Γράφεται Sonderkommando, προφέρεται Ζοντερκομάντο. Λέξη ναζιστική που μεταφράζεται «ειδική μονάδα» αλλά σημαίνει την απόλυτη βαρβαρότητα, τον απόλυτο τρόμο. Και σχετίζεται με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Οι Ζοντερκομάντος ήταν εβραίοι αιχμάλωτοι στα ναζιστικά στρατόπεδα του θανάτου, που αναγκάζονταν για λίγους μήνες να γίνουν οι βουβοί νεκροθάφτες των ομοφύλων τους, κι ύστερα να καούν στους φούρνους κι αυτοί, για να μην αποκαλύψουν τα όσα είδαν.
Ζοντερκομάντο: απόλυτη βαρβαρότητα, απόλυτος τρόμος
Ζοντερκομάντο στο κολαστήριο του Άουσβιτς, ήταν και ο εβραϊκής καταγωγής, έλληνας αξιωματικός Αλβέρτος Ερρέρα, που πρόλαβε πριν δολοφονηθεί να τραβήξει κρυφά τέσσερις φωτογραφίες που αποτυπώνουν το μεγαλύτερο έγκλημα στην Ιστορία.
Σε μία από τις φωτογραφίες φαίνονται γυναίκες και άντρες να γδύνονται κάτω από δέντρα για να οδηγηθούν στα λουτρά όπως νόμιζαν, στην πραγματικότητα όμως, στους θαλάμους αερίων.
Σε μια άλλη φωτογραφία, βλέπουμε Ζοντερκομάντος, πάνω από πολλά πτώματα αιχμαλώτων. Ένας ημίγυμνος SS κλωτσάει τα άψυχα κορμιά, έχοντας την πλάτη του στραμμένη στον φακό που κρατά κάπου κρυμμένος ο Ερρέρα. Ένας μεγάλος λάκκος έχει ανοιχτεί όπου ρίχνουν και καίνε τα πτώματα. Όπως εξήγησαν όσοι επέζησαν από το Άουσβιτς, όταν τα πτώματα ήταν πολλά, οι φούρνοι δεν προλάβαιναν να τα κάψουν. Τότε ανοίγονταν λάκκοι-κρεματόρια, που έκαιγαν παράλληλα με τους φούρνους.
Το φιλμ με τις ανατριχιαστικές αυτές φωτογραφίες, κρυμμένο σε σωληνάριο οδοντόπαστας, στάλθηκε τότε έξω από το στρατόπεδο στην Πολωνική Αντίσταση. Τώρα, βρίσκεται στο Μουσείο του Άουσβιτς για να θυμίζει παντοτινά την χιτλερική θηριωδία.
Ο Ερρέρα, στις 9 Αυγούστου 1944 προσπάθησε να αποδράσει. Πιάστηκε όμως και δολοφονήθηκε αφού βασανίστηκε. Το άψυχο σώμα του κρεμάστηκε από τους Ναζί στην είσοδο του στρατοπέδου ως εκφοβιστικό παράδειγμα για τους αιχμαλώτους.
Στην δεκαετία του 1980, η ελληνική κυβέρνηση, τίμησε τον Αλβέρτο Ερρέρα με μετάλλιο στη μνήμη του και κατατάσσοντάς τον στους Ήρωες της Εθνικής Αντιστάσεως.
Ελάχιστοι Ζοντερκομάντος επέζησαν και έδωσαν μαρτυρίες. Ένας από αυτούς ο Μαρσέλ Νατζαρή, ελληνοεβραίος της Θεσσαλονίκης. Υπήρξε Sonderkommando στο Άουσβιτς, και εκεί συνέταξε ένα ολιγοσέλιδο χειρόγραφο που έκρυψε και έθαψε σε ένα θερμός στον περίβολο του Κρεματορίου ΙΙΙ.
Ο Νατζαρή, πίστευε ότι από μέρα σε μέρα θα τον σκότωναν και ήθελε να αφήσει μια μαρτυρία. Στο χειρόγραφό του, περιγράφει με συγκλονιστικές λεπτομέρειες όλα τα στάδια από το ξεγύμνωμα μέχρι τους φούρνους, όπως και τα συναισθήματα που βίωναν οι Ζοντερκομάντος. Πολλοί Ζοντερκομάντος δεν άντεχαν να βλέπουν το φρικιαστικότερο έγκλημα και αντιδρούσαν. Αυτοί σκοτώνονταν επί τόπου από τους Ναζί. Άλλοι έσφιγγαν τα δόντια και υπέμεναν…
«Μας κράτησε η σκέψη πως θα μπορούσαμε να εκδικηθούμε, να οργανώσουμε απόδραση, να εκδικηθούμε κάποια μέρα» γράφει στο χειρόγραφό του ο Νατζαρή ο οποίος επέζησε της επίγειας κόλασης και απελευθερώθηκε μαζί με άλλους, το 1945, κατά την προέλαση του Κόκκινου Στρατού. Επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη, δημιούργησε οικογένεια, μετανάστευσε στις ΗΠΑ το 1951, όπου και πέθανε σε ηλικία 54 ετών.
Οι Κάναντα κομάντος (Kanada Kommandos)
Σημαντικότατη μαρτυρία, μας έδωσε και η Μπέρρυ Ναχμία, ελληνοεβραία από την Καστοριά. Τον Απρίλιο του 1944 μαζί με την οικογένειά της, μεταφέρθηκε από τους Ναζί στο Άουσβιτς. Η Μπέρρυ στάθηκε τυχερή. Ήταν νέα και υγιής και την επέλεξαν να γίνει Kanada Kommando.
Το τμήμα αυτό συγκροτούσαν αιχμάλωτες νεαρές γυναίκες, επιφορτισμένες να συγκεντρώνουν τα πολύτιμα αντικείμενα και τον ρουχισμό όσων πήγαιναν να καούν. Τα ρούχα και υποδήματα, βέρες, κοσμήματα, ρολόγια και ό,τι άλλο πολύτιμο αφαιρούσαν οι Ζοντερκομάντος από τους μελλοθάνατους (όπως και τα χρυσά δόντια που ξερίζωναν οι Ναζί από τα πτώματα) πήγαιναν στις Κάναντα Κομάντος. Αυτές, τα συγκέντρωναν σε αποθήκη που οι Ναζί ονόμαζαν ειρωνικά Κάναντα – η γερμανική προφορά του κράτους Καναδά.
Σε μια φωτογραφία, βλέπουμε νεαρές γυναίκες Κάναντα Κομάντος στο Άουσβιτς, να επιλέγουν ρούχα και αντικείμενα όσων είχαν σταλεί στους θαλάμους αερίων. Τα καλά ρούχα, υποδήματα και πολύτιμα αντικείμενα θα συσκευάζονταν και θα στέλνονταν στη Γερμανία. Οι Κάναντα Κομάντος δεν έχουν την άθλια εμφάνιση των υπόλοιπων κρατουμένων. Ζούσαν σε καλύτερους κοιτώνες, τρέφονταν καλύτερα, και είχαν ξεχωριστή στολή. Και αυτές όμως, μετά από λίγο καιρό καλής διαβίωσης, θα θανατώνονταν για να μην αποκαλύψουν το μυστικό των θαλάμων αερίων και τα κρεματόρια.
Η Μπέρρυ Ναχμία, επέζησε και έγραψε το βιβλίο «Κραυγή για το Αύριο», με
τις αναμνήσεις της από την περίοδο αυτή όταν βρέθηκε στο σημείο μηδέν της ανθρώπινης ύπαρξης. Στο βιβλίο της, μεταξύ άλλων συγκλονιστικών περιγραφών, μας δίνει και την μαρτυρία για την χρήση κλασσικής μουσικής από τους Ναζί, ως μέσο εξαθλίωσης των αιχμαλώτων.
Γράφει η Μπέρρυ Ναχμία:
«Και ενώ οι θάλαμοι αερίων δούλευαν συνέχεια και βγάζαν φωτιές και καπνούς, κατάδικοι βιρτουόζοι προερχόμενοι από τις μεγαλύτερες πόλεις της Ευρώπης και Ρωσίας, με τα βιολιά τους «Στραντιβάριους» και «Αμάτι» που είχαν κουβαλήσει μαζί τους σε αυτό τα παραπλανημένο τους ταξίδι, είχαν διαταγή, σαν Κομάντο Ορχήστρας, να μας παίζουν Μότσαρτ…»
Είναι γνωστή και η μαρτυρία του Leonard Cohen, για το πώς εμπνεύστηκε το Dance me to the End of Love, όταν είδε φωτογραφίες από ναζιστικά κρεματόρια. Οι Ναζί, οδηγώντας τους Εβραίους στους θαλάμους αερίων, ανάγκαζαν άλλους κρατούμενους, να παίζουν κλασική μουσική. Το άκουσμα της μουσικής αυτής, σε όλο το στρατόπεδο, προκαλούσε νεκρική παγωμάρα αφού ήταν σημάδι πως κάποιοι σε λίγο θα γίνονταν στάχτη. Ο στίχος του τραγουδιού, «Dance me to your beauty with a burning violin/ Χόρεψε με στην ομορφιά σου με ένα φλεγόμενο βιολί», δεν είναι ερωτικός. Η λέξη dance δεν έχει εδώ την έννοια ενός χορού διασκέδασης αλλά ενός χορού τραγωδίας. Οδήγησέ με στον τόπο που κάηκε η ομορφιά σου, θα μπορούσε πιο ελεύθερα να ερμηνευτεί. Οδήγησέ με στο τέλος της Αγάπης (Dance me to the end of love).
