Πώς η Μπελ Γκίμπσον, μια γκουρού ευεξίας του Instagram, προσποιήθηκε ότι είχε καρκίνο - και προκάλεσε όχι μόνο σκάνδαλο, αλλά και μια νέα σειρά στο Netflix.
Μια νέα μίνι σειρά του Netflix αφηγείται την ιστορία μιας Αυστραλέζας influencer που είπε ψέματα ότι είχε μια ανίατη ασθένεια προκειμένου να προωθήσει εναλλακτικές θεραπείες.
Όλα ξεκίνησαν το 2013, όταν η «ιστορία επιβίωσης» της τότε 24χρονης Μπελ Γκίμπσον έγινε πρωτοσέλιδο. Η νεαρή γυναίκα έγραψε ένα best-seller με συμβουλές για το πώς είχε νικήσει τον καρκίνο.
Μόλις τέσσερα χρόνια νωρίτερα, το 2009, η τότε 20χρονη μπλόγκερ ευεξίας, είχε, σύμφωνα με την ίδια, διαγνωστεί με «κακοήθη καρκίνο του εγκεφάλου» και της είχαν δοθεί «έξι εβδομάδες, τέσσερις μήνες το πολύ» για να ζήσει.
Ωστόσο, ισχυρίστηκε ότι είχε επιλέξει να μην υποβληθεί σε χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία και αντ' αυτού είχε ξεκινήσει «μια προσπάθεια να θεραπευτώ με φυσικό τρόπο μέσω της διατροφής, της υπομονής, της αποφασιστικότητας και της αγάπης».
Η όχι-και-τόσο-απρόσμενη δημοφιλία της
Συγκεντρώνοντας 200.000 θαυμαστές στο Instagram - τότε στις πρώτες μέρες του - οι οποίοι παρακολουθούσαν με... ζήλο το ταξίδι θεραπείας της, στη συνέχεια κυκλοφόρησε μια εφαρμογή ευεξίας και διατροφής, ένα μπεστ-σέλερ και τέλος ένα βιβλίο μαγειρικής με τίτλο «The Whole Pantry», αποδίδοντας στη διατροφή της τη θεραπεία της από την ανίατη ασθένεια και εμπνέοντας και άλλους να ακολουθήσουν το παράδειγμά της.
Χαρακτηρίστηκε «η πιο εμπνευσμένη γυναίκα που γνώρισες φέτος» από το Elle Australia, ενώ το 2014 το Cosmopolitan της έδωσε το βραβείο «Fun, Fearless Female».
Όλα είναι ένα ψέμα
Ωστόσο, όλα αυτά ήταν ένα ψέμα. Η Gibson δεν είχε ποτέ διαγνωστεί με καρκίνο στον εγκέφαλο, ούτε είχε ποτέ «καρκίνο στο αίμα, τη σπλήνα, τον εγκέφαλο, τη μήτρα και το συκώτι μου», όπως ισχυρίστηκε στη συνέχεια ότι είχε επίσης διαγνωστεί σε μια ανάρτηση στο Instagram το 2014, όταν άρχισαν να ακούγονται οι πρώτες φήμες στα αυστραλιανά μέσα ενημέρωσης ότι μπορεί να ήταν απάτη.
Τελικά, τον Απρίλιο του 2015, παραδέχτηκε την αλήθεια σε μια συνέντευξή της στο Women's Weekly. «Όχι, τίποτα από αυτά δεν είναι αλήθεια», είπε και πρόσθεσε: «Εξακολουθώ να λειτουργώ σαν εκκρεμές ανάμεσα σε αυτό που νομίζω ότι ξέρω και σε αυτό που είναι η πραγματικότητα». Τι χαζομάρες, αλήθεια, θα έλεγε κάποιος.
Δημιουργική ασάφεια
Αυτή η συσκότιση της πραγματικότητας καθώς και η... δημιουργική ασάφεια (και οι γλωσσικές ασκήσεις... γυμναστικής της Gibson αναφορικά με τις πράξεις της) είναι η ραχοκοκαλιά του «Apple Cider Vinegar», μιας νέας μίνι σειράς του Netflix που δραματοποιεί όλο αυτό το σκάνδαλο και βγήκε στην πλατφόρμα πριν μερικές ημέρες.
Ακολουθώντας τα πεπατημένα άλλων τηλεοπτικών δραμάτων για απατεώνες και απατεώνισσες, το Apple Cider Vinegar τοποθετείται - τόσο στο ύφος όσο και στο θέμα - δίπλα σε άλλες μίνι σειρές του Netflix, όπως το «The Dropout» (Hulu/Disney+), στην οποία η Amanda Seyfried υποδύθηκε την Elizabeth Holmes, την mega-απατεώνισσα της Silicon Valley που πλαστογράφησε διαγνώσεις εξετάσεων αίματος με την εταιρεία ιατρικής τεχνολογίας Theranos, και το 2022 καταδικάστηκε σε 11 χρόνια και τρεις μήνες φυλάκιση.
Όπως η Χολμς πριν από αυτήν, έτσι και η Γκίμπσον - την οποία υποδύεται με γοητευτική, ανατριχιαστική διπλωματία η Κέιτλιν Ντέβερ - απεικονίζεται να κάνει με άψογο τρόπο πράξη το ρητό «fake it 'til you make it» [προσποιήσου μέχρι να τα καταφέρεις].
Η νέα γενιά απατεώνων, αυτή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Η Gibson ήταν ένας από τους πρώτους ανθρώπους σε μια νέα γενιά απατεώνων που χρησιμοποιούσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις εφαρμογές για να εξαπατήσουν τους ανθρώπους - βλέπε επίσης την περίπτωση του Simon Leviev, του λεγόμενου «The Tinder Swindler», ο οποίος εξαπάτησε γυναίκες σε εφαρμογές γνωριμιών προκειμένου να λαμβάνει από αυτές μεγάλα χρηματικά ποσά.
Αλλά ακόμη και σε σύγκριση με αυτά τα σκάνδαλα, η απάτη της Gibson παραμένει ένα συγκλονιστικά σκληρό κόλπο: προσποιήθηκε ότι πάσχει από μια ανίατη ασθένεια για να εκμεταλλευτεί ανθρώπους με έναν τρόπο που της χάρισε χρήματα και φήμη.
Πώς την ξεσκέπασαν
Όπως περιγράφεται λεπτομερώς στη σειρά, το «ξεγύμνωμα» της Gibson ήρθε από τα χέρια δύο ερευνητών δημοσιογράφων της εφημερίδας The Age της Μελβούρνης, του Beau Donelly και του Nick Toscano, οι οποίοι συνέγραψαν το 2017 το βιβλίο στο οποίο βασίζεται η σειρά, «The Woman Who Fooled the World» (Η γυναίκα που ξεγέλασε τον κόσμο).
Στις αρχές του 2015, αποκάλυψαν ότι από τις 300.000 δολάρια Αυστραλίας που η Γκίμπσον είχε ισχυριστεί ότι είχε δώσει σε διάφορες φιλανθρωπικές οργανώσεις είχαν καταβληθεί μόνο 7.000 δολάρια Αυστραλίας.
Μόλις αποκαλύφθηκαν αυτές οι οικονομικές ατασθαλίες, στη συνέχεια δημιουργήθηκαν υποψίες για τις αντικρουόμενες ιστορίες γύρω από την υγεία της και μετά την εξομολογητική συνέντευξή της στο Women's Weekly, έδωσε άλλη μια αμφιλεγόμενη τηλεοπτική συνέντευξη στο «60 Minutes Australia» τον Ιούνιο του 2015. Σε αυτήν, παραδέχτηκε και πάλι ότι είχε εξαπατήσει κόσμο, αλλά ισχυρίστηκε επίσης ότι ήταν το θύμα, λέγοντας ότι την «εξαπάτησε» και ότι «την πήρε στο λαιμό της» ένας «κομπογιαννίτης» γιατρός, ο Mark Johns.
Γιατί το έκανε;
Τον Μάρτιο του 2017, όπως ανέφερε το BBC, η Gibson κρίθηκε ένοχη για πέντε παραβάσεις της νομοθεσίας περί καταναλωτών και τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, διατάχθηκε από το ομοσπονδιακό δικαστήριο της Μελβούρνης να επιστρέψει 410.000 δολάρια Αυστραλίας στην πολιτεία της Βικτώριας για τις ψευδείς φιλανθρωπικές υποσχέσεις της.
Ωστόσο, ο Guardian ανέφερε το 2021 ότι στο σπίτι της είχε γίνει και πάλι έφοδος, λόγω των ακόμα απλήρωτων προστίμων, τα οποία, όπως έλεγαν, ανέρχονταν πλέον σε περισσότερα από 500.000 δολάρια Αυστραλίας.
Πάντως, ούτε το «Apple Cider Vinegar», ούτε οι δύο προηγούμενες αποκαλυπτικές συνεντεύξεις της δεν φτάνουν στο βάθος του γιατί η Gibson πραγματοποίησε την περίτεχνη αυτή φάρσα της.
Μήπως λόγω μιας προβληματικής παιδικής ηλικίας, όπως ισχυρίστηκε, όπου το έσκασε από το σπίτι της σε ηλικία 12 ετών; Ήταν για τη φήμη και την προσοχή του κόσμου ή μήπως η όλη παρωδία ήταν καθαρά ένα σχέδιο για να βγάλει χρήματα;
Κάποιοι μπορεί να αποδώσουν τους συνειδητά ψευδείς ισχυρισμούς της Gibson στο σύνδρομο Μινχάουζεν, μια κατάσταση που ονομάζεται επίσης «παραπλανητική διαταραχή» και ουσιαστικά είναι οι άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι είναι άρρωστοι για να «λάβουν κάποια μορφή ψυχολογικής επικύρωσης, όπως προσοχή, συμπάθεια ή σωματική φροντίδα».
Σύνδρομο «Μινχάουζεν μέσω Διαδικτύου»
Το 2000, ο γιατρός Marc Feldman επινόησε τον πιο συγκεκριμένο όρο «Μινχάουζεν μέσω Διαδικτύου» (MBI). Το MBI ορίζεται ως «όταν ένα άτομο συμμετέχει σε μια διαδικτυακή ομάδα υποστήριξης για άτομα με σοβαρή κατάσταση υγείας και στη συνέχεια ισχυρίζεται ότι έχει ο ίδιος την ασθένεια», κάτι που ίσως να ισχύει περισσότερο για την Gibson.
Ο Feldman δήλωσε στην εφημερίδα The Guardian το 2015: «Στην περίπτωση της Gibson όμως, το θράσος των τεχνασμάτων της και η υποτιθέμενη υπεξαίρεση χρημάτων μπορεί να κάνουν τη λέξη "απατεώνας" ακόμη πιο ταιριαστή και κατάλληλη».
Η ίδια η Gibson έχει σπάνια εμφανιστεί δημόσια από τότε που ξέσπασε το σκάνδαλο. Το 2020, εμφανίστηκε σε ένα βίντεο ισχυριζόμενη ότι ανήκει στην κοινότητα Omoro, μια αιθιοπική εθνοτική ομάδα, και δήλωσε ότι πλέον την αποκαλούν «Sabontu». Ισχυρίστηκε επίσης ότι ήθελε να συγκεντρώσει χρήματα για την κοινότητα.
Τον Φεβρουάριο του 2024, ένας δημοσιογράφος από την εκπομπή «A Current Affair» του αυστραλιανού Channel 9 την είδε σε ένα βενζινάδικο, την αναγνώρισε και τη ρώτησε γιατί δεν είχε πληρώσει ακόμα τα πρόστιμα που της είχαν επιβληθεί από τα αυστραλιανά δικαστήρια. «Δεν έχω πληρώσει τα πράγματα επειδή δεν έχω την οικονομική δυνατότητα να το κάνω», του απάντησε εκείνη.
Η ιστορία της Gibson αποτελεί ουσιαστικά μια προειδοποίηση εντός της κουλτούρας του διαδικτύου σε μια εποχή που βρίθει από απατεώνες πάσης φύσεως. Ειδικά δε σήμερα που η παγκόσμια βιομηχανία ευεξίας έχει πάρει για τα καλά τα «πάνω» της: άξιζε 6,3 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2023 και συνεχίζει να είναι γεμάτη με περιπτώσεις ανθρώπων που χειραγωγούν και βλάπτουν όσους αναζητούν ολιστικές θεραπείες.
Μόλις πρόσφατα, τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Hongchi Xiao, ένας εναλλακτικός θεραπευτής, καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία αφού μια 71χρονη διαβητική γυναίκα σταμάτησε να παίρνει την ινσουλίνη της, ενώ βρισκόταν σε ένα retreat που διοργάνωνε. Το 2024, η Βραζιλιάνα influencer ευεξίας Kat Torres κρίθηκε ένοχη το 2024 για εμπορία ανθρώπων και δουλεία.
Σειρές όπως το «Apple Cider Vinegar» εξακολουθούν να αποτελούν μια απαραίτητη υπενθύμιση ότι το Διαδίκτυο είναι γεμάτο από ανθρώπους με ψεύτικες ταυτότητες και ότι η μόνη πραγματικά σωστή προσέγγιση απέναντι σε όλα αυτά είναι να τα προσεγγίζετε με μια δόση υγιούς σκεπτικισμού.