Επειτα από επιπλοκές του κορωνοϊού, έχασε τη ζωή του σε ηλικία 94 ετών μία από τις σημαντικότερες πολιτικές φυσιογνωμίες της πολιτικής ζωής της Γαλλίας και της Ευρώπης: ο Βαλερί Ζισκάρ Ντ' Εστέν.
Ο πρώην Γάλλος πρόεδρος, διαπρεπής οικονομολόγος και συγγραφέας πολλών βιβλίων, ήταν από το 2003 μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας. Αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας και πρόσφατα νοσηλεύτηκε με λοίμωξη του αναπνευστικού. Επιπλοκές εξαιτίας του κορωνοϊού έφεραν το τέλος στη ζωή του κεντροδεξιού πρώην ηγέτη, ο οποίος έπαιξε και σημαντικό ρόλο για την είσοδο της Ελλάδας στην -τότε- ΕΟΚ, ενώ στην χώρα του έφερε σημαντικές συνταγματικές αλλαγές.
Ποιος ήταν ο Ντ’Εστέν
Ο Βαλερί Μαρί Ρενέ Ζισκάρ Ντ’ Εστέν όπως είναι το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε το 1926 στο Κόμπλεντς της Γερμανίας, όπου ο πατέρας του υπηρετούσε ως οικονομικός διευθυντής των Γαλλικών αρχών κατοχής μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η οικογένεια ντ' Εστέν κατάγεται από τη νοτιοκεντρική περιοχή της Ωβέρνης με δικό τους πύργο στο Σαμελιέρ. Αποφοίτησε από το Λύκειο Ζανσόν ντε Σαλλύ του Παρισιού.
Κατά την περίοδο της νεότητάς του υπηρέτησε στα τεθωρακισμένα της Στρατιάς της Ελεύθερης Γαλλίας. Μετά τις σπουδές του στην Grande Ecοle - ENA, τελειώσε την Πολυτεχνική Σχολή αποφοιτώντας έκτος στη σειρά, διορίστηκε Οικονομικός Επιθεωρητής. Με το Ανεξάρτητο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα εξελέγη βουλευτής στη Γαλλική εθνοσυνέλευση. Το 1959 διορίστηκε υφυπουργός Οικονομικών και τρία χρόνια αργότερα Υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας σε ηλικία 36 ετών και πέρασε στην ιστορία ως ο νεαρότερος Γάλλος Υπουργός Οικονομικών. Συγκρούστηκε με τους ορθόδοξους Γκωλικούς για ζητήματα ιδιωτικής πρωτοβουλίας ευρωπαϊκής ένωσης, και στενώτερων δεσμών με τις Ή.Π.Α. Γι' αυτό και παύθηκε από τον Ντε Γκωλ.
Ο βαθιά ευρωπαϊστής Ντ' Εστέν
Βαθιά ευρωπαϊστής, ένας από τους αρχιτέκτονες της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο Ντ’ Εστέν συνέβαλε στην πορεία προς τη νομισματική ένωση σε στενή συνεργασία με τον καγκελάριο της Γερμανίας Χέλμουτ Σμιτ, με τον οποίο ανέπτυξαν φιλία. Οι δύο τους προώθησαν το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα, πρόδρομο του σημερινού κοινού νομίσματος, του ευρώ. «Για τον Βαλερί Ζισκάρ Ντ’ Εστέν η Ευρώπη έπρεπε να είναι μια γαλλική φιλοδοξία κι η Γαλλία ένα σύγχρονο έθνος», δήλωσε ο επικεφαλής των διαπραγματεύσεων της ΕΕ με τη Βρετανία για το Brexit, Μισέλ Μπαρνιέ.
Ο Ντ’ Εστέν ήταν επίσης Αγγλόφιλος κι ανέλαβε το τιμόνι της χώρας έναν χρόνο μετά την ένταξη της Βρετανίας στην ΕΟΚ. «Είχε μια απόλυτη σχέση αγάπης-μίσους με τη χώρα μας», δήλωσε ο πρώην υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Βρετανίας, Ντένις Μακ Σέιν, χαρακτηρίζοντας τον εκλιπόντα Γάλλο πρόεδρο έναν «μεγάλο πολιτικό» που άλλαξε την Ευρώπη. Με πρωτοβουλία του Ντ’ Εστέν, άλλωστε, συναντήθηκαν για πρώτη φορά το 1975 οι ηγέτες των πλουσιότερων κρατών του πλανήτη, σε μια εκδήλωση που εξελίχθηκε στις ετήσιες συνόδους του ομίλου G7.
Εκσυγχρονιστής της γαλλικής οικονομίας
Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του (1974-81) και τηρώντας κεντροδεξιά πολιτική, ο Ντ’ Εστέν προώθησε τον εκσυγχρονισμό της γαλλικής κοινωνίας, εφαρμόζοντας το συναινετικό διαζύγιο, το δικαίωμα ψήφου από την ηλικία των 18 και νομιμοποιώντας τις αμβλώσεις με σχέδιο νόμου που καταρτίστηκε από την υπουργό Υγείας της κυβέρνησής του Σιμόν Βέιλ. Εξελέγη πρόεδρος σε ηλικία 48 ετών και προσπάθησε να φιλελευθεροποιήσει την οικονομία και τη στάση της κοινωνίας σε διάφορα ζητήματα, ενώ ξεκίνησε πολλά μεγάλα έργα, όπως το δίκτυο των τρένων υψηλής ταχύτητας TGV της Γαλλίας. Κατά τη διάρκεια της θητείας του σε υψηλά αξιώματα η Γαλλία σταθεροποιήθηκε ως η δεύτερη οικονομική δύναμη της Ευρώπης και τέταρτη στον κόσμο.
Το «σκάνδαλο των διαμαντιών»
Ωστόσο, η δημοτικότητα του Ντ’ Εστέν δέχθηκε πλήγματα λόγω της στροφής του σε πιο συντηρητικές πολιτικές θέσεις και στη λιτότητα, εξαιτίας της επιβράδυνσης -μετά την πετρελαϊκή κρίση – της οικονομίας της Γαλλίας, αλλά και επειδή βρέθηκε στο επίκεντρο του λεγομένου «σκανδάλου των διαμαντιών», σύμφωνα με το οποίο ο τότε αυτοκράτορας της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, Ζαν-Μπεντέλ Μποκάσα, του είχε δωρίσει διαμάντια 30 καρατίων.
Το αποτέλεσμα ήταν να χάσει το 1981 τις εκλογές από τον Φρανσουά Μιτεράν, ενώ παράλληλα ο Ζακ Σιράκ, πρώην πρωθυπουργός του, διέσπασε την ενότητα της παράταξης των συντηρητικών στρεφόμενος εναντίον του. Η ήττα στις εκλογές του στοίχισε καθώς ακολούθησε μία περίοδος όπου πέρασε κατάθλιψη. Η αποχώρησή του έχει μείνει στη μνήμη πολλών για την άδεια καρέκλα που απέμεινε στο πλάνο μετά το τελευταίο του προεδρικό διάγγελμα. Αυτό που θυμόταν περισσότερο, θα έγραφε το 2006, δεν ήταν «η ταπείνωση», αλλά κάτι πολύ πιο οδυνηρό: «η απόγνωση του να αφήνεις το έργο σου ανολοκλήρωτο».
Η πολιτική καριέρα του Ντ’ Εστέν
Ο Ντ’Εστέν χαρακτήριζε τον εαυτό του ως τον «συντηρητικό που του αρέσουν οι αλλαγές». Η πολιτική του καριέρα ξεκίνησε την δεκαετία του ’50 και συγκεκριμένα το 1956 όταν και εκλέχθηκε στο κοινοβούλιο ως αναπληρωτής της περιφέρειας Πουί ντε Ντομ. Προσχώρησε στο ανεξάρτητο Ρεπουμπλικανό Κόμμα και το 1959 έγινε υπουργός Οικονομικών. Αφού ήρθε σε ρήξη με «Γκωλικούς» αποχώρησε από το κόμμα το 1966, ιδρύοντας το δικό του. Η έντονη κριτική που άσκησε στην κυβέρνηση του Ντε Γκωλ και στάθηκε απέναντί του το 1968 στην προσπάθεια του τελευταίου να περάσει συνταγματικές αλλαγές, με αποτέλεσμα να αποχωρήσει από την ηγεσία. Κατά τους Γκωλικούς, ο Ντ’Εστέν ήταν ο βασικός που αποχώρησε ο Ντε Γκωλ.
Ο Ντ’Εστέν αντιμετωπίστηκε ως ένας «νέος πανέξυπνος» πολιτικός ο οποίος υιοθέτησε στην πολιτική του καριέρα μία πιο φιλελεύθερη στάση σε κοινωνικά ζητήματα όπως το διαζύγιο και η αποποινικοποίηση της άμβλωσης, ενώ έδωσε βάση στα έργα υποδομής και την πυρηνική ενέργεια.
Το 1974, μετά τον θάνατο του Ζορζ Πομπιντού, αποφάσισε να ανακοινώσει πως θέτει υποψηφιότητα για την προεδρία της χώρας. Οι δύο βασικοί αντίπαλοί του ήταν ο Φρανσουά Μιτεράν και ο Ζακ Σαμπάν Ντελμά, με τον τελευταίο να προέρχεται από την πλευρά των Γκωλικών. Στις 20 Μάϊου πραγματοποιήθηκαν οι εκλογές τις οποίες κέρδισε οριακά έναντι του Μιτεράν, με ποσοστό 50.7% (επικράτησε με 425.000 ψήφους διαφορά που παραμένει η μικρότερη στην ιστορία της χώρας) για να γίνει ο πρώτος μη-Γκωλικός πρόεδρος της χώρας μετά από δεκαετίες.
Στα 48 του έγινε ο τρίτος νεότερος Γάλλος πρόεδρος μετά τον Ναπολέοντα και τον Ζαν Κάσιμιρ Περιέ. Ανάμεσα στις αλλαγές που έφερε στο κράτος, ήταν το δικαίωμα των πολιτών να ψηφίζουν από τα 18 τους χρόνια αντί για τα 21 που ίσχυε ως τότε, ενώ πίεσε για την ανάπτυξη τρένων υψηλής ταχύτητας και της Minitel, εταιρίας «προδρόμου» του ίντερνετ. Ο Ντ’ Εστέν έριξε το βάρος και στην ανάπτυξη πυρηνικής ενέργειας στην χώρα, ενώ το 1975 κάλεσε τους αρχηγούς κυβερνήσεων από τη Δυτική Γερμανία, την Ιταλία, την Ιαπωνία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες σε μια σύνοδο κορυφής για να σχηματίσουν την Ομάδα των έξι μεγάλων οικονομικών δυνάμεων (η γνωστή πλέον ως G7, συμπεριλαμβανομένου του Καναδά).
Επί προεδρίας του αυξήθηκαν τα εισοδήματα κατά 29% και η σύνταξη γήρατος κατά 65%, με την Γαλλία να γίνεται η δεύτερη πιο ισχυρή χώρα οικονομικά στην Ευρώπη και τέταρτη στον κόσμο.
Ο ξεχωριστός Ντ'Εστέν: Ετρωγε στο Μέγαρο με εργάτες και μετανάστες
Ο πρώην Γάλλος πρόεδρος προσπάθησε να περάσει ένα διαφορετικό προφίλ, κάνοντας πράγματα… ασυνήθιστα για το αξίωμά του ως τότε, στη χώρα. Φορούσε ένα συνηθισμένο επαγγελματικό κοστούμι όταν ανέλαβε την προεδρία, απέφευγε την παραδοσιακή πορεία στα Ηλύσια Πεδία, χρησιμοποιούσε ενίοτε το μετρό, έτρωγε με απλούς πολίτες το δείπνο του, ενώ μάζευε τους σκουπιδιάρηδες μία φορά την εβδομάδα για να πάρουν μαζί του πρωϊνό στην προεδρική κατοικία ή ακόμη και Αφρικανούς μετανάστες. Φωτογραφιζόταν ενώ έκανε σκι ή έπαιζε ποδόσφαιρο, έπαιζε ακορντεόν στην τηλεόραση και γενικότερα απέφευγε τις τυπικότητες, κάνοντάς τον αγαπητό στους πολίτες.
Ο Ντ’Εστέν δήλωνε πως απεχθάνεται την θανατική ποινή, ωστόσο κατά την εκστρατεία του το 1974, είχε πει πως δεν θα είχε πρόβλημα να υλοποιείται στα πιο ειδεχθή εγκλήματα. Κατά την προεδρία του δεν επέτρεψε τρεις φορές να εκτελεστεί η συγκεκριμένη ποινή σε θανατοποινίτες, πριν τελικά καταργηθεί από την χώρα.
Ωστόσο, ο πρώην πρόεδρος της χώρας δεχόταν ισχυρή κριτική από την αντιπολίτευση, τόσο από την αριστερά του Μιτεράν, όσο και από τον Ζακ Σιράκ, που στις εκλογές του 1981 του έφερε ένα ισχυρό πλήγμα. Ο Σιράκ ήταν τρίτος σε ψήφους, ωστόσο αρνήθηκε να στηρίξει τον Ντ’Έστέν. Αποτέλεσμα ήταν να κερδίσει με 3 μονάδες τις εκλογές ο Μιτεράν.
Τρία χρόνια μετά επέστρεψε στην πολιτική σκηνή κερδίζοντας μια θέση στο κοινοβούλιο. Εγινε μέλος του Συνταγματικού Συμβουλίου και πρόεδρος του Συμβουλίου της περιφέρειας της Ωβέρνης (παλαιότερα υπήρξε δήμαρχος της πόλης Σαμαλιέρ στην περιφέρεια, στα πρώτα του πολιτικά βήματα) στην κεντρική Γαλλία το διάστημα 1986-2004. Συμμετείχε και στα κοινά της Ευρωπαϊκής Ενωσης και το 2001, ονομάστηκε πρόεδρος της Συνέλευσης για το Μέλλον της Ευρώπης, που επιφορτίστηκε με την κατάρτιση ευρωπαϊκού συντάγματος — που όμως θα απορριπτόταν στο δημοψήφισμα του 2005 (το όχι επικράτησε με το 55%). Προς το τέλος της πολιτικής του πορείας, υποστήριξε την υποψηφιότητα Σαρκοζί για την προεδρία, ενώ υποστήριξε τη δημιουργία της κεντρικής Ένωσης Δημοκρατών και Ανεξαρτήτων το 2012 και την εισαγωγή γάμου ομοφυλοφίλων στη Γαλλία το 2013.
Η προσωπική ζωή του Ντ’Εστέν
Ο VGE ή «ο πρώην» όπως τον αποκαλούσαν τα γαλλικά ΜΜΕ, παντρεύτηκε το 1952 την ξαδέρφη του, Αν Σοβάζ ντε Μπραντ. Ακούστηκαν ωστόσο πολλά παραστρατήματα στην προσωπική του ζωή.
Η οικογένειά του δεν ζούσε στο προεδρικό παλάτι και υπήρχαν φήμες πως πολλές γυναίκες πηγαινοερχόντουσαν εκεί. Υπήρξαν φήμες ακόμη και για σχέση με την Λαίδη Νταϊάνα, φήμες που ωστόσο δεν επιβεβαιώθηκαν ποτέ. Νωρίτερα φέτος, βρέθηκε στο επίκεντρο για αρνητικούς λόγους καθώς μία Γερμανίδα δημοσιογράφος τον κατηγόρησε πως το 2018 την άγγιξε στους γλουτούς της, κατά την διάρκεια συνέντευξης, κατηγορία που ο Ντ’Εστέν αρνήθηκε.
Η στήριξη του Ντ’ Εστέν στην Ελλάδα και η ιστορική πτήση Καραμανλή το 1974
«Δεν μπορούμε να αφήσουμε τον Πλάτωνα έξω από το σπίτι της Ευρώπης» έλεγε κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ (που μετέπειτα μετεξελίχθηκε σε ΕΕ), ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας. Με αυτό τον τρόπο, λέγεται, πως ο Ντ’ Εστέν έκαμψε τότε τις αντιρρήσεις των ομολόγων του στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, προκειμένου να βάλει την Ελλάδα στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Το 2012 ωστόσο, αναθεώρησε σχετικά με την απόφασή του αυτή, λέγοντας σε συνέντευξη πως δεν θα έπρεπε να γίνει δεκτή η Ελλάδα στην Ευρώπη.
Ο Γάλλος πρόεδρος που συνδέθηκε με μακρά και ειλικρινή φιλία με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή επέμενε πως η Ευρώπη οφείλει να εντάξει την Ελλάδα στην ΕΟΚ, σταθεροποιώντας και ενισχύοντας την Δημοκρατία στον τόπο όπου γεννήθηκε το πολίτευμα.
Το 1974, το προεδρικό αεροπλάνο της Γαλλίας ήταν εκείνο που μετέφερε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή στην Ελλάδα και έβαζε τέλος στην επταετία των Συνταγματαρχών με πληγή, ανοιχτή ακόμη, την κατάληψη της Κύπρου από τουρκικές δυνάμεις.
Ο πρώτος πρωθυπουργός της μεταδικτατορικής εποχής, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ζούσε πριν την κατάλυση της Δημοκρατίας αλλά και καθ' όλη την περίοδο της Δικτατορίας στο Παρίσι. Ο ιδρυτής της Νέας Δημοκρατίας άσκησε δριμεία κριτική στο καθεστώς, ενώ όσο ζούσε στη γαλλική πρωτεύουσα ήρθε κοντά με τον Γάλλο πολιτικό Βαλερί Ζισκάρ Ντ' Εστέν.
Το καθεστώς πιεζόμενο από την έκρυθμη κατάσταση στην Κύπρο ζητά από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να επιστρέψει και να αναλάβει την εξουσία. Το μόνο που έχει να κάνει ο μετέπειτα Πρόεδρος της ελληνικής Δημοκρατίας είναι να βρει ένα μέσο για να βρεθεί στην Αθήνα. Ηταν ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας, Βαλερί Ζισκάρ Ντ' Εστέν που του παραχώρησε το προεδρικό αεροσκάφος με το οποίο επέστρεψε στην Αθήνα, πριν ορκιστεί νέος πρωθυπουργός της χώρας ενώπιον του στρατηγού Φαίδωνα Γκιζίκη, τον οποίο είχε ως Πρόεδρο της Ελλάδας, η Δικτατορία.
Ο Ντ' Εστέν επισκέφτηκε την χώρα μας το 2013 όταν πρωθυπουργός ήταν ο Αντώνης Σαμαράς, για τα εγκαίνια της πλατείας Ζακλίν ντε Ρομιγί στο Θησείο.
Τα προβλήματα υγείας και το τέλος του Ντ’ Εστέν
Ο 94χρονος Ντ’Εστέν, τον περασμένο Σεπτέμβριο εισήχθη σε νοσοκομείο καθώς είχε αναπνευστικά προβλήματα. Οι εξετάσεις έδειξαν πως υπέστη λοίμωξη του αναπνευστικού και χρειάστηκε να νοσηλευτεί ξανά στις 15 Νοεμβρίου. Πέντε ημέρες μετά επέστρεψε στο σπίτι του, αλλά χθες, μετά από επιπλοκές λόγω κορωνοϊού άφησε την τελευταία του πνοή.