H ψηφιοποίηση της ιστορίας της Σαντορίνης είναι σαν τη σωτηρία της ψυχής, αλλά αυτή τη φορά ενός νησιού: Eνα πολύ μεγάλο πράγμα, που λέει και το τραγούδι.
Ο Λευτέρης Ζώρζος πέρα από ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου Voreina στον Πύργο Σαντορίνης έχει και μια άλλη, πολύ σημαντική για το νησί του δραστηριότητα. Είναι ο ιδρυτής του ψηφιακού αρχείου Θήρας. Αλλά ας ξεκινήσουμε από την ιστορία αυτού του ανθρώπου. Ο πατέρας του κατάγεται από τον Πύργο Σαντορίνης. Είναι μία από τις παλιές οικογένειες του νησιού. Αυτός, έχει σπουδάσει ιστορικός-αρχαιολόγος δηλαδή ήδη ασχολούταν με το Ακρωτήρι και το προϊστορικό τοπίο της Σαντορίνης από τα 16 του που εργαζόταν εθελοντικά ως αρχαιολόγος στο Ακρωτήρι. Μεγάλωσε όμως στο Λονδίνο αφού η μητέρα του ως υπάλληλος του Υπουργείου Εξωτερικών δούλευε στο εκεί Ελληνικό Προξενείο. Έτσι σπουδάζοντας στο εξωτερικό, πέρα από την αρχαιολογική έρευνα άρχισε να ασχολείται με παλιούς χάρτες και χαρακτικά της Σαντορίνης. Κι αυτό πέρασε μετά, σταδιακά σε παλιές φωτογραφίες και οτιδήποτε έχει σχέση με τη Σαντορίνη. Έτσι προέκυψε το Ψηφιακό Αρχείο Θήρας. Υπήρχε πάρα πολύ υλικό που έβλεπε να χάνεται σε όλο το νησί και αποφάσισε ότι έπρεπε να το κρατήσει.
«Βέβαια πολλοί άνθρωποι ασχολήθηκαν με την ιστορία της Σαντορίνης και τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς αυτής πριν από εμένα, αλλά εγώ προσπάθησα να δημιουργήσω ένα δίκτυο που οι κάτοικοι και οι συλλέκτες να δουν να ψηφιοποιείται το υλικό από τις συλλογές τους για να υπάρχει ένα ψηφιακό αντίγραφο που θα μπορούσαν να το δουν μελετητές, ιστορικοί, αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί, αλλά και οι επόμενες γενιές» λέει ο ίδιος. Κι έτσι έχουν ψηφιοποιήσει περισσότερες από 20.000 φωτογραφίες. Και δεν είναι μόνο φωτογραφίες, είναι και αρχειακό υλικό, έγγραφα, και αντικείμενα Σαντορίνης που έχουν προσπαθήσει να σώσουν. Αυτό ήταν σημαντική ποσότητα δουλειάς την οποία έχουν αξιοποιήσει.
«Είναι δύσκολο να πεις ποιο έργο σε κάνει πιο υπερήφανο. Σίγουρα κάποια αρχεία και έγγραφα που έχουν διασωθεί είναι σημαντικά ειδικά αυτά που θα παρουσιάσουμε για την έκθεση που γίνεται τώρα, διακόσια χρόνια από την επανάσταση. Είναι για παράδειγμα κάποιες επιστολές και έγγραφα που σώθηκαν πριν από πέντε ή έξι χρόνια που έχουν σχέση ακριβώς με την επανάσταση του 1821, που είναι στο λεύκωμα που ετοιμάσαμε και στην έκθεση της οποίας θα γίνουν τα εγκαίνια τις 7 Αυγούστου, στο Βιομηχανικό Μουσείο της Βλυχάδας. Αλλά γενικότερα νομίζω ότι η προσέγγιση μας έχει να κάνει με αρχειακό υλικό και έγγραφα, είναι τόσο σχολαστική όπου μια φωτογραφία ή ένα έγγραφο μπορεί να περιέχει περισσότερα στοιχεία για τη ζωή στη Σαντορίνη από μια συλλογή φωτογραφιών ή εγγράφων. Μια φωτογραφία μπορεί να δώσει στοιχεία για την αρχιτεκτονική του νησιού ή ένα έγγραφο μπορεί να δώσει στοιχεία για τη ζωή στο νησί που δεν γνωρίζαμε πιο πριν. Παράλληλα είναι η σημαντική η καταγραφή που κάνουμε στους κατοίκους του νησιού οι συνεντεύξεις που παίρνουμε με τον Νίκο Κορακάκη αφού η προφορική ιστορία δε χάνεται αν καταγραφεί» μας είπε.
Ο ρόλος της Σαντορίνης στην επανάσταση του 1821
Η Σαντορίνη πρέπει να ιδωθεί μέσα στο πλαίσιο του ρόλου της μαζί με τα άλλα ελληνικά νησιά του νότιου Αιγαίου. Η επανάσταση ήταν μάχη, όπλα αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Υπήρχε μια μικρή συμμετοχή με πολεμιστές, αλλά η βασική συμμετοχή της Σαντορίνης ήταν η οικονομική ενίσχυση του αγώνα και η μετέπειτα δημιουργία του ελληνικού κράτους. Από την άλλη πλευρά η τοποθεσία του νησιού ήταν γεωγραφικά στρατηγική γιατί έδινε στη Στερεά Ελλάδα πληροφορίες για τις κινήσεις του Τουρκικού στόλου. Τους έβλεπαν από τον Σκάρο, τον βράχο της Καλντέρας. Ο οποίος διατηρούσε έναν περιορισμένο αριθμό κατοίκων μετά τον καταστροφικό σεισμό του 18ου αιώνα.
«Σκέψου ότι γνωρίζαμε ελάχιστα για τη Σαντορίνη του 18ου και 19ου αιώνα. Να υπάρχουν τουλάχιστον 20 μελετητές που έχουν ασχοληθεί με την περίοδο πριν κατά τη διάρκεια και μετά την επανάσταση και έχουμε στη διάθεση μας πάρα πολύ υλικό που θα δημοσιευτεί για πρώτη φορά με έγγραφα αντικείμενα και χάρτες από εκείνη την περίοδο. Αυτό το υλικό θα συμπεριληφθή σε ένα λεύκωμα για τα διακόσια χρόνια της Σαντορίνης από την επανάσταση του 1821 και θα συνοδευτεί από εκθέσεις όπως αυτή που θα ξεκινήσει τις 7 Αυγούστου στο Βιομηχανικό Μουσείο Ντομάτας στην παραλία Βλυχάδας αλλά και στο Ναυτικό Μουσείο της Οίας».
Αυτές οι φωτογραφίες που δόθηκαν αποκλειστικά για το iefimerida, είναι από ιδιωτικές συλλογές δηλαδή κατάφεραν να δώσουν πρόσβαση σε μια τρομερή συλλογή που δεν είχε ανοίξει από τη δεκαετία του ’30. Κάποιες άλλες είναι από τα αρχεία της Ιεράς Μονής του Προφήτη Ηλία από την Καθολική εκκλησία και επισκοπή Θήρας, αυτά που βρήκαν αυτοί βρέθηκαν κρυμμένα σε ένα παλιό σπίτι στον Πύργο στα Φυρά, στην Οία και σε διάφορα άλλα μέρη της Σαντορίνης.
ΥΓ. Το κεντρικό αφιέρωμα στο ρόλο της Σαντορίνης στην επανάσταση του 1821 θα ξεκινήσει τις 7 Αυγούστου στο «Βιομηχανικό Μουσείο Ντομάτας, Δ. Νομικός» στην παραλία Βλυχάδας. Άρα μπορείτε να συνδυάσετε μπάνιο και πολιτισμό.