Ηταν περίπου ένας αστικός μύθος, μέχρι που το εντόπισε το 2007 ο Poka- Yio συνιδρυτής της Μπιενάλε της Αθήνας: ένα μικροσκοπικό άλλα αριστουργηματικό έργο που ζωγράφισε ο Πικάσο για τον Μανώλη Γλέζο, όταν αυτός βρισκόταν στην φυλακή. Πέντε χρόνια μετά, με τον ζωγράφο άρρωστο στο κρεβάτι, οι δυο εμβληματικές μορφές συναντήθηκαν στην Προβηγκία.
Η Ελλάδα ως φως. Ο Γλέζος ως Ελλάδα, ως έκφραση του φωτός. Ετσι λειτούργησε στο μυαλό και κυρίως στο συναίσθημα του εκπληκτικού Πικάσο η φυσιογνωμία του αγωνιστή της Αριστεράς όταν έμαθε για την ιστορία του και τη σύλληψή του το 1958 με την κατηγορία της κατασκοπείας. Και τότε, ο αριστερός και ουσιαστικά επιδραστικός σε παγκόσμια κλίμακα Πικάσο κάθησε και ζωγράφισε ένα μικρό έργο με την Ακρόπολη, μια σημαία που παραπέμπει στην Ελληνική και έναν άνδρα σκαρφαλωμένο στον Ιερό Βράχο: τον Μανώλη Γλέζο. Το έφτιαξε για να πουληθεί, να γίνει καρτ ποστάλ, να αξιοποιηθεί με κάθε δυνατό τρόπο ώστε να απελευθερωθεί ο Μανώλης Γλέζος.
Pablo Picasso Ο Παρθενώνας, 02/07/1959 μολύβι σε χαρτίν12,5 x 19,5 εκ. Ιδιωτική συλλογή
Η ιστορία για αυτό το έργο κυκλοφορούσε, ένας ακόμα αστικός μύθος. Μέχρι που ο Poka-Yio συνιδρυτής και συνεπιμελητής της Μπιενάλε το αναζήτησε και το εντόπισε για την πρώτη Μπιενάλε της Αθήνας με τίτλο «Destroy Athens». Οπως λέει ο ίδιος ο Poka-Yio στο iefimerida «προσέγγισα τον Έλληνα ιδιοκτήτη του έργου και ζήτησα να το δω. Αμέσως του είπα θέλουμε να το εκθέσουμε στην Μπιενάλε». Και έτσι έγινε. Ηταν το 2007 και ήταν η μοναδική φορά που το έργο παρουσιάστηκε στο κοινό.
Ρωτάω τον Poka-Yio για τα συναισθήματά του όταν το αντίκρυσε για πρώτη φορά. «Ηταν συγκινητικό. Ενα μικρό κομμάτι χαρτί, μικρότερο από Α4. Με 13 - 14 απλές γραμμές έφτιαξε την Ακρόπολη, μια σημαία που θυμίζει την ελληνική, και τη μορφή ενός άνδρα. Το κίτρινο παραπέμπει στον ήλιο, στο φως. Με λίγες μόνο γραμμές έφτιαξε την Ακρόπολη σαν σύμβολο που ακτινοβολεί. Απλές κινήσεις, σαν να ζωγράφιζε πάνω σε μια χαρτοπετσέτα.» Το σχέδιο γίνεται πρωτοσέλιδο στην Humanité με τίτλο «Το μολύβι του Πικάσσο» σε βοήθεια του Ήρωα της Ακρόπολης.
Οπως σημείωνε στον κατάλογο της Μπιενάλε ο Θεόφιλος Τραμπούλης «ο Πάμπλο Πικάσο [ήταν] ενεργό μέλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος από το 1944 και στρατευμένος στην υποστήριξη όσων διώκονται στη Δύση για τις αριστερές τους πεποιθήσεις. Ίσως αυτές ακριβώς οι χειρονομίες του Πικάσο –χειρονομίες με τη διπλή σημασία της λέξης: τόσο συμβολικές πράξεις αλληλεγγύης και πολιτικής έκφρασης όσο και ζωγραφικές εκρήξεις που πηγαίνουν πέρα από τη δεξιότητα και εγγράφουν το σώμα στην επιφάνεια του έργου (αν είναι δύο σημασίες αυτές)¬– να τον κατέστησαν έναν από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Λίγα χρόνια πριν, το 1952, την εποχή που εκτυλισσόταν η δίκη του Μπελογιάννη, είχε ζωγραφίσει τον περίφημο Άνθρωπο με το γαρύφαλλο. Τώρα, σχεδιάζει τον Παρθενώνα με σκοπό το σχέδιο να τυπωθεί σε καρτ ποστάλ και τα χρήματα από τις πωλήσεις της να διατεθούν στον αγώνα υποστήριξης του Γλέζου. Στην κορυφή του αετώματος στέκεται η μορφή του Γλέζου να εγείρει μια σημαία με το περιστέρι της ειρήνης.»
Ο Σωκράτης πίνει το κώνιο, 2007, σπρέι, πλαστικό, ακρυλικό, μεταλλική μπογιά, αυγοτέμπερα
Παραχώρηση: The Breeder, Αθήνα
Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Γλέζος αποφυλακίστηκε και το 1963 επισκέπτηκε τον Πικάσο στο σπίτι του στην Προβηγκία, στην Aix-en-Provence. Τον βρήκε στο κρεβάτι. Αρρωστο. Ο Ισπανός δημιουργός όταν κατάλαβε ποιον έχει μπροστά του αναφώνησε «Ελλάδα-Φως». Αυτό που αποτύπωσε και στο σκίτσο του. Στη Μπιενάλε, πήραν το πολύτιμο μικρό έργο με τον τεράστιο συμβολισμό και το έβαλαν σε έναν τοίχο πίσω από τον οποίον απλωνόταν οι γιγαντιαία τοιχογραφία του Στέλιου Φαϊτάκη . «Ηταν σαν να μπαίνεις σε εκκλησία, ο Σωκράτης πίνει το κώνιο και γύρω η Αθήνα φλέγεται. Ηταν η συνέχεια, της εικόνας του Πικάσο» μας θυμίζει ο Poka Yio 13 χρόνια μετά.