Ο 34χρονος επιχειρηματίας Δρ Σωτήριος Στασινόπουλος, εδώ και μια δεκαετία ζει και εργάζεται στην Κίνα.
Εγκαταστάθηκε στο Πεκίνο το 2011, έχοντας μέτρια γνώση της κινεζικής γλώσσας και χωρίς να ξέρεις πόσο καιρό θα μείνει. Εξάλλου, πάντα του άρεσαν τα ρίσκα, όπως μου είπε. Βέβαια, την Κίνα δεν την επέλεξε τυχαία.
Έχοντας σπουδάσει στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ήξερε ότι η Κίνα είχε να του προσφέρει πολλά στον τομέα της τεχνολογίας.
Αυτό που τον ενδιέφερε, δεν ήταν να γίνει ακαδημαϊκός, αλλά να πάρει πιο εξειδικευμένες γνώσεις, ώστε αργότερα να τις εφαρμόσει ως εργαζόμενος σε μία εταιρεία ή σε άλλα projects, ή ακόμα και να δημιουργήσει κάτι δικό του στον συγκεκριμένο τομέα. Πράγμα που τελικά έκανε, ιδρύοντας δύο start - up εταιρείες ρομποτικής και τεχνητής νοημοσύνης στην Κίνα.
Το 2018 ίδρυσε την Popular Robotics, με στόχο να καταστήσει τη ρομποτική και την τεχνητή νοημοσύνη προσιτή σε όλους μέσω της εκπαίδευσης και της κοινωνικής δικτύωσης και πιο πρόσφατα, το 2021, δημιούργησε την Pegasus AI Tech, η οποία έχει συνδυάσει την τελευταία τεχνογνωσία της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης με την τεχνογνωσία διεθνώς αναγνωρισμένων ηθολόγων για την ανάπτυξη ενός ρομπότ «συντρόφου» για τα κατοικίδια ζώα.
Φυσικά η διαδρομή μέχρι εδώ δεν ήταν απλή. Αφού έκανε διάφορες εργασίες και δούλεψε για δύο χρόνια σε μία ανερχόμενη κινέζικη εταιρεία ρομποτικής, έκανε το διδακτορικό του πάνω στον Αυτοματισμό και τη Ρομποτική σε ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια της Κίνας, το Tsinghua. Έχει εργαστεί ως Ανώτερος μηχανικός αντίληψης ρομποτικής και Υπεύθυνος ρομποτικών επιδείξεων στην UBTech Robotics, κυρίως ως επικεφαλής έργων AI, CV και SLAM για ανθρωποειδή ρομπότ. Είναι επίσης, Συνιδρυτής από το 2008 και Πρόεδρος ΔΣ από το 2014 της MENATHLON S.A. στην Αθήνα.
Μιλώντας στο iefimerida, ο Σωτήρης Στασινόπουλος εξηγεί τι ακριβώς κάνουν οι εταιρείες του, καθώς και τους λόγους για τους οποίους πήρε την απόφαση να μετακομίσει στη μακρινή αυτή χώρα. Φυσικά επίσης, μας περιγράφει πώς είναι η ζωή για έναν Έλληνα εκεί και ποιες προκλήσεις αντιμετώπισε ως ξένος που ήθελε να ιδρύσει μια εταιρεία στην Κίνα.
Σε ποια περιοχή της Κίνας ζείτε και εργάζεστε; Πόσα χρόνια βρίσκεστε εκεί;
Ζω στο Πεκίνο από τότε που ήρθα στην Κίνα μέχρι σήμερα. Στο Πεκίνο ήρθα τον Οκτώβριο του 2011 όταν αποφοίτησα από το Μετσόβιο Πολυτεχνείο όπου σπούδασα Ηλεκτρολόγος Μηχανικός. Κατά το τελευταίο εννιάμηνο των σπουδών μου υπηρέτησα στο στρατό. Αφότου απολύθηκα από το στρατό τον Αύγουστο του 2011, παρέδωσα τη διπλωματική μου τον Σεπτέμβρη και μετά τον Οκτώβρη ήρθα εδώ στην Κίνα.
Πώς αποφασίσατε να σπουδάσετε και να δραστηριοποιηθείτε επαγγελματικά σε μια τόσο μακρινή χώρα όπως η Κίνα;
Η αλήθεια είναι πως δεν ήρθα με την πρόθεση να σπουδάσω κατευθείαν. Ήθελα να δω λίγο πώς είναι σαν περιβάλλον, αν μου αρέσει. Οπότε το πρώτο πράγμα που έκανα τον πρώτο χρόνο, ήταν να βρω δουλειά. Έκανα την πρακτική μου δουλεύοντας σε μια εταιρεία ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Έτσι, πήρα μια μικρή γεύση από το πώς είναι να δουλεύεις και να ζεις στην Κίνα, ενώ παράλληλα έκανα και κινέζικα.
Έκανα επίσης αίτηση για το Πανεπιστήμιο Tsinghua - το οποίο είναι το καλύτερο Πανεπιστήμιο στην Κίνα στο τεχνολογικό κομμάτι - καθώς και αίτηση για κινεζική υποτροφία. Μου άρεσε σαν περιβάλλον ζωής και εργασίας και ήθελα να εξερευνήσω περισσότερο αυτή την προοπτική, οπότε τον Μάιο που πήρα την υποτροφία, αποφάσισα ότι θα μείνω. Μπορώ να πω ότι ήρθε κι έδεσε λίγο το θέμα, καθώς είχα πει ότι θα κάτσω τουλάχιστον έναν χρόνο να το σκεφτώ πώς θα πάει. Όχι ότι δεν το είχα σκεφτεί νωρίτερα να μείνω, αλλά τότε το αποφάσισα. Το ότι υπήρξε η κινέζικη υποτροφία στο θέμα των σπουδών, ήταν σημαντικό, καθώς όχι μόνο κάλυπτε τα δίδακτρα αλλά και έδινε ένα χαμηλή, αλλά αναγκαία οικονομική υποστήριξη κάθε μήνα. Πέρασα στο Πανεπιστήμιο Tsinghua για διδακτορικό τον Σεπτέμβρη του 2012 και επισήμως αποφοίτησα τον Γενάρη του 2017. Ουσιαστικά είχα τελειώσει κατά τον Οκτώβρη-Νοέμβρη του 2016 και από τότε άρχισα να δουλεύω σε μια κινεζική εταιρεία ρομποτικής.
Γνωρίζατε από πριν καλά κινέζικα;
Στην Ελλάδα έκανα κινέζικα σαν χόμπι κατά κύριο λόγο. Στον δεύτερο χρόνο του Πολυτεχνείου άρχισα να κάνω λίγα μαθήματα κινεζικών στο Ινστιτούτο Κομφούκιος Αθηνών. Μετά, σταμάτησα λόγω φόρτου σπουδών. Στη συνέχεια έκανα μαθήματα με μια ιδιωτική καθηγήτρια και έπειτα από μια περίοδο σταμάτησα. Όταν θέλησα να ξανασυνεχίσω, πήγα σε μια σχολή ξένων γλωσσών. Δεν σπούδαζα κινέζικα σοβαρά, ήταν κάτι σαν χόμπι, γιατί μου αρέσουν γενικά οι προκλήσεις. Σίγουρα έβλεπα κάποιο μέλλον στην Κίνα και ήξερα ότι αναπτύσσεται τεχνολογικά, οπότε μπορούσα να δω κάποια εξέλιξη προσωπική σε αυτόν τον τομέα, αλλά στην αρχή ήταν πρόκληση επειδή ήταν κάτι δύσκολο και απλά μια διεύρυνση των πολιτισμικών μου οριζόντων.
Πώς ήταν η συνεννόηση με τους ντόπιους τον πρώτο καιρό;
Όταν ήρθα εδώ και προσπάθησα να μιλήσω, ήταν πολύ δύσκολο, δεν με καταλάβαιναν. Είχα θέματα προφοράς, αλλά ούτε και μπορούσα να καταλάβω πολύ καλά. Όπως είπα και προηγουμένως, τον πρώτο χρόνο που ήρθα στο Πεκίνο, δούλεψα σε μια κινέζικη εταιρεία οπότε είχα το περιβάλλον για να εξασκήσω πιο πολύ τη γλώσσα και επίσης κάθε μέρα έκανα μαθήματα κινέζικων. Από τις 9:00 ως τις 17.00 βρισκόμουν στη δουλειά, μετά 18:00-19:30 κάθε μέρα έκανα μάθημα και 20:00-21:30 γυρνούσα σπίτι να διαβάσω. Ήμουν αρκετά συγκεντρωμένος τον πρώτο χρόνο, οπότε υπήρξε πολύ γρήγορη πρόοδος στο επίπεδο και μέσα σ' ένα χρόνο κατάφερα να δώσω για το HSK 5 και το πέρασα.
Ποιο ήταν το αντικείμενο του διδακτορικού σας;
Το διδακτορικό μου ήταν πάνω στη ρομποτική, περισσότερο στο software κομμάτι, στο λογισμικό. Κατά κύριο λόγο έκανα πλοήγηση, δημιουργία συστημάτων με αισθητήρες και προγραμμάτων για ρομποτική αντίληψη, χαρτογράφηση περιοχών με αισθητήρες και αυτοεντοπισμό των ρομπότ. Ασχολήθηκα επίσης με τα ανθρωποειδή ρομπότ και την αποφυγή εμποδίων, καθώς και με την τρισδιάστατη απεικόνιση του χώρου. Το project της διπλωματικής μου, ήταν ένα ποδήλατο που ισορροπούσε μόνο του, με τις δυνατότητες να αναγνωρίζει εμπόδια στο δρόμο του και να τα αποφεύγει. Δεν με ενδιέφερε να γίνω ακαδημαϊκός, αλλά να πάρω πιο εφαρμοσμένες γνώσεις, ώστε αργότερα να τις εφαρμόσω σε μία εταιρεία ή άλλα projects, ή να δημιουργήσω κάτι δικό μου στον συγκεκριμένο τομέα. Μέχρι να πάρω το Δίπλωμα του μηχανικού από το Πολυτεχνείο είχα κατα κύριο λόγο πιο θεωρητικές γνώσεις πάνω στη ρομποτική, οι οποίες ήταν θεμελιώδεις αλλά όχι αρκετές ώστε να αρχίσω να δημιουργώ τα δικά μου project ρομποτικής. Με την τεχνογνωσία που μου παρείχε το διδακτορικό μου όμως, και με την εργασιακή εμπειρία για πιο οργανωμένη δόμηση ομάδων και εργασιών, ένιωσα έτοιμος για το επόμενο στάδιο.
Σωτήρης Στασινόπουλος, οι δύο εταιρείες start up που ίδρυσε στην Κίνα
Μιλήστε μας για τις δύο start -up εταιρείες ρομποτικής και τεχνητής νοημοσύνης (Popular Robotics και Pegasus AI) που έχετε ιδρύσει στην Κίνα. Αρχικά, με τι έχει να κάνει η Popular Robotics;
Όταν έφυγα από την εταιρεία που άρχισα να δουλεύω τον Αύγουστο του 2018, είχα πάρει την εμπειρία του πώς είναι να δουλεύεις σε μια ρομποτική εταιρεία στην Κίνα και είχα κάνει και κάποιες επαφές. Τότε αποφάσισα να κάνω το δικό μου βήμα, δηλαδή άρχισα την πρώτη δική μου εταιρεία εδώ στην Κίνα. Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 2018, ίδρυσα την Popular Robotics. Στην αρχή σίγουρα είχα αρκετές δυσκολίες, δεν είχα ξαναδημιουργήσει δική μου τεχνολογική start up εταιρεία, παρότι στην Ελλάδα έχουμε μία οικογενειακή επιχείρηση. Την είχαμε με τον πατέρα μου - ο οποίος απεβίωσε - και με την αδελφή μου. Τώρα τη διαχειριζόμαστε εγώ και η αδελφή μου. Λέγεται ΜΑΙΝΑΘΛΟΝ ΑΕ. Έχουμε κατά κύριο λόγο πάρκα ηλιακής ενέργειας και τώρα ασχολούμαστε περισσότερο με την ακίνητη περιουσία αναπτυξιακά. Αυτή η εταιρεία δεν έχει tech start-up mentality με την έννοια μιας ταχέως αναπτυσσόμενης εταιρείας με βάση την τεχνολογία. Eίναι πιο παραδοσιακή, παρέχοντας μια πιο σταθερή βάση.
Τότε λοιπόν άρχισα την πρώτη εταιρεία με κάποια χρήματα που είχα μαζέψει από την πρώτη εταιρεία που εργαζόμουν. Είχα στην αρχή την ιδέα να κάνω κάτι σαν ένα εργαλείο δικτύωσης των επιχειρήσεων, των μαθητών, φοιτητών και επαγγελματιών στον χώρο της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης. Ήθελα να συνδέσω όλους τους παράγοντες του συγκεκριμένου κλάδου και να τους παράσχω υπηρεσίες οι οποίες ήξερα σαν επαγγελματίας αυτού του τομέα, ότι υπήρχε ανάγκη: είτε μιλάμε για την εκπαίδευση, είτε για την επαγγελματική δικτύωση, είτε για την επαγγελματική αποκατάσταση ή ακόμα και για το κομμάτι του να βρεις τα σωστά εργαλεία ή προϊόντα όλα σε μία πλατφόρμα. Αυτή ήταν η αρχική ιδέα. Είδαμε στην αρχή ποιο ήταν το κομμάτι το οποίο μπορούσε να δώσει πιο πολύ αξία και να εισάγει πιο πολλούς χρήστες στον συγκεκριμένο κλάδο, οπότε αρχίσαμε με την εκπαίδευση.
Η εταιρεία έχει διάφορα στάδια εξέλιξης. Αρχικά, έχει σαν στόχο να βοηθήσει χρήστες από όλο τον κόσμο να εισέλθουν και να αναπτυχθούν στον τομέα της Ρομποτικής και της Τεχνητής Νοημοσύνης, οπότε λογικά η εκπαίδευση είναι θεμελιώδες κομμάτι προς αυτή την κατεύθυνση. Για αυτό το λόγο έχουμε δημιουργήσει μια πλατφόρμα, η οποία λέγεται Robociti (www.robociti.com). Είναι μια πλατφόρμα που προσφέρει εργαλεία και υπηρεσίες στον συγκεκριμένο κλάδο, εστιάζοντας πρωταρχικά στην online εκπαίδευση. Το διαδραστικό υλικό και τα εργαλεία που έχουμε στην πλατφόρμα για την εκπαίδευση στοχεύει κυρίως σε άτομα άνω των 15 ετών, που σκοπός του είναι να αναπτύξουν δεξιότητες που μπορούν να τους οδηγήσουν σε μια καριέρα στον κλάδο. Έχουμε όμως και κάποια εισαγωγικά μαθήματα για πιο μικρές ηλικίες. Αφορά περισσότερο τους/τις μεγαλύτερους/ες σε ηλικία, καθώς αυτοί/ές έχουν κάποια επαφή με την αγορά εργασίας. Δηλαδή, μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτές τις γνώσεις, είτε σαν μαθητής στα τελευταία στάδια του αντίστοιχου Λυκείου εδώ, ή σαν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο εφαρμόζοντας τις για κάποια δικά σου project στον τομέα της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης. Μπορεί επίσης να είσαι επαγγελματίας και να θέλεις να εμβαθύνεις σε κάποια πράγματα. Ή να έχεις ήδη κάποια επαγγελματική σταδιοδρομία σε άλλο τομέα και να σκέφτεσαι να αλλάξεις κατεύθυνση προς τον τομέα της Ρομποτικής και Τεχνητής Νοημοσύνης, δεδομένης της τεράστιας ανάπτυξης που έχουν και θα συνεχίσουν να έχουν στο προσεχές μέλλον. Οπότε, έχουμε από εισαγωγικές γνώσεις μέχρι πιο εμβάθυνσης για τον συγκεκριμένο κλάδο. Για μας η πρακτική ενασχόληση είναι πολύ σημαντική.
Το σημαντικό σε αυτή την πλατφόρμα είναι ότι έχει ενσωματωμένα εργαλεία για να πραγματοποιείς online προγραμματισμό και ανάπτυξη εφαρμογών στο διαδίκτυο (cloud), ώστε να κάνεις κάποιες προσομοιώσεις, οι οποίες είναι σημαντικές για τον τομέα της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης. Και μετά φυσικά να μπορείς να εφαρμόσεις αυτά που έχεις δημιουργήσει σε ψηφιακά ρομπότ ή και σε αληθινά ρομπότ με τη δυνατότητα της πλατφόρμας Robociti να συνδέεται με διάφορα ρομπότ μέσω διαδικτύου.
Η πλατφόρμα, σου δίνει αυτές τις δυνατότητες που δεν μπορεί να τις δώσει μια εκπαιδευτική πλατφόρμα η οποία είναι για γενικές γνώσεις. Είναι πιο στοχευμένη στο αντικείμενο και δίνει πολλά πλεονεκτήματα σε αυτούς που θέλουν για παράδειγμα να φτιάξουν μια εφαρμογή για ένα ρομπότ. Τώρα, αρχίζουμε πιο πολύ το δεύτερο στάδιο που θέλαμε, τη σύνδεση δηλαδή με την αγορά εργασίας. Στην πλατφόρμα έχουμε υπηρεσίες όπως τεστ δεξιοτήτων, κάποιες αξιολογήσεις, κάποιους διαγωνισμούς και ένα «κέντρο καριέρας», το οποίο χτίζει το προφίλ ενός χρήστη, ώστε να μπορεί αυτός αργότερα να το παρουσιάσει σε κάποιες εταιρείες. Οπότε προσπαθούμε η πλατφόρμα Robociti να συνδέσει για τον συγκεκριμένο κλάδο της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης τις γνώσεις, την εκπαίδευση και την επαγγελματική αποκατάσταση. Έχουμε πάνω από 12.000 μέλη ανά τον κόσμο που χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες μας.
Πιο πρόσφατα γεννήθηκε και η Pegasus AI. Πείτε μας λίγα λόγια και για αυτήν…
Έχοντας αυτό το τεχνολογικό υπόβαθρο, ήρθαμε σε επαφή με κάποιους συνεργάτες, οι οποίοι στην αρχή προέρχονταν κυρίως από τον τομέα των κατοικίδιων, καθώς και απ' τον τομέα δημιουργίας συμπληρωμάτων διατροφής - τόσο για ανθρώπους όσο και για ζώα. Οπότε είχαν αρκετή εμπειρία σχετικά με τις ανάγκες των ζώων. Έτσι, ο υπεύθυνος της συνεργάτιδας εταιρείας είχε μια ιδέα. Είπε ότι εσείς έχετε την εμπειρία με τα ρομπότ και τη σύνδεση με το διαδίκτυο και εμείς έχουμε την εταιρεία που έχει κάποια εμπειρία με τα κατοικίδια. Να σημειωθεί ότι, παρά την κρίση, ο τομέας των κατοικίδιων συνέχισε και συνεχίζει να έχει ταχεία ανάπτυξη. Μας έγινε η πρόταση να συνεργαστούμε και έτσι κάναμε μια έρευνα αγοράς. Ήταν κάτι ενδιαφέρον για εμάς σαν project, μιας και είχαμε το τεχνολογικό υπόβαθρο και ψάχναμε να αρχίσουμε ένα καινούργιο project για ρομποτικά προϊόντα στο οποίο θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την τεχνογνωσία, πέρα από τον τομέα της εκπαίδευσης. Με ενδιέφερε κι εμένα προσωπικά να κάνω κάτι το οποίο είναι πέραν της εκπαίδευσης, γιατί πάντα ήθελα να ασχοληθώ με την ανάπτυξη ενός καινούριου ρομπότ και να δω πώς είναι να το φέρεις στην αγορά, διότι η πρώτη εταιρεία, η Popular Robotics, αφορά πιο πολύ διαδικτυακές υπηρεσίες. Έτσι ξεκινήσαμε την δεύτερη εταιρεία, την Pegasus ΑΙ. Σαν project την ξεκινήσαμε τον Δεκέμβρη του 2020 και η εταιρεία ιδρύθηκε κανονικά τον Ιούνιο του 2021. Πλέον, είμαστε κοντά στην εμπορευματοποίηση. Τον τελευταίο καιρό δουλεύουμε με ένα πρωτότυπο με το οποίο το έχουμε φτάσει σε ένα αρκετά ώριμο σχέδιο και τώρα είμαστε σε επαφές με εργοστάσια στον Νότο της Κίνας για να κάνουμε μαζική παραγωγή. Αυτό το καλοκαίρι, γύρω στον Αύγουστο, έχουμε σαν στόχο να φέρουμε αυτό το προϊόν στην αγορά.
Μπορείτε να μας περιγράψετε τι ακριβώς θα κάνει αυτό το ρομπότ;
Αυτό το ρομπότ-σύντροφος κατοικιδίων έχει σαν κύριο στόχο να βοηθήσει τα κατοικίδια να ζουν πιο υγιείς και ευτυχισμένες ζωές, να βοηθήσει τους ιδιοκτήτες να τα φροντίζουν καλύτερα και να συνδεθούν ακόμα περισσότερο με τα κατοικίδιά τους. Οι ιδιοκτήτες των κατοικιδίων σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούν να είναι σπίτι όλη την ώρα. Μάλιστα, είναι πολλοί αυτοί που πήραν κατοικίδιο εν μέσω Covid κι ενώ τότε ήταν αναγκαστικά μες στο σπίτι, τώρα είναι πάλι στη δουλειά. Υπάρχουν πολλοί ιδιοκτήτες που αφήνουν τα κατοικίδια σπίτι όταν πρέπει να βγουν για δουλειά ή διασκέδαση, και σίγουρα τα κατοικίδια μέσα στο σπίτι έχουν αρκετά προβλήματα όταν μένουν μόνα τους. Σίγουρα ένα είναι το ψυχολογικό κομμάτι. Το ρομπότ και οι δυνατότητες τεχνητής νοημοσύνης του που δημιουργούμε, δεν το κάνουμε απλά με βάση τη δική μας εμπειρία. Έχουμε μιλήσει με πολλούς ειδικούς, με ψυχολόγους ζώων (ethologists), με εκπαιδευτές και κτηνιάτρους. Έχουμε μια επιτροπή που μας συμβουλεύει για αυτά τα θέματα. Οι σκύλοι π.χ. έχουν σύνδρομο αποχωρισμού, οπότε όταν μένουν σπίτι μόνοι τους, έχουν προβλήματα με το στρες και αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους μπορεί να κάνουν ζημιές στο σπίτι. Από την άλλη, οι γάτες δεν έχουν τόσο πολύ αυτό το σύνδρομο του αποχωρισμού. Με τις γάτες είναι πιο πολύ σωματικό το θέμα. Οι γάτες είναι κυνηγοί, οπότε όταν μένουν στο σπίτι πολύ καιρό, παχαίνουν. Η παχυσαρκία είναι σημαντικό πρόβλημα που υπάρχει σε πολλές γάτες. Οπότε προσπαθούμε με αυτό το το προϊόν να βοηθήσουμε τους ιδιοκτήτες κατοικιδίων να παράσχουν έναν καλύτερο τρόπο ζωής στα κατοικίδιά τους. Τόσο σε ψυχολογικό, όσο και σε σωματικό επίπεδο, προσπαθούμε με αυτό το ρομπότ σύντροφο να βοηθήσουμε τα κατοικίδια είτε να εξασκηθούν - γιατί αυτό το προϊόν θα έχει προγράμματα για αυτόνομη αλληλεπίδραση με τα κατοικίδια, μέσω τεχνητής νοημοσύνης - είτε να μπορεί να υπάρχει σαν παρέα στο ζώο, για να μη νιώθει ότι είναι μόνο του στο σπίτι.
Επίσης, ο ιδιοκτήτης θα μπορεί να συνδέεται μέσω της εφαρμογής και να βλέπει την κατάσταση του, να αλληλεπιδρά με το κατοικίδιο μέσω του ρομπότ και να μπορεί ίσως να δίνει κάποια τρόφιμα ή σνακς στο ζώο όταν αυτό είναι μόνο στο σπίτι. Επίσης, έχουμε και πολλές άλλες λειτουργικότητες, οι οποίες βοηθούν πιο πολύ τον ιδιοκτήτη σε βάθος χρόνου να φροντίσει το κατοικίδιο του, μέσω της συνοδευτικής εφαρμογής στο κινητό και μέσω της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτός είναι ο κύριος στόχος του ρομπότ και ελπίζουμε να το προωθήσουμε όσο πιο σύντομα γίνεται. Ελπίζουμε σε έναν χρόνο να έχουμε επεκταθεί και σε άλλες αγορές, καθώς πιστεύουμε ότι αυτό το προϊόν είναι διεθνές.
Γενικά η εταιρεία δεν εστιάζει μόνο στα κατοικίδια. Την ονομάσαμε «Πήγασο» επειδή ήταν ο σύντροφος του Ηρακλή και έχει σίγουρα μια σύνδεση με τα κατοικίδια, μιας και είναι ζώο, αλλά εστιάζουμε ίσως πιο πολύ στην έννοια της συντροφικότητας. Οπότε πέρα από συντρόφους των κατοικιδίων, σαν ένα δεύτερο στάδιο, εξετάζουμε και ρομπότ συντρόφους για ανθρώπους. Τώρα συζητάμε για μελλοντικά προϊόντα, τα οποία θα είναι σύντροφοι για ανθρώπους στο σπίτι, όπως π.χ. για τους ηλικιωμένους.
Τι προκλήσεις συναντήσατε στη δημιουργία των εταιρειών σας; Πόσο σας βοήθησε η κινεζική κυβέρνηση;
Σίγουρα στην αρχή, οι δυσκολίες ήταν αρκετές, ειδικά όταν κάνεις πρώτη φορά κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα στη δεύτερη εταιρεία τα πράγματα κύλησαν πολύ πιο γρήγορα, επειδή υπάρχει πλέον η εμπειρία. Αλλά στην αρχή το να χτίσεις την ομάδα είναι αρκετά δύσκολο. Δεν είναι τόσο εύκολο να βρεις συνεργάτες οι οποίοι να έχουν την ίδια νοοτροπία -γιατί ανθρώπους με δεξιότητες βρίσκεις -και ίδιο timing, με την έννοια του να είναι και αυτοί σε μια πιο μεταβατική περίοδο, να ψάχνουν τα ίδια πράγματα και να είναι πρόθυμοι να δώσουν το 110% για μία χρονική περίοδο. Όλα αυτά δεν είναι τόσο εύκολο να τα βρεις. Οπότε η πρόκληση του να βρεις συνεργάτες και να χτίσεις μια ομάδα για να ξεκινήσεις μια εταιρεία, είναι πάντα κάτι δύσκολο.
Επίσης, στην αρχή είναι δύσκολο να βρεις χώρο ως γραφείο εργασίας, ή ακόμα και να ιδρύσεις την εταιρεία, επειδή η διαδικασία δεν είναι πάντα εύκολη, ειδικά όταν είσαι στην Κίνα και δεν είσαι στο περιβάλλον σου. Εδώ υπάρχουν υπηρεσίες που ένας ξένος μπορεί να χρησιμοποιήσει για βοήθεια. Πρόκειται για κάποιες εκκολαπτήριες οργανώσεις - ορισμένες χρηματοδοτούμενες από την κινέζικη κυβέρνηση, και άλλες ιδιωτικές - οι οποίες παρέχουν χώρο εργασίας, συμβουλευτικές ή άλλες υπηρεσίες, βοηθώντας νέους επιχειρηματίες να προχωρήσουν από το 0 στο 1.
Πέρα από αυτές, η κινεζική κυβέρνηση διοργανώνει διάφορες εκδηλώσεις, στις οποίες καλεί ανθρώπους που μπορούν να χρηματοδοτήσουν την επιχείρηση σου. Φυσικά αυτό δε σημαίνει ότι θα είναι όλα ρόδινα ή ότι σίγουρα θα υπάρχει αποτέλεσμα, αλλά τουλάχιστον κάποιες από αυτές τις ευκαιρίες μπορεί να οδηγήσουν κάπου. Υπάρχουν βέβαια και φορείς που βοηθούν Κινέζους που θέλουν αντίστοιχα να ξεκινήσουν τις δικές τους εταιρείες, ειδικά στον τομέα της τεχνολογίας. Στους ξένους δίνουν ίσως λίγο περισσότερη προσοχή, με την έννοια ότι θέλουν να προσελκύσουν περισσότερους ξένους επιχειρηματίες.
Μετά σίγουρα υπάρχουν οι δυσκολίες του πώς να συνδέσεις το προϊόν σου με την κινεζική αγορά, το πώς να κάνεις το μάρκετινγκ. Για αυτό το κομμάτι χρειάζεσαι κάποιους Κινέζους συνεργάτες που να μπορείς να εμπιστευτείς, γιατί όσο καλό και να είναι το επίπεδο των κινεζικών σου, σίγουρα είναι διαφορετικό να έχεις κάποιον ο οποίος έχει μεγαλώσει εδώ, ώστε να μπορεί να κινηθεί πιο γρήγορα και πιο εύστοχα.
Σε ποια γλώσσα γίνεται η επικοινωνία με τους συνεργάτες σας; Προέρχονται και από άλλες χώρες;
Και στις δύο εταιρείες είμαστε πολυπολιτισμικοί και πολύγλωσσοι. Είμαστε από πολλές χώρες, Ελλάδα, Κίνα, Γαλλία, Κονγκό, Νιγηρία, Βραζιλία, Ρουμανία, Περού, Δομινικανή Δημοκρατία… Στο Πεκίνο και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Κίνας, υπάρχουν πολλά ταλέντα από διαφορετικές χώρες, που προσελκύονται πιο εύκολα από μια διεθνή επιχείρηση, όπως είμαστε και εμείς. Αυτό που εννοώ, είναι ότι ίσως είναι δύσκολο για κάποιον διεθνή επαγγελματία να δουλέψει σε μία καθαρά παραδοσιακή κινέζικη εταιρεία εδώ στην Κίνα. Οπότε έχουμε προσελκύσει αρκετά ταλέντα από διαφορετικές χώρες, οι οποίοι σπούδασαν και θέλουν να συνεχίσουν να εργάζονται εδώ στην Κίνα. Η γλώσσα που μιλάμε κατά κύριο λόγο είναι αγγλικά ή κινέζικα. Με τους Κινέζους συνεργάτες, προσωπικά μιλάω στα κινέζικα, ενώ με τους διεθνείς, κατά κύριο λόγο στα αγγλικά και καμιά φορά στα γαλλικά. Δεν υπάρχει μεγάλο θέμα με τη γλώσσα, γιατί και στο Πανεπιστήμιο και στην πρώτη εταιρεία που δούλεψα, μιλούσα στα κινέζικα. Σίγουρα υπήρξαν κάποιες στιγμές ασυνεννοησίας, αλλά η επικοινωνία είναι αρκετά βατή και στις δύο γλώσσες (αγγλικά και κινέζικα).
Τελικά, πόσο εύκολο είναι να μάθει ένας Ελληνας κινέζικα;
Πόσο εύκολο είναι για έναν Έλληνα να μάθει κινέζικα;
Γενικά δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο μπορώ να πω, επειδή η νοοτροπία είναι αρκετά διαφορετική από τις ευρωπαϊκού τύπου γλώσσες. Τα ιδεογράμματα σαν τρόπος γραφής είναι πολύ δύσκολα ορισμένες φορές. Επίσης, η προφορά είναι πρόκληση επειδή έχουν πολυτονικό σύστημα. Π.χ. μια συλλαβή μπορείς να την πεις με 4 διαφορετικούς τρόπους. Η γραμματική τους όμως είναι πολύ εύκολη. Δεν κλίνουν τίποτα, δεν υπάρχουν χρόνοι. Μπορείς να βγάλεις νόημα για τον χρόνο ή για το ποιος κάνει κάτι, από τα υπόλοιπα της πρότασης. Η προφορά και ο τρόπος γραφής είναι πολύ διαφορετικά, οπότε αυτό το κάνει δύσκολο για έναν Έλληνα. Από εκεί και πέρα, τη γραμματική τη συνηθίζεις. Το λεξιλόγιο επίσης είναι πολύ ανεπτυγμένο. Επειδή είναι μια χώρα που έχει επιζήσει χιλιετίες, έχει μεγάλο λεξιλόγιο, οπότε είναι πολύ δύσκολο να πεις ότι έχεις κατακτήσει τη γλώσσα.
Τι γνώμη έχουν οι Κινέζοι για την Ελλάδα και ποια είναι η αντίδραση τους όταν τους λέτε ότι είστε Έλληνας;
Οι Κινέζοι έχουν πολύ θετική άποψη για την Ελλάδα, βασικά για δύο λόγους. Ο ένας είναι η μυθολογία και η ιστορία μας. Τους αρέσει πάρα πολύ η ελληνική μυθολογία. Κάθε φορά μου λένε ότι την έμαθαν από το σχολείο, έχουν επίγνωση της ελληνικής μυθολογίας και γνωρίζουν πολλές ιστορίες. Ο άλλος είναι η ομορφιά της Ελλάδας, το Αιγαίο, τα νησιά… Το Αιγαίο Πέλαγος το λένε 爱琴海 (Ài qínhǎi) που δεν είναι γραμμένο ακριβώς το ίδιο, αλλά σαν νόημα για αυτούς, είναι σαν να λες «η θάλασσα της αγάπης».
Ελλάδα και Κίνα, που μοιάζουν και πού διαφέρουν οι δύο χώρες
Πού μοιάζουν και πού διαφέρουν οι δύο χώρες;
Γενικά, η Κίνα είναι πολύ μεγάλη. Δεν μπορείς να πεις ότι όλοι οι Κινέζοι είναι ίδιοι, για να πεις αν μοιάζουν με τους Έλληνες ή όχι. Ας πούμε, σε κάποιες περιοχές οι άνθρωποι είναι πιο ευθείς, πιο φιλόξενοι, πιο ανοιχτοί, ενώ υπάρχουν κάποιες περιοχές που δεν είναι τόσο ανοιχτοί. Στο Πεκίνο αυτό που έχω καταλάβει είναι ότι είναι πολύ φιλόξενοι. Είναι πολύ πιο εύκολο να πιάσεις φιλία ή συζήτηση με κάποιον σε ένα εστιατόριο για παράδειγμα. Αν ξέρεις τη γλώσσα φυσικά. Αν δεν την ξέρεις, τα αγγλικά των περισσότερων είναι σε πολύ κακό επίπεδο, ειδικά στο Πεκίνο. Στη Σαγκάη είναι καλύτερα τα πράγματα. Ένα σημείο που μοιάζουμε με τους Κινέζους, είναι ότι είναι εύκολο να αρχίσεις κάποια κουβέντα.
Από την άλλη πλευρά, στις μεγάλες πόλεις, ο ρυθμός της ζωής είναι πολύ γρήγορος, δηλαδή όλα είναι πάνω απ' τη δουλειά, το οποίο είναι καλό από μία άποψη γιατί υπάρχει γρήγορη πρόοδος, αλλά από την άλλη, είναι κουραστικό σε βάθος χρόνου. Οπότε αυτό θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μία διαφορά. Στον Νότο της Κίνας είναι ίσως λίγο πιο αργοί οι ρυθμοί. Στις μεγάλες πόλεις και στον Βορρά, είναι πιο γρήγοροι. Άλλη μια διαφορά, είναι ότι δεν τους ενδιαφέρει τόσο πολύ τι κάνεις εσύ, εκτός κι αν είναι μέσα στην οικογένειά τους το θέμα. Δεν τους νοιάζει τι κάνει ο γείτονας π.χ. Σε σημείο που δεν είναι και καλό, με την έννοια ότι υπάρχει κάτι σαν αποξένωση. Δηλαδή μπορεί να συμβεί ένα ατύχημα και να μην υπάρχει τόσο άμεση αντίδραση, γιατί φοβούνται μήπως μπλέξουν. Υπάρχει μια ευθυνοφοβία. Δεν θα βοηθήσουν τόσο εύκολα τον συνάνθρωπο, γιατί φοβούνται μήπως υπάρξει κάποιο πρόβλημα και μετά γυρίσει σε αυτούς. Είναι καλό ως ένα σημείο να μη σε νοιάζει τι κάνει ο άλλος, αλλά κάποιες φορές ξεφεύγει, γιατί χάνεται κατά κάποιο τρόπο η συμπόνια.
Έχετε γνωρίσει άλλους Έλληνες που ζουν ή εργάζονται στην Κίνα;
Ναι, έχω γνωρίσει. Δυστυχώς, η ελληνική κοινότητα εδώ στην Κίνα έχει μικρύνει τα τελευταία χρόνια λόγω της κατάστασης με τον κορωνοϊό. Στο περιβάλλον μου έχω τρεις-τέσσερις Έλληνες που κρατάμε συχνή επαφή και συναναστρεφόμαστε κοινωνικά. Μάλιστα, τρεις από αυτούς τους θεωρώ και κοντινούς μου φίλους. Τα τελευταία χρόνια δεν έχουν διοργανωθεί τόσες πολλές εκδηλώσεις για τους Έλληνες εδώ, όπως στο παρελθόν, και λόγω κορωνοϊού και λόγω οικονομικής κρίσης, οπότε δεν είναι τόσο εύκολο να γνωρίσεις τους υπόλοιπους Έλληνες.
Πώς είναι να ζεις στην Κίνα, Ελληνας περιγράφει
Πώς είναι για έναν Έλληνα να ζει και να εργάζεται στην Κίνα; Τι είναι αυτό που σας αρέσει περισσότερο και τι λιγότερο; Είναι όπως τη φανταζόσασταν πριν πάτε;
Σίγουρα οι καταστάσεις αλλάζουν. Όταν ήμουν στα 20 μου, ήταν αρκετά εύκολη η ζωή, με την έννοια ότι υπάρχουν πολλά πράγματα να κάνεις, υπάρχουν γενικά πολλές ευκαιρίες. Κι εγώ μπορώ να πω ότι είμαι αρκετά ευχαριστημένος από τις ευκαιρίες που μου έχουν δοθεί στην Κίνα για προσωπική και επαγγελματική ανέλιξη. Όμως, ορισμένες φορές είναι πιο εύκολο να συνδεθείς με ξένους, παρά με τους Κινέζους. Αυτό υπάρχει. Σίγουρα έχω κάποιους καλούς Κινέζους φίλους, αλλά δεν είναι τόσο εύκολο να δημιουργήσεις αληθινές επαφές με Κινέζους, επειδή ορισμένες φορές υπάρχει αυτή η διαφορά της κουλτούρας, αλλά επίσης και η διαφορά του ότι πολλές φορές και οι Κινέζοι δεν το βλέπουν ότι είμαστε εδώ πέρα για να μείνουμε, αλλά ότι είμαστε περαστικοί. Και για πολλούς ξένους αυτό ισχύει. Υπάρχουν πολλοί ξένοι που έρχονται στην Κίνα για 2-3 χρόνια και μετά φεύγουν, οπότε δεν μπορείς να δημιουργήσεις επαφές που να λειτουργούν σε βάθος χρόνου. Έτσι, υπάρχει κι αυτή η οπτική από την πλευρά των Κινέζων. Δεν είναι πάντα εύκολο να δημιουργήσεις αληθινές επαφές ή φιλίες. Σε γενικές γραμμές μπορώ να πω ότι έχω ευχαριστηθεί τη δεκαετία που είμαι εδώ. Τώρα προκλήσεις, σίγουρα υπάρχουν. Δεν είναι τόσο θέμα αφομοίωσης στην κινέζικη κοινότητα. Το ότι πολλοί φίλοι μου, που είναι ξένοι φεύγουν, το κάνει δύσκολο να πεις ότι ανήκεις κάπου. Επίσης, η οικογένειά μου είναι μακριά. Σίγουρα υπάρχει στο πίσω μέρος του μυαλού σου το πότε θα φύγεις. Πέρσι πήρα και πράσινη κάρτα, κάτι που είναι πολύ δύσκολο να γίνει για έναν ξένο.
Πόσο ακριβή είναι η ζωή στην Κίνα
Είναι ακριβή η ζωή εκεί;
Γενικά δεν είναι πολύ ακριβή η ζωή στην Κίνα συγκριτικά με την Ελλάδα στα βασικά, εκτός από τα ακίνητα (να αγοράσεις ή να νοικιάσεις) ειδικά σε μεγάλες πόλεις, που αν θες να είσαι πιο κεντρικά και σε πιο καινούριο κτίριο, σίγουρα θα πρέπει να πληρώσεις αρκετά. Τα βασικά όμως, όπως φαγητό και ηλεκτρικό/νερό είναι σχετικά φτηνά. Μπορεί να τρως οικονομικά έξω, εκτός κι αν θες να πας σε πιο δυτικά ή πιο καλά εστιατόρια, οπότε ανεβαίνουν οι τιμές. Η διασκέδαση μπορεί να είναι κάπως πιο ακριβή, δε λέω να πιεις μια μπύρα στο εστιατόριο, αλλά αν θες να πας σε ενα μπαρ για ένα ποτό, θα είναι παραπάνω τα χρήματα. Τα ρούχα και γενικά οι αγορές είναι σχεδόν όλες στο διαδίκτυο και ειδικά με ηλεκτρονικά καταστήματα όπως Taobao ή JD.com μπορείς να βρεις τα πάντα σε πολύ φτηνές τιμές. Σε μικρότερες πόλεις όλα τα παραπάνω είναι πιο φτηνά.
Πώς έζησε ο Σ.Στασινόπουλος το lockdown στην Κίνα
Πόσο επηρέασε ο Covid-19 τη δουλειά και την καθημερινότητά σας; Πώς ζήσατε το ξέσπασμα της πανδημίας και τα lockdown;
Το 2020 το ξέσπασμα του Covid-19 με βρήκε να κάνω ταξίδι στο Νότο της Κίνας, στην επαρχία Γιουννάν τέλη Γενάρη. Πριν να φύγουμε για το ταξίδι είχαμε ακούσει για το ξέσπασμα και πως πρέπει να προσέχουμε, αλλά το ρισκάραμε και πήγαμε. Δυστυχώς, μας πρόφτασε ο ιός όμως και πέρα από τις 2 πρώτες μέρες που μπορέσαμε να επισκεφθούμε κάποια μέρη, τις τελευταίες μέρες, οι περισσότεροι τουριστικοί προορισμοί άρχισαν να βάζουν λουκέτα και ακόμα και πόλεις σταμάτησαν να δέχονται επισκέπτες. Οπότε, με αυτό στο μυαλό και το φόβο ότι μπορεί και το Πεκίνο να απαγορεύσει την είσοδο σε ταξιδιώτες επιστρέψαμε στο Πεκίνο.
Πέρα από αυτό όμως, δεν είχαμε ποτέ πραγματικό lockdown. Το Πεκίνο έβγαλε απλά σύσταση να περιοριστούν οι μετακινήσεις στις αναγκαίες, να φοράει ο κόσμος μάσκα, και να κάνεις checkin σε όποια μέρη πηγαίνεις με μια εφαρμογή στο κινητό σου, αλλά μπορούσαμε να επισκεπτόμαστε όλους τους προορισμούς και άλλους στα διαμερίσματά τους. Απλά κάποια από τα εστιατόρια και οι χώροι μαζικής εστίασης έμειναν κλειστοί για περίπου ένα μήνα, αλλά μπορούσες να παραγγέλνεις να στα φέρουν σπίτι.
Την επιχείρησή μου φυσικά και την επηρέασε η όλη κατάσταση. Πέρα από το ότι γυρίσαμε σε remote εργασία για ένα μήνα και μετά κάναμε μεικτό σχέδιο με κάποιες μέρες remote και κάποιες στο γραφείο, είχαμε και κάποια μέλη της εταιρίας που έφυγαν από την Κίνα όταν ξέσπασε η κρίση και από τότε δεν έχουν καταφέρει να επιστρέψουν, λόγω του ότι η Κίνα σταμάτησε να βγάζει βίζες για αλλοδαπούς για πάνω από 1μιση χρόνο.
Ακόμα, ενώ είχαμε πολλές συνεργασίες με κάποια σχολεία και πανεπιστήμια, όλες αυτές σταμάτησαν καθώς έκλεισαν τα σχολεία και το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων μας σταμάτησε να υπάρχει. Γενικά, ήταν 2 δύσκολα χρόνια. Βέβαια, αυτό μας έδωσε και πιο πολύ ώθηση να κυνηγήσουμε το online μοντέλο μας και αναπτυχθούμε προς αυτή την κατεύθυνση που έχει σίγουρα καλύτερες προοπτικές.
Πριν να έρθει η Όμικρον από τα μέρη μας, μπορώ να πω πως δούλευε αρκετά καλά το σύστημα με την πολιτική μηδενικών κρουσμάτων, με τις αυστηρές καραντίνες όταν μπαίνεις στη χώρα, με μόνο μειονέκτημα πως δεν μπορείς να ταξιδέψεις εύκολα σε άλλη χώρα, καθώς οι πτήσεις ειναι λίγες και ακριβές (ακυρώνουν πτήσεις αν έρχονται κρούσματα από τα εκάστοτε μέρη), θέλει πολλά χαρτιά να ετοιμάσεις πριν την επιστροφή, θέλει καραντίνα 2 με 3 εβδομάδες όταν μπαίνεις στη χώρα, τα έξοδα της οποίας τα επωμίζεσαι μόνος σου, και αν σε βρουν θετικό με την είσοδο όπως μια φίλη μου, κάνεις περίπου 1μιση μήνα σε καραντίνα. Είναι και ο κύριος λόγος για τον οποίο δεν έχω διακινδυνέψει να γυρίσω στην Ελλάδα για διακοπές και να δω την οικογένειά μου τα τελευταία 3 χρόνια. Αλλά τουλάχιστον μέσα στην Κίνα είχαμε λίγο ξεμπερδέψει με την ιδέα του ιού. Τώρα βέβαια με την Όμικρον, έχει αλλάξει η κατάσταση. Είναι πολύ δύσκολο να περιοριστεί αυτή τη μετάλλαξη του ιού και ίσως όχι τόσο αναγκαία πια, οπότε περιμένουμε να δούμε πότε ίσως θα αλλάξει η πολιτική της εδώ κυβέρνησης. Ίσως μετά τον Οκτώβριο για πολιτικούς λόγους.
Ποιο είναι το πιο ωραίο και ενδιαφέρον μέρος στην Κίνα
Ποιο είναι το αγαπημένο σας μέρος στην Κίνα και γιατί;
Η Κίνα είναι τεράστια, περίπου όσο μεγάλη η Ευρώπη και έχει αντίστοιχη ποικιλομορφία στα τοπία της. Επίσης, υπάρχουν πολλές μειονότητες σε πολλά μέρη που προσδίδουν πολλή πολυμορφικότητα όταν ταξιδεύεις. Είναι πολύ δύσκολο να διαλέξω μόνο έναν προορισμό σαν τον αγαπημένο μου. Έχω επισκεφτεί πολλά μέρη στην Κίνα και όλα έχουν πολλή φυσική ομορφιά, πολλά πολιτισμικά στοιχεία και πολλά διαφορετικά φαγητά για να απολαύσεις! Από τις πόλεις του βορρά με τη μείξη με τα ρώσικα στοιχεία, τις πεδιάδες της Εσωτερικής Μογγολίας με τους αγρούς και τα άλογά τους, το Πεκίνο με τους αιώνες ιστορίας, τα μνημεία και το Σινικό Τείχος, το Σανχαιγκουάν όπου το Σινικό Τείχος συναντά τη θάλασσα στην Ανατολή, το Τζιαγιουγκουάν όπου το Σινικό Τείχος σταματά μέσα στην έρημο στη Δύση, τον αρχαίο Δρόμο του Μεταξιού που περνάει από το Ντουνχουάνγκ μέσα στην έρημο Γκόμπι, μέσα από τον οποίο είχαμε ακόμα και ανταλλαγή πολιτισμικών στοιχείων μέχρι και με την Ελλάδα αιώνες πριν, μέχρι τα χαριτωμένα πάντα και τα καυτερά φαγητά της πόλης Τσενγκντού στο νότο, τα μαγευτικά ποτάμια με τους καταπράσινους λόφους που δείχνουν σαν ψεύτικοι στην περιοχή γύρω από την Γκουιλίν, τα μυστικιστικά μοναστήρια των μοναχών Σαολίν σε πολλές τοποθεσίες, τους κρεμαστούς βράχους στην Τζανγκτζιατζίε που ήταν η έμπνευση για την ταινία Άβαταρ, την περιοχή του Θιβέτ με το θρησκευτικό κέντρο του Βουδισμού, τα γιακ και την ανάβαση προς το όρος Έβερεστ (που πραγματικά απαιτεί πολύ κόπο μόνο και μόνο για να ανασάνεις αν θες να ανέβεις μόνο μέχρι την πρώτη βάση του βουνού), την κοσμοπολίτικη και εξευρωπαϊσμένη Σανγκάη, την Σεντζέν, το κέντρο της τεχνολογίας που όλο και τρέχει πιο γρήγορα, το Χονγκ Κονγκ όπου η Δύση συναντά πολλούς πολιτισμούς της Ανατολής, και τόσα μα τόσα πολλά άλλα θαυμαστά μέρη… είναι πραγματικά αδύνατο να επιλέξεις.
Σκοπεύετε να επιστρέψετε στην Ελλάδα; Τι σας λείπει περισσότερο;
Δεν σκοπεύω να μείνω εδώ για πάντα. Αυτό το έχω αποφασίσει. Τώρα πότε ακριβώς θα φύγω, είναι στα σχέδια. Θα το δούμε. Τώρα επειδή θα κάνουμε αυτές τις επαφές με τα εργοστάσια ενδέχεται να μετακομίσω στην Σεντζέν, προς το τέλος του καλοκαιριού. Αυτά που μου λείπουν, σίγουρα είναι η οικογένειά μου, οι φίλοι μου, το φαγητό κατά καιρούς, επειδή δεν είναι τόσο εύκολο να βρεις τα κατάλληλα προϊόντα για να ετοιμάσεις ελληνικό φαγητό. Εδώ οι ρυθμοί είναι γρήγοροι όπως είπα και ορισμένες φορές σου λείπει αυτή η πιο αισιόδοξη και η πιο χαλαρή περίοδος. Εδώ το καλοκαίρι δεν υπάρχει σαν περίοδος, ότι χαλαρώνουν δηλαδή λίγο τα πράγματα. Εδώ πέρα το καλοκαίρι είναι ένα συνεχόμενο διάστημα δουλειάς. Δεν υπάρχει κάτι διαφορετικό.
Πώς αντέδρασαν οι δικοί σας άνθρωποι όταν τους ανακοινώσατε ότι θα μετακομίσετε στην Κίνα;
Δεν είχαν κάποιο πρόβλημα, αλλά σίγουρα ανησύχησαν με την έννοια ότι είναι μακριά. Όμως από μικρός ήμουν λίγο πιο περιπετειώδης και είχα πει ότι μπορεί να πήγαινα κάπου στο εξωτερικό, οπότε δεν ήταν τόσο μεγάλη η έκπληξή τους. Υπήρχε μια έκπληξη που ήταν μακριά, αλλά επειδή έκανα και τα κινέζικα δεν τους φάνηκε και τόσο περίεργη σαν επιλογή.
Από ποιο μέρος της Ελλάδας κατάγεστε και πότε την επισκεφθήκατε τελευταία φορά;
Η τελευταία φορά ήταν προ κορωνοϊού πριν από τρία χρόνια, τον Μάιο του 2019 και ελπίζω αυτό το καλοκαίρι να καταφέρω να γυρίσω. Ακόμα κι αν χρειαστεί να μείνω 2-3 εβδομάδες σε καραντίνα όταν επιστρέψω στην Κίνα θα κάνω την κίνηση να έρθω. Είμαι από την Αθήνα, εκεί έχω μεγαλώσει. Η καταγωγή του παππού μου είναι από το Χρυσοβίτσι Αρκαδίας, το οποίο επισκεπτόμουν κάθε καλοκαίρι πριν έρθω στην Κίνα. Έχω επίσης ρίζες από Ερμιόνη, Θήβα και Ηλεία.
Τι θα συμβουλεύατε κάποιον/κάποια που θα ήθελε να έρθει να ζήσει και να εργαστεί στην Κίνα;
Να έχει μια γνώση ως ένα βαθμό της γλώσσας, αλλά το καλύτερο θα ήταν να μάθει τα κινέζικα εδώ. Να πάρει επίσης ένα χρονικό διάστημα για να έρθει να δοκιμάσει τη ζωή στην Κίνα. Ίσως να κάνει κάποια πρακτική ή να παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα γλώσσας για ένα εξάμηνο και να δει αν του αρέσει ο τρόπος ζωής. Να δει πώς είναι ο τρόπος εργασίας, η νοοτροπία, τα φαγητά. Υπάρχουν πολλοί που δεν τους αρέσουν τα κινέζικα φαγητά. Εμένα μου αρέσουν. Σίγουρα υπάρχουν και κάποια που δεν μου αρέσουν, αλλά είναι τόσα πολλά τα κινέζικα φαγητά, που σίγουρα θα βρεις κάποια να σου αρέσουν. Στο Πεκίνο μπορείς να βρεις φαγητά από όλες τις περιοχές της χώρας. Το κυριότερο όμως όπως είπα, είναι να έρθει να δει από κοντά τη ζωή εδώ, και αν του ταιριάξει και μείνει, το σίγουρο είναι πως θα έχει σημαντικές ευκαιρίες εξέλιξης. Τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο εφόσον έχει όρεξη για δουλειά και μεράκι για αυτό που κάνει!