Λίγους μήνες πριν την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, ο Χανς Πέτερ Σπίτσνερ ζούσε δραματικές στιγμές καθώς ετοιμαζόταν να το σκάσει στη Δύση με την κόρη του Πέγκι για να γλιτώσουν από το καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας και τη διαβόητη Stasi, που τον παρακολουθούσε στενά, καθώς τον είχε συμπεριλάβει στη λίστα υπόπτων.
Έχοντας κουρνιάσει δίπλα στον πατέρα της μέσα στο πορτμπαγκάζ η Πέγκι έφερε το δάχτυλο στα χείλη λες και θα την έβλεπε εκείνος μέσα στο πηχτό σκοτάδι να του κάνει το σήμα της σιωπής. Ο θαρραλέος Ανατολικογερμανός δεν μπορούσε φυσικά να δει τη χειρονομία της επτάχρονης κορούλας του, αλλά ένιωσε την κίνησή της από τον αέρα που έκανε – και μάλιστα με μεγάλη ανακούφιση, διαπιστώνοντας ότι η μικρή – σε αντίθεση με εκείνον- δεν είχε πετρώσει από το φόβο της. Όπως της είχε πει νωρίτερα, έπαιζαν ένα σιωπηλό κρυφτούλι καθώς κείτονταν κουλουριασμένοι στο αυτοκίνητο ενός αγνώστου, την ώρα που περίμενε να περάσει από το φημισμένο Checkpoint Charlie στην ανατολική πλευρά του Τείχους του Βερολίνου. Ένα φτάρνισμα ή ένα βήξιμο θα μπορούσε να τους προδώσει κι οι φρουροί που περιτριγύριζαν το αμάξι θα άνοιγαν το πορτ μπαγκάζ και θα τους έβρισκαν: εκείνος, στην καλύτερη περίπτωση, θα χωριζόταν από την κόρη του και θα κατέληγε στη φυλακή, εκτός κι αν οι συνοροφύλακες αποφάσιζαν να ανοίξουν πυρ…
Ο Αμερικανός λοχίας που πέρασε πατέρα και κόρη από το Τείχος του Βερολίνου στο πορτμπαγκάζ του ΙΧ του
Ήταν Αύγουστος του 1989 κι ο Χανς Πέτερ Σπίτσνερ ετοιμαζόταν να περάσει στην άλλη πλευρά των συνόρων για να αναπνεύσει μαζί με την κόρη του αέρα ελευθερίας παίζοντας κορώνα-γράμματα τις ζωές τους.
Τρεις μήνες αργότερα, στις 9 Νοεμβρίου θα κατέρρεε το Τείχος του Βερολίνου που χώριζε επί 28 ολόκληρα χρόνια την Ανατολική Γερμανία από το θύλακο του Δυτικού Βερολίνου… Η κατάρρευση, σαν σήμερα, ενός από τα πιο ισχυρά σύμβολα του Ψυχρού Πολέμου στάθηκε σημείο καμπής, που επέτρεψε στο καταδυναστευμένο πλήθος των Ανατολικογερμανών να πλημμυρίσουν τα φυλάκια ελέγχου. Αλλά ο Χανς -Πέτερ δεν μπορούσε να προβλέψει την πτώση του Τείχους του Βερολίνου τόσο σύντομα, ούτε ότι μαζί με την κόρη του θα ήταν οι τελευταίοι Ανατολικογερμανοί που θα περνούσαν κρυφά από το Checkpoint Charlie.
To μόνο που γνώριζε ήταν ότι είχε φθάσει η ώρα να το σκάσουν ανεξάρτητα από τους κινδύνους που θα αντιμετώπιζαν. Κι έτσι ρίσκαρε τα πάντα, ταξιδεύοντας μέχρι το Ανατολικό Βερολίνο και προσεγγίζοντας όποιον ξένο στρατιώτη συναντούσε μπροστά του, μέχρι που βρήκε επιτέλους κάποιον πρόθυμο να τους περάσει στην άλλη πλευρά με το αμάξι του, έναν θαρραλέο Αμερικανό λοχία, ονόματι Έρικ Γιο. «Η ζωή στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας ήταν σαν μεγάλη φυλακή. Μια απόπειρα απόδρασης ήταν πολύ επικίνδυνη, αλλά βρισκόμασταν σε απόγνωση. Ήξερα ότι μπορεί να μας πυροβολήσουν, ότι μπορεί να με ρίξουν σε κάποια φυλακή και την κόρη μου σε κάποιο κρατικό ίδρυμα. Ήταν λίγο τρελό, αλλά δεν μπορούσα πια να ζω έτσι. Όσους πλησίασα και τους ρώτησα μου έλεγαν “λυπάμαι, είναι πολύ επικίνδυνο”. Ο Έρικ ήταν η τελευταία μου ελπίδα κι όταν είπε το “ναι” δεν μπορώ να περιγράψω πώς ένιωσα. Ακόμη και στο πορτμπαγκάζ του αυτοκινήτου δεν ήξερα αν μπορούσα να τον εμπιστευτώ», θυμάται. Η απίστευτη περιπέτεια ένωσε με ισχυρούς δεσμούς φιλίας τον Χανς Πέτερ με τον Έρικ, που επισκέφθηκε πρόσφατα τον 65χρονο σήμερα φίλο του στο Βερολίνο και την 37χρονη Πέγκι και ξαναπήγαν στο σημείο, όπου βρισκόταν κάποτε το Checkpoint Charlie. «Όταν μου ζήτησε βοήθεια, έμεινα άναυδος. Σκεφτόμουν πόσο τυχερός ήμουν που ήμουν ελεύθερος κι από την άλλη ότι θα μπορούσα να καταλήξω στη φυλακή ή να με διώξουν από το στρατό. Αλλά μπροστά μου είχα έναν απελπισμένο πατέρα με την κορούλα του, που είχε γαντζωθεί στο πόδι του και με κοίταζε. Δεν χρειάστηκα πάνω από ένα λεπτό για να πω το “ναι”», λέει ο Έρικ Γιο.
Η ζωή στην κόλαση του ανατολικογερμανικού καθεστώτος
Ο Χανς Πέτερ Σπίτσνερ μεγάλωσε στο Κέμνιτς -επί Ψυχρού Πολέμου το είχαν μετονομάσει σε Καρλ Μαρξ Σταντ – και από τα εφηβικά του χρόνια άρχισε να αμφισβητεί τις «αλήθειες» που τους δίδασκε το Κόμμα. Όταν έγινε δάσκαλος, πρόσεχε συνεχώς τα νώτα του, όχι όμως και τα λόγια του και γι’ αυτό περιλήφθηκε σύντομα στη λίστα υπόπτων της διαβόητης Stasi, που έβαλε φρένο στην επαγγελματική ανέλιξή του.
Τα κουπόνια τροφίμων που μοίραζαν στον ίδιο και τη γυναίκα του, την Ίνγκριντ, αλλά και σ' ολόκληρο τον πληθυσμό μόλις που τους αρκούσαν για να ξεγελούν την πείνα τους. «Δυνατότητα να αγοράσεις αρκετά τρόφιμα δεν υπήρχε. Για να πάρεις καινούριο αυτοκίνητο έπρεπε να περιμέεις 15 χρόνια, για τηλεφωνική γραμμή στο σπίτι σου άλλα είκοσι. Όταν ο Χανς Πέτερ αποφάσισε να μποϊκοτάρει τις «μαγειρεμένες» εκλογές για την ανάδειξη νέων συνδικαλιστικών εκπροσώπων – ανθρώπων του καθεστώτος – στο σχολείο του, η Stasi τον συνέλαβε και τον πήρε για ανάκριση. Τότε ήταν που του μπήκε για πρώτη φορά η ιδέα της απόδρασης.
Το καθεστώς απαγόρευε στους Ανατολικογερμανούς να περνούν στην άλλη πλευρά του Τείχους του Βερολίνου κι είχαν επιβάλει αυστηρότατους περιορισμούς στα ταξίδια στη Δύση. Πολλοί Ανατολικογερμανοί προσπαθούσαν συχνά πυκνά να περάσουν από το Τείχος του Βερολίνου, από το 1961, που κτίστηκε, αρκετοί τα κατάφεραν, αλλά τουλάχιστον 138 σκοτώθηκαν.
Η φυγή από το Τείχος του Βερολίνου και το ταξίδι στην ελευθερία
Αν και επί Μιχαήλ Γκορμπατσόφ είχε αρχίσει να βελτιώνεται το κλίμα στις σχέσεις της Δύσης με το Σιδηρούν Παραπέτασμα, ουδείς περίμενε ότι το Τείχος του Βερολίνου θα έπεφτε τόσο σύντομα. Τον Αύγουστο του 1989 η Ίνγκριντ έλαβε άδεια από το καθεστώς να επισκεφθεί μια θεία της στην Αυστρία υπό τον όρο να ταξιδέψει μόνη και να μείνουν πίσω ο άντρας της και η κόρη τους -ως όμηροι, ώστε να αναγκαστεί εκείνη να επιστρέψει. Στο διάστημα που η Ίνγκριντ έλειπε στην Αυστρία ήταν που ο σύζυγός της αποφάσισε να δραπετεύσει, όταν έμαθε ότι οι ξένοι στρατιώτες δεν υποβάλλονταν σε τόσο αυστηρούς ελέγχους στο Τείχος του Βερολίνου. Έτσι, μάζεψε σε δυο τσάντες λίγα ρούχα και κάποια έγγραφα κι είπε στην κόρη του ότι θα πήγαιναν να βρουν τη μαμά.
Ταξίδεψε μέχρι το Ανατολικό Βερολίνο και επί τρεις μέρες αναζητούσε κάποιον να τους περάσει απέναντι, προτού γυρίσει η γυναίκα του πίσω. Προσπαθούσε να δώσει την εντύπωση τουρίστα που αγόραζε γλυκά και παγωτά στην κόρη του, όσο «χτένιζε» με τα μάτια όποιον του θύμιζε ότι ήταν ξένος στρατιώτης. «Την πρώτη μέρα προσέγγισα 5-6 άτομα, δέκα τη δεύτερη, άλλα πέντε την τρίτη. Ήταν Βρετανοί, Γάλλοι κι Αμερικανοί κι όλοι μου έλεγαν ότι ήταν επικίνδυνο. Το είχα σχεδόν πάρει απόφαση ότι δεν θα γίνει τίποτε, μέχρι που είδα τον Έρικ», θυμάται.
Ο τελευταίος είχε άδεια κι έτυχε να βρίσκεται στο Ανατολικό Βερολίνο. Όταν συμφώνησε, ο Χανς Πέτερ του ζήτησε να τον ακολουθήσει σ’ ένα απόμερο πάρκο, όπου μπήκαν στο πορτμπαγκάζ. Ανέπνεαν από μια μικρή τρύπα ενώ η μικρή ήταν δασκαλεμένη. Κατάλαβε ότι πρέπει να μείνει σιωπηλή και έπαιζε τέλεια το ρόλο της. Ο Αμερικανός λοχίας είχε βάλει στο μαγνητόφωνο μια κασέτα των Pet Shop Boys κι είχε πει στον Χανς Πέτερ, ότι θα έπαιζε τραγούδια τους μέχρι να φθάσουν στο Checkpoint Charlie για να ξέρουν να κάνουν ησυχία. Όταν έφθασαν επιτέλους εκεί ο χρόνος έμοιαζε να κυλά απελπιστικά αργά. «Οι φρουροί με κοίταζαν για να δουν τις αντιδράσεις μου. Αν έδειχνε έστω και στο ελάχιστο νευρικός ή ίδρωνα το παιχνίδι θα ήταν χαμένο. Ήξερα ότι πρέπει να μείνω ήρεμος και να χαμογελώ, εναπόθεσα όλες μου τις ελπίδες στον Θεό», λέει ο Έρικ.
Ευτυχώς οι συνοροφύλακες στο συγκεκριμένο σημείο του Τείχους του Βερολίνου δεν ερεύνησαν το αυτοκίνητο. Αλλά χρειάστηκαν κάπου 20-30’ για τις διατυπώσεις. Όλο αυτό το διάστημα σκέψεις στροβίλιζαν στο μυαλό του πατέρα. «Μήπως έβαζε τα κλάματα η Πέγκι; Μήπως του ζητούσαν να ανοίξει το πορτμπαγκάζ; Κάποια στιγμή έβαλε όπισθεν. Τότε νόμισα ότι όλα τέλειωσαν. Αλλά όπως αποδείχθηκε ο Έρικ είχε οδηγήσει σε λάθος λωρίδα στο φυλάκιο ελέγχου», λέει ο Χανς Πέτερ.
Οι ελπίδες του αναπτερώθηκαν όταν το αυτοκίνητο ξεκίνησε. Ο Έρικ οδήγησε κάπου 20΄ και μετά σταμάτησε μέσα στο Δυτικό Βερολίνο. Είχαν περάσει το Τείχος του Βερολίνου. «Ουδέποτε στο παρελθόν είχα νιώσει τόση ευτυχία που ανέπνεα καθαρό αέρα, που έβλεπα τον ήλιο και τα σπίτια γύρω μας. Ήμασταν πλέον ελεύθεροι!». Ο Έρικ τους οδήγησε σ’ ένα κέντρο υποδοχής προσφύγων και ο Χανς Πέτερ αγωνιούσε να επικοινωνήσει με τη γυναίκα του, πριν εκείνη πάρει το δρόμο της επιστροφής. Όταν τη βρήκε στο τηλέφωνο, η Ίνγκριντ του είπε ότι ήταν τρελός, αλλά ότι έκανε το σωστό. Κι όταν επί τέλους συναντήθηκαν χάθηκαν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου. Η οικογένεια μετακόμισε στο Ίνταρ-Όμπερσταϊν της Δυτικής Γερμανίας. Εκεί ήταν που άκουσαν τα νέα στις 9 Νοεμβρίου, την ώρα που έπαιρναν το δείπνο τους, ότι πέφτει το Τείχος του Βερολίνου… «Αγκαλιαστήκαμε, κλαίγαμε και γελούσαμε συνάμα», λέει ο Χανς Πέτερ. «Ήμασταν χαρούμενοι που κανείς άλλος δεν ήταν πλέον αναγκασμένος να περάσει όσα περάσαμε εμείς. Ήμασταν πλέον όλοι μας ελεύθεροι»…
