Το διάσημο πλέον φάρμακο Ozempic (που χρησιμοποιείται και για την απώλεια βάρους) βγαίνει από ένα εργοστάσιο που εδρεύει σε μια μικρή πόλη της Δανίας.
Η διαρκώς αυξανόμενη, σε παγκόσμιο επίπεδο, ζήτηση για φάρμακα απώλειας βάρους υπερτροφοδοτεί εδώ και ενάμιση χρόνο την οικονομία της Δανίας και μετατρέπει μια μικρή δανέζικη κοινότητα σε έναν κόμβο οικονομικών και επιστημονικών δραστηριοτήτων.
Και μπορεί ενδεχομένως το όνομα της δανέζικης εταιρείας Novo Nordisk δύσκολα να σας θυμίζει κάτι, αλλά η αλματώδης αύξηση των πωλήσεων δύο blockbuster φαρμάκων, του Wegovy και (κυρίως) του Ozempic, έχουν μετατρέψει αυτόν τον φαρμακευτικό γίγαντα σε μια από τις πιο πολύτιμες εταιρείες της Ευρώπης.
Η φαρμακοβιομηχανία αποκάλυψε στις αρχές Φεβρουαρίου του 2025 ότι τα κέρδη προ φόρων αυξήθηκαν κατά 22%, σε 18 δισ. ευρώ!
Η φαρμακευτική εταιρεία έχει δώσει τεράστια ώθηση στην οικονομία όχι μόνο της Δανίας, αλλά και της ίδιας της μικρής πόλης στην οποία εδρεύει: το Kalundborg [Κάλουντμποργκ], μια κοινότητα με λιγότερους από 17.000 κατοίκους, όπου βρίσκεται σε εξέλιξη μια από τις μεγαλύτερες επενδύσεις στην ιστορία της σκανδιναβικής χώρας.
H «Πόλη του Ozempic»: Ένα ειδυλλιακό φυσικό περιβάλλον
Κατεβαίνοντας από το τρένο στο σταθμό του Kalundborg, σε απόσταση μιας ώρας βορειοδυτικά της Κοπεγχάγης, οι επιβάτες το μόνο που ακούνε είναι το κελάηδισμα των πουλιών.
Απέναντι από μια σιδηροδρομική γέφυρα στέκονται τα γκρίζα, κιβωτιόσχημα κτίρια της Novo Nordisk. Σε αυτό το σημείο ακριβώς παράγεται η μισή ινσουλίνη της υφηλίου. Εδώ παράγεται επίσης η σεμαγλουτίδη, το δραστικό συστατικό που αλλάζει τα δεδομένα στα φάρμακα Ozempic και Wegovy.
«Είμαστε στο κέντρο απ' όπου ξεκινά το φάρμακο, η βασική ουσία του Ozempic» λέει στο BBC ο δήμαρχος του Kalundborg, Martin Damm, καθώς περπατάει εντός του εργοστασίου, σε μια έκταση που καλύπτει 1,6 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα, που ισοδυναμεί με το μέγεθος 224 γηπέδων ποδοσφαίρου!
Εδώ θα δαπανηθούν 9 δισεκατομμύρια ευρώ μέσα τα επόμενα χρόνια, τα οποία θα οδηγήσουν στην προσθήκη 1.250 νέων θέσεων εργασίας στο ήδη υπάρχον δυναμικό των 4.400 εργαζομένων του εργοστασίου. Θα φέρει επίσης ακόμη 3.000 εργάτες οικοδομών στην περιοχή.
Η οικονομία του Kalundborg έχει ζήσει διάφορα σκαμπανεβάσματα. Κάποτε ήταν ένα σημαντικό ναυπηγικό κέντρο, στη συνέχεια άνθισε τη δεκαετία του 1960 κατασκευάζοντας Carmen Curlers, ένα ρολό μαλλιών που ήταν δημοφιλές στις ΗΠΑ.
Ο καταλύτης της οικονομικής άνθισης
Το 66% της αύξησης του ΑΕΠ της Δανίας προήλθε από μόλις τέσσερις δήμους. Όλοι μοιράζονται ένα κοινό σημείο: σε αυτούς βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της φαρμακευτικής Novo Nordisk.
Ανάμεσά τους το Kalundborg σημείωσε εντυπωσιακό ρυθμό ανάπτυξης 27% μέσα το 2022, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία. «Ήμασταν στην κορυφή», λέει ο Damm, προσθέτοντας ότι η ανεργία στην περιοχή, η οποία ήταν υψηλή πριν από μια δεκαετία, είναι τώρα από τις χαμηλότερες σε όλη την χώρα.
Οι τεράστιοι εταιρικοί φόροι που πληρώνει ετησίως η Novo Nordisk έχει αναζωογονήσει τα οικονομικά του δήμου, ο οποίος έχει ξοδέψει χρήματα για ένα δημόσιο κολυμβητήριο, καθώς και σχέδια για ένα νέο «σπίτι πολιτισμού» και μια καινούργια δημόσια βιβλιοθήκη.
Θα κατασκευαστούν περισσότερες από 1.250 νέες κατοικίες καθώς και ένας ολοκαίνουργιος αυτοκινητόδρομος προς την Κοπεγχάγη. Μιλώντας στο BBC, οι ντόπιο ήταν μετρημένοι στις δηλώσεις και στις προσδοκίες τους. «Πολλές επιχειρήσεις ανοίγουν και κλείνουν αμέσως», λέει ο Lonny Frederiksen, ο οποίος διατηρεί κομμωτήριο στην πόλη. «Αλλά οι νέοι άνθρωποι έχουν περισσότερες ευκαιρίες σήμερα».
Πολλοί εργαζόμενοι μετακινούνται αντί να ζουν στο Kalundborg, προσθέτει η πελάτισσα του κομμωτηρίου του, Gitte Pedersen, ενώ εκφράζει παράπονο για την έντονη κυκλοφορία. «Μερικές φορές πρέπει να περιμένω πολύ ώρα τα ΜΜΜ λόγω των ουρών που δημιουργούνται και αυτό δεν μου αρέσει». Αλλά είναι αισιόδοξη για το μέλλον της πόλης: «Θα φέρει πολλές θέσεις εργασίας. Σε λίγα χρόνια θα δούμε τη διαφορά».
Αχόρταγη ζήτηση
Για έναν αιώνα η επιχείρηση της Novo Nordisk βασιζόταν στην παραγωγή ινσουλίνης, αλλά η ανακάλυψη της επίδρασης της σεμαγλουτίδης στην απώλεια βάρους, σηματοδότησε ένα σημείο καμπής. «Μεταμορφώνεται πραγματικά σε μια άλλη, διαφορετική εταιρεία», λέει ο Kurt Jacobsen, καθηγητής στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων της Κοπεγχάγης, ο οποίος έχει συγγράψει ένα βιβλίο για την εταιρεία.
Το Wegovy και το Ozempic ανήκουν σε μια κατηγορία φαρμάκων που ονομάζονται GLP-1, τα οποία βοηθούν στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα και καταστέλλουν την όρεξη. Το Ozempic πήρε έγκριση στις ΗΠΑ το 2017, ενώ το 2021 ακολούθησε το Wegovy, το οποίο είναι πλέον διαθέσιμο σε δεκατρείς χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας.
Οι πωλήσεις του εβδομαδιαίου εμβολίου για την απώλεια βάρους αυξήθηκαν κατά 86% πέρυσι, ενώ το Ozempic είναι το φάρμακο με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στον κόσμο για τον διαβήτη και 45 εκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν πλέον τις θεραπείες της εταιρείας.
Παγκοσμίως περίπου 800 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν με παχυσαρκία, και εκτιμάται ότι η αγορά για θεραπείες απώλειας βάρους θα μπορούσε να αξίζει 150 δισ. ευρώ παγκοσμίως μέχρι το 2030.
Αυτό φυσικά τροφοδοτεί και τον ανταγωνισμό της δανέζικης εταιρείας, καθώς οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες αναζητούν την επόμενη γενιά φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας. Η Novo Nordisk και η αμερικανική ανταγωνίστρια Eli Lilly, η οποία παράγει παρόμοια φάρμακα, ηγούνται προς το παρόν.
Για να ενισχύσει την παραγωγική της ικανότητα, η Novo Nordisk έχει ξεκινήσει ένα κολοσσιαίο πρόγραμμα δαπανών που κόστισε αρκετά δισεκατομμύρια δολάρια. Αυξάνει τα εργοστάσιά της στην Δανία, ενώ εκτός της χώρας επεκτείνονται εγκαταστάσεις στη Γαλλία και τις ΗΠΑ και πρόσφατα αγόρασε τρεις εγκαταστάσεις παραγωγής φαρμάκων από την αμερικανική εταιρεία Catulent.
Μεγάλος αντίκτυπος σε μια μικρή οικονομία
Για μια εταιρεία με έδρα σε ένα μικρό κράτος με λιγότερους από έξι εκατομμύρια κατοίκους, η άνοδος της Novo Nordisk είχε τεράστιο αντίκτυπο.
«Υπάρχουν και άλλες εταιρείες που παίζουν επίσης μεγάλο ρόλο στην οικονομία, ιδίως η Maersk, αλλά τίποτα άλλο δεν υπάρχει σε αυτή την κλίμακα», λέει ο Las Olsen, επικεφαλής οικονομολόγος της Danske Bank.
Ο ήσυχος γίγαντας
Το 2023 η Δανία συγκαταλέγεται μεταξύ των ταχύτερα αναπτυσσόμενων οικονομιών της Ευρώπης, καθώς το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,5%, και το ήμισυ από αυτό οφείλεται στον φαρμακευτικό τομέα.
Μετά από μια μεγάλη ώθηση από τις εξαγωγές φαρμάκων, η κυβέρνηση αναμένει τώρα ότι η ανάπτυξη το 2024 ήταν 3,0% και θα είναι 2,9% φέτος. Είναι επίσης ο μεγαλύτερος φορολογούμενος της χώρας και αντιπροσωπεύει το ένα πέμπτο όλων των νέων θέσεων εργασίας, ενώ πολλοί Δανοί και συνταξιοδοτικά ταμεία κατέχουν μετοχές στον τομέα.
Τα δολάρια που εισρέουν στη Δανία από τις πωλήσεις στο εξωτερικό έχουν ασκήσει πίεση στην δανέζικη κορώνα. Το αποτέλεσμα είναι η μείωση του κόστους δανεισμού. «Έχουμε ελαφρώς χαμηλότερα επιτόκια από τη ζώνη του ευρώ, γεγονός που είναι αποτέλεσμα όλης αυτής της εισροής χρημάτων», εξηγεί ο Olsen.
Να αποφευχθεί το παράδειγμα της Φινλανδίας και της Nokia
Υπάρχουν, ωστόσο, ανησυχίες ότι η Novo Nordisk όταν ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας της, θα μπορούσε να καταστήσει την δανέζικη οικονομία πιο ευάλωτη. Έχουν γίνει κάποιες συγκρίσεις με τη Φινλανδία, όπου η οικονομία της κατέρρευσε το 2007, καθώς ο γίγαντας της κινητής τηλεφωνίας Nokia απέτυχε να ανταγωνιστεί τα νέα smartphones. Αλλά οι περισσότεροι ειδικοί και αναλυτές εδώ δεν ανησυχούν για μια παρόμοια έκβαση.
«Οι περισσότεροι θα συμφωνούσαν ότι όντως υπάρχει μια μικρή πιθανότητα [να συμβεί το ίδιο]», λέει ο Carl-Johan Dalgaard, πρόεδρος του Οικονομικού Συμβουλίου της Δανίας. «Η πιθανότητα δεν είναι μηδενική. Αλλά αν έχεις μια οικονομία που φιλοξενεί βιομηχανικούς κολοσσούς, οι περισσότεροι θα το θεωρούσαν αυτό ως ένα μεγάλο πλεονέκτημα».
Το χρήμα φέρνει (πολιτική) δύναμη - Και ο Τραμπ;
Ωστόσο, όταν λίγες μεγάλες επιχειρήσεις κυριαρχούν στην οικονομία μιας χώρας, τότε μπορεί να υπάρξουν και άλλα μειονεκτήματα, επισημαίνει ο Dalgaard. «Υπάρχει μια ανησυχία ότι με την οικονομική επιρροή, μπορεί τελικά να δούμε να αναδύεται και μια αντίστοιχη πολιτική επιρροή, η οποία θα μπορούσε να έχει πολιτικές συνέπειες».
Αλλά υπάρχουν και νέοι κίνδυνοι στον ορίζοντα. Εν μέσω εντάσεων σχετικά με τον έλεγχο της Γροιλανδίας, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει απειλήσει με ενδεχόμενους δασμούς στα δανέζικα προϊόντα και η πρωθυπουργός Mette Frederiksen κάλεσε πρόσφατα τους ηγέτες των μεγαλύτερων εταιρειών της χώρας σε μια συνάντηση.
Μεταξύ των παρόντων ήταν και ο επικεφαλής της Novo Nordisk, και μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της εταιρείας στις 5 Φεβρουαρίου 2025, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η επιχείρηση ήταν μεν καλά προετοιμασμένη, αλλά «δεν είχε απόλυτη ανοσία».
«Οι δασμοί είναι πάντα μια κακή ιδέα», λέει ο Jacob Funk Kirkegaard, συνεργάτης στο Ινστιτούτο Peterson για τα Διεθνή Οικονομικά.
Το πλουσιότερο φιλανθρωπικό ίδρυμα στην υφήλιο
Εκτός από τη Novo Nordisk, μια σειρά από μεγάλες διεθνείς επιχειρήσεις έχουν αναδειχθεί από τη Δανία, όπως ο ναυτιλιακός γίγαντας Maersk, η ζυθοποιία Carlsberg και η εταιρεία παιχνιδιών Lego.
Πολλές από αυτές ανήκουν εν μέρει σε φιλανθρωπικά ιδρύματα. «Το μοντέλο αυτό προσφέρει μακροπρόθεσμη σταθερότητα και αποτρέπει την διάλυση των επιχειρήσεων», λέει η Mette Feifer, αντιπρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου της Δανίας. «Αν η Novo Nordisk δεν ανήκε σε ίδρυμα, δεν νομίζω ότι θα ανήκε σε δανέζικα χέρια αυτή τη στιγμή. Θα είχε πωληθεί σε κάποιον εξωτερικό αγοραστή πριν από 10 ή 20 χρόνια».
Το φιλανθρωπικό ίδρυμα της εταιρείας είναι πλέον το πλουσιότερο στον κόσμο, και το 2023 έριξε 1,3 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις σε εκατοντάδες έργα, τόσο στη Δανία όσο και εκτός αυτής.
Πίσω στο Kalundborg έχει δημιουργηθεί μια νέα εκπαιδευτική πανεπιστημιούπολη που εκπαιδεύει την επόμενη γενιά εργαζομένων στις βιοεπιστήμες. Ανάμεσα σε πολλά ιδρύματα, το Helix Lab χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Novo Nordisk και παρέχει στους φοιτητές μεταπτυχιακών σπουδών πρόσβαση σε ερευνητικά εργαστήρια και πρακτική άσκηση σε τοπικές εταιρείες βιοτεχνολογίας.
«Έχεις τη βιομηχανία ακριβώς απέναντι και μπορείς να συνεργαστείς πιο στενά μαζί της», λέει η Maria Riquelme Jimenez, φοιτήτρια χημικής μηχανικής από το Μεξικό, η οποία ελπίζει να βρει τελικά δουλειά στη Novo Nordisk.
«Τους δίνει [στους νέους] πραγματικά ένα πλεονέκτημα για μελλοντικές θέσεις εργασίας» προσθέτει η Anette Birck, διευθύντρια του Helix Lab. Βοηθά επίσης στην προσέλκυση ταλέντων και παρέχει ευκαιρίες για τη νεολαία του Kalundborg, λέει η ίδια.
«Υπάρχει μια αλλαγή στην ατμόσφαιρα. Είναι ακόμα στα σπάργανα, αλλά το νιώθω. Σε πέντε χρόνια θα είναι εντελώς διαφορετικά εδώ - πάντα με την καλή έννοια», καταλήγει με νόημα ο Νεοζηλανδός Shaun Gamble.