Η φωτογραφία «Το Κορίτσι της Ναπάλμ» τραβήχτηκε από τον, τότε 21χρονο φωτογράφο, Nick Ut ή μήπως από κάποιον άλλον, όπως ισχυρίζεται ένα νέο ντοκιμαντέρ;
Πρόκειται για μια από τις πιο αξιομνημόνευτες εικόνες του 20ού αιώνα: ένα γυμνό κορίτσι, που τρέχει να ξεφύγει από έναν βομβαρδισμό με ναπάλμ κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ. Περισσότερο από μισόν αιώνα αργότερα, ένα νέο ντοκιμαντέρ θέτει υπό αμφισβήτηση το ποιος την τράβηξε - και ο συνταξιούχος φωτογράφος του Associated Press που πιστώνεται εδώ και καιρό τη φωτογραφία επιμένει ότι ήταν δική του, ενώ ο εργοδότης του λέει ότι «δεν έχει αποδείξεις ότι κάποιος άλλος βρισκόταν πίσω από την κάμερα».
Η ταινία για τη βραβευμένη με Πούλιτζερ φωτογραφία, «The Stringer», αναμένεται να κάνει πρεμιέρα την επόμενη εβδομάδα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σάντανς.
Τόσο ο φωτογράφος Nick Ut όσο και ο επί χρόνια εργοδότης του την αμφισβητούν έντονα και ο δικηγόρος του Ut επιδιώκει να εμποδίσει την πρεμιέρα, απειλώντας με αγωγή για δυσφήμιση. Το AP, το οποίο διεξήγαγε τη δική του έρευνα επί έξι μήνες, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «δεν έχει λόγο να πιστεύει ότι κάποιος άλλος εκτός από τον Ut τράβηξε τη φωτογραφία».
H ιστορία της φωτογραφίας
Τραβηγμένη στις 8 Ιουνίου 1972, η φωτογραφία πιστώνεται στον Ut, έναν 21χρονο τότε υπάλληλο στο γραφείο του AP στη Σαϊγκόν. Του απονεμήθηκε το Πούλιτζερ ένα χρόνο αργότερα. Ο 73χρονος σήμερα Ut μετακόμισε στην Καλιφόρνια μετά τον πόλεμο και εργάστηκε για το AP για 40 χρόνια μέχρι να συνταξιοδοτηθεί το 2017.
Οι ισχυρισμοί της ταινίας ανοίγουν ένα απροσδόκητο νέο κεφάλαιο για μια φωτογραφία που, μέσα σε λίγες ώρες από τη λήψη της, μεταδόθηκε σε όλο τον πλανήτη και έγινε μια από τις πιο ανεξίτηλες φωτογραφίες του πολέμου του Βιετνάμ.
Όποια κι αν είναι η αλήθεια, οι έρευνες της ταινίας αφορούν προφανώς μόνο και αποκλειστικά την ταυτότητα του φωτογράφου και όχι τη συνολική αυθεντικότητα της εικόνας -κανείς δεν αμφισβήτησε, ας πούμε, την ταυτότητα του εικονιζόμενου κοριτσιού.
«Ένα σκάνδαλο»
Η διαμάχη αυτή φέρνει τους δημιουργούς της ταινίας, οι οποίοι αποκαλούν το όλο σκηνικό ως «ένα σκάνδαλο πίσω από τη δημιουργία μιας από τις πιο αναγνωρίσιμες φωτογραφίες του 20ού αιώνα», σε αντιπαράθεση με τον Ut, του οποίου η δουλειά εκείνη την ημέρα καθόρισε την καριέρα του.
Τους φέρνει επίσης σε αντιπαράθεση με το ίδιο το AP, έναν παγκόσμιο ειδησεογραφικό οργανισμό για τον οποίο η δημοσιογραφική ακρίβεια αποτελεί θεμελιώδες μέρος της ύπαρξής του.
Πώς ξεκίνησε η αμφισβήτηση της φωτογραφίας;
Η «πατρότητα» της φωτογραφίας παρέμεινε αδιαμφισβήτητη για το μεγαλύτερο μέρος των 53 χρόνων της ύπαρξής της. Ωστόσο, εσχάτως προέκυψε μια άλλη αφήγηση ότι δεν την τράβηξε ο Ut, αλλά ένα άλλο άτομο, κάποιος που εργαζόταν εκείνη την ημέρα ως οδηγός για το NBC News και ζει επίσης τώρα στην Καλιφόρνια.
Το άτομο αυτό φέρεται να είχε παραδώσει την φωτογραφία του στο γραφείο του AP ως «stringer», ένας δημοσιογραφικός όρος που αναφέρεται σε έναν μη-δημοσιογράφο ή φωτορεπόρτερ που παρέχει υλικό σε έναν ειδησεογραφικό οργανισμό.
Πίσω από την ταινία βρίσκεται ο Γκάρι Νάιτ και η παραγωγός Φιόνα Τέρνερ. Στον ιστότοπό του, ο Knight περιέγραψε το «The Stringer» ως «μια ιστορία που πολλοί στο επάγγελμά μας δεν ήθελαν να ειπωθεί και κάποιοι από αυτούς συνεχίζουν να καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να διασφαλίσουν ότι δεν θα ειπωθεί».
«Η ταινία καταπιάνεται με ζητήματα δημοσιογραφικής δεοντολογίας, ενώ παράλληλα ρίχνει φως στη θεμελιώδη αλλά συχνά μη αναγνωρισμένη συμβολή των ελεύθερων επαγγελματιών που παρέχουν τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε», έγραψε ο Knight.
Η συνάντηση με το ΑΡ
Για το λόγο αυτό Νάιτ και η Τέρνερ συναντήθηκαν με το ΑΡ στο Λονδίνο τον περασμένο Ιούνιο. Σύμφωνα με το ΑΡ, οι κινηματογραφιστές ζήτησαν από τον ειδησεογραφικό οργανισμό να υπογράψει μια συμφωνία μη δημοσιοποίησης προτού παράσχουν τα στοιχεία τους. Το AP αρνήθηκε.
Με το πέρασμα του χρόνου πάντως όλα γίνονται πιο δύσκολα να επιβεβαιωθούν. Ο Horst Faas, επικεφαλής των φωτογραφιών του AP στη Σαϊγκόν το 1972, και ο Yuichi «Jackson» Ishizaki, ο οποίος έβγαλε το φιλμ του Ut, είναι και οι δύο νεκροί.
Πολλά από τα αρχεία του γραφείου της Σαϊγκόν χάθηκαν όταν οι Βιετκόνγκ κατέλαβαν την πόλη. Τα αρνητικά των φωτογραφιών που χρησιμοποιήθηκαν τότε διατηρούνται στα εταιρικά αρχεία του AP στη Νέα Υόρκη, αλλά δεν παρείχαν κανένα νέο στοιχείο για την έρευνα.
Παρόλα αυτά, το AP αποφάσισε να δημοσιεύσει τα δικά του ευρήματα πριν δει τον «Stringer» και τις λεπτομέρειες του ισχυρισμού που προβάλλει. «Το AP είναι έτοιμο να εξετάσει κάθε στοιχείο και να λάβει οποιαδήποτε διορθωτικά μέτρα μπορεί να χρειαστούν, εάν η θέση του αποδειχθεί αληθινή», δήλωσε ο ειδησεογραφικός οργανισμός.
Κάποιοι είναι σίγουροι για το τι συνέβη
Το AP δήλωσε ότι μίλησε με επτά επιζώντες που βρίσκονταν στο Τρανγκ Μπανγκ ή στο γραφείο του AP στη Σαϊγκόν εκείνη την ημέρα και όλοι υποστηρίζουν ότι δεν έχουν λόγο να αμφισβητήσουν τα δικά τους συμπεράσματα ότι ο Ut τράβηξε τη φωτογραφία.
Ένας από αυτούς ήταν ο Φοξ Μπάτερφιλντ, ένας διάσημος παλιός δημοσιογράφος των New York Times.
Ένας άλλος ήταν ο φωτογράφος David Burnett, ο οποίος είπε ότι είδε τον Ut και τον Alexander Shimkin, έναν ανεξάρτητο φωτογράφο που εργάζεται κυρίως για το Newsweek, να τραβούν φωτογραφίες καθώς η Kim Phuc και άλλα παιδιά έβγαιναν μέσα από τις φλόγες και από τον καπνό. Ο Shimkin σκοτώθηκε στο Βιετνάμ ένα μήνα αργότερα, σύμφωνα με την έρευνα.
Η βασική πηγή για το «The Stringer»
Βασική πηγή για την ιστορία στο «The Stringer» είναι ο Καρλ Ρόμπινσον, τότε φωτορεπόρτερ του AP στη Σαϊγκόν.
Το AP επικοινώνησε με τον Robinson στο πλαίσιο της έρευνάς του, αλλά εκείνος είπε ότι είχε υπογράψει μια συμφωνία με τον Knight και ότι δεν μπορούσε να μιλήσει γι' αυτό το θέμα.
Το AP αμφισβήτησε την αξιοπιστία και τις καλές προθέσεις του Robinson ανακαλύπτοντας μια φωτογραφία από το αρχείο του με τον Robinson να κρατάει ένα ποτήρι σαμπάνια και να πίνει στην υγειά του Ut για το βραβείο Πούλιτζερ.
Ο δικηγόρος προσκόμισε επίσης μια δήλωση της Κιμ Πουκ, η οποία είπε ότι ενώ δεν έχει καμία ανάμνηση από εκείνη την ημέρα, ο θείος της της έχει πει επανειλημμένα ότι ο Ut τράβηξε τη φωτογραφία και ότι δεν είχε κανένα λόγο να τον αμφισβητήσει. «Ο Ut την πήγε επίσης στο πλησιέστερο νοσοκομείο μετά τη λήψη της φωτογραφίας», έγραψε.
Η ιστορία της Κιμ Πουκ
Γνωστή ανά την υφήλιο ως «κορίτσι της Ναπάλμ», η Παν Τι Κιμ Πουκ ήταν μόλις εννέα ετών όταν φωτογραφήθηκε να τρέχει να απομακρυνθεί ουρλιάζοντας από τους πόνους μετά την επίθεση με ναπάλμ στο χωριό της, Τρανγκ Μπανγκ, στο Βιετνάμ, στις 8 Ιουνίου 1972.
Το 2022 η Πουκ υποβλήθηκε στην τελευταία θεραπεία της για την αποκατάσταση των πληγών στο κορμί της, που της προκαλούσαν πόνους επί πέντε δεκαετίες.
Η φωτογραφία, που απαθανάτισε την εφιαλτική στιγμή με τα παιδιά να τρέχουν με εγκαύματα μετά από επίθεση με βόμβες ναπάλμ, αποτελεί μια από τις συγκλονιστικότερες του πολέμου του Βιετνάμ αλλά και ολόκληρου του 20ού αιώνα. Αλλά για την 62χρονη σήμερα Πουκ ο πόνος δεν πέρασε και η επιζήσασα του πολέμου αναγκάστηκε να υποβληθεί στη 12η θεραπεία για τα εγκαύματά της, μισόν αιώνα μετά το γεγονός.
Η θεραπεία στο Ινστιτούτο Λέιζερ και Δερματολογίας του Μαϊάμι ήταν η τελευταία για την Πουκ.