αναδυθούν στην επιφάνεια, θα ενσωματωθεί απόλυτα στο τοπίο.
Η επιλογή του σχήματός του από την άλλη, ως ένα στενόμακρο ορθογώνιο, αναδεικνύει τους βώλακες, «υπογραμμίζοντάς» τους, και ενισχύει τη σφαιρικότητά τους, που έρχεται σε άμεση αντιπαράθεση με τη δική του γραμμικότητα.
Όσον αφορά τον εσωτερικό χώρο, το σκληρό του περίβλημα «σπάει» και μένει «διάφανο», αφήνοντάς το να ενοποιηθεί με τον εξωτερικό χώρο. Με αυτόν τον τρόπο, τα όρια μεταξύ «εσωτερικού» και «εξωτερικού» θολώνουν και ο εσωτερικός χώρος τελικά εκτείνεται μέχρι τον βράχο, στο πίσω μέρος του οικοπέδου προς το χωριό.
Τι περιθώρια όμως δημιουργικής επέμβασης υπάρχουν σε ένα τόσο παρθένο φυσικό τοπίο όπως είναι το χωριό Βώλακας; Εδώ ο Αριστείδης Ντάλλας ξεκαθαρίζει:
«Η αρχιτεκτονική έχει χρέος να ‘διαβάζει’ και να αναλύει κάθε φορά τον χώρο στον οποίο εφαρμόζεται. Κάθε τοπίο, είτε φυσικό, είτε ανθρωπογενές, αφήνει τα ίδια περιθώρια δημιουργικής επέμβασης, αποτελώντας τελικά τον καμβά της δημιουργίας.
Στην πραγματικότητα, στον Βώλακα τα περιθώρια δημιουργικής επέμβασης ήταν πιο στενά και οι περιορισμοί ήταν περισσότεροι. Το κτίριο έπρεπε να ενσωματωθεί στη χρωματική παλέτα και στο ιδιαίτερο τοπίο. Σε αυτές τις περιπτώσεις όπου το τοπίο έχει τόσο έντονη προσωπικότητα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο σχεδιασμός οφείλει να είναι περισσότερο υποταγμένος στα χαρακτηριστικά του τόπου και όχι να ξεχωρίζει».
Αξίζει να σημειωθεί πως η κατοικία Βώλαξ έχει διακριθεί στην 8η Μπιενάλε Νέων Αρχιτεκτόνων, στα Βραβεία Ελληνικής Αρχιτεκτονικής (τότε ΔΟΜΕΣ) κι έχει συμπεριληφθεί στη διεθνή Επετηρίδα Ελληνικής Αρχιτεκτονικής 2016.
Τα βράχια του χωριού Βώλαξ στην Τήνο
Το χωριό Βώλακας ή Βώλαξ είναι ένα από τα πιο γοητευτικά κυκλαδίτικα χωριά που αν μάθετε την ιστορία του με τους γρανιτένιους βράχους, θα καταλάβετε πως ο σχεδιασμός της εντυπωσιακής αυτής κατοικίας μεταξύ βράχων, μόνο τυχαία δεν είναι και πράγματι σέβεται το ξεχωριστό και ιδιαίτερο τοπίο του χωριού.
Ο μύθος λοιπόν λέει πως τα τεράστια βράχια είναι τα απομεινάρια της μάχης Γιγάντων και Τιτάνων.
Πέρα όμως από μύθους έχουν διατυπωθεί και διάφορες θεωρίες επιστημόνων. Σύμφωνα με την πρώτη, οι βράχοι εικάζεται πως δημιουργήθηκαν ύστερα από έκρηξη ηφαιστείου περίπου 20 εκατομμύρια χρόνια πριν.
Η δεύτερη θεωρία λέει ότι η θάλασσα έφτανε μέχρι τον Βώλακα, εκατομμύρια χρόνια πριν. Κάποια στιγμή η θάλασσα υποχώρησε και έμειναν οι βράχοι. Τέλος, η τρίτη θεωρία υποστηρίζει ότι τμήμα μετεωρίτη που προσέκρουσε στον Βώλακα με αποτέλεσμα τον σχηματισμό των βράχων. Τώρα ξέρετε...
Δείτε φωτογραφίες από την κατοικία που εναρμονίζεται με το γύρω φυσικό τοπίο του χωριού Βώλαξ:
Eμπνευσμένη από τo φυσικό τοπίο του χωριού Βώλαξ της Τήνου, η κατοικία αυτή, που βρίσκεται μεταξύ βράχων, γίνεται αμέσως αντιληπτή.
Ετος σχεδίασης: 2016
Ομάδα Μελέτης: Αριστείδης Ντάλλας
Κατασκευή: Aegean Construction & Development ltd
Φωτογραφίες: Παναγιώτης Βουμβάκης