Ένα μεγάλο μέρος της επιτυχίας που εξαργυρώνει ο Λάνθιμος με το αριστουργηματικό Poor Things, το οφείλει στον Άλισντερ Γκρέι, τον ιδιοφυή Σκωτσέζο συγγραφέα που έχτισε τον χαρακτήρα της μοναδικής Μπέλλα στο ομότιτλο μυθιστόρημά του, όπου βασίζεται η ταινία.
Ο Γιώργος Λάνθιμος, με το πολυσυζητημένο φιλμ του Poor Things που σάρωσε στις υποψηφιότητες για τα φετινά όσκαρ, διεκδικώντας βραβείο σε έντεκα κατηγορίες, μεταξύ των οποίων και αυτό της καλύτερης σκηνοθεσίας, έχει δημιουργήσει μια συναρπαστική ταινία με το χαρακτηριστικό ύφος που τον έκανε από την πρώτη στιγμή να ξεχωρίσει. Με μια σύγχρονη σουρεαλιστική οπτική που συνομιλεί με την αισθητική της Τεχνητής Νοημοσύνης, η οποία κυριαρχεί σήμερα σε κοινωνικά δίκτυα προσανατολισμένα στην εικόνα και το video, όπως το Instagram, αλλά και με μια σειρά αισθητικών και τεχνολογικών καινοτομιών, ο Λάνθιμος αλλάζει εντελώς κατηγορία και καθιερώνεται, όχι απλώς ως ένα πολλά υποσχόμενο outsider από την Ελλάδα, αλλά ως ένας από τους top σκηνοθέτες της κινηματογραφικής βιομηχανίας αυτή τη στιγμή.
Η σκηνοθετική του ματιά και η αφηγηματική του γλώσσα, είναι τα μεγάλα του ατού, ωστόσο, αδιαμφισβήτητα, οφείλει πολλά για τη νέα του μεγαλειώδη επιτυχία στον Άλισντερ Γκρέι (1934-2019), τον συγγραφέα που έγραψε το Poor Things το 1992 (στα ελληνικά κυκλοφορεί σε μετάφραση του Δημήτρη Βαρδουλάκη από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα). Ο Λάνθιμος δεν έκανε μια καταπληκτική κινηματογραφική μεταφορά ενός πολυβραβευμένου μυθιστορήματος, αλλά πήρε ένα σπουδαίο βιβλίο και το μετέτρεψε σε αριστούργημα, δίνοντας και στο βιβλίο μια νέα ζωή. Ο κόσμος που έχτισε στη φαντασία του ο Λάνθιμος διαβάζοντας το βιβλίο και στη συνέχεια οπτικοποιώντας το στη μεγάλη οθόνη, είναι ένας κόσμος ακόμα πιο συναρπαστικός, πιο πολύχρωμος, πιο ποιητικός από αυτόν που σκιαγραφεί ο Άλισντερ Γκρέι στο βαθύ, αλληγορικό, συναρπαστικό και γεμάτο συμβολισμούς βιβλίο του.
Ο Λανθιμος είναι πρώτα απ όλα ένας ιδιοφυής αναγνώστης
Πρέπει να είσαι γεννημένος σκηνοθέτης, ιδιοφυής ζωγράφος, δεινός αφηγητής για να δημιουργήσεις ένα τέτοιο οπτικό ποίημα στο κεφάλι σου διαβάζοντας ένα βιβλίο, όσο συναρπαστικό κι αν είναι. Ο Λάνθιμος είναι πρώτα απ' όλα ένας ιδιοφυής αναγνώστης που κατανόησε βαθιά τον επαναστατικό χαρακτήρα της Μπέλλα.
Παίρνοντας ψήγματα από τις περιγραφές για την ακανόνιστη κίνηση της νεκραναστημένης γυναίκας με τον εγκέφαλο μωρού, δημιούργησε μια κινησιολογία που γίνεται στην καλύτερη στιγμή της ταινίας μιας απολαυστική χορογραφία που θα μείνει στην Ιστορία του κινηματογράφου. Παρακολουθώντας στη μεγάλη οθόνη αυτό τον άναρχο χορό της Μπέλλα παθαίνεις ένα μικρό stendhal syndrome, αλλά ευτυχώς η δημιουργία του Λάνθιμου δεν εξαντλείται μόνο σε αυτή τη viral υψηλή στιγμή.
Αυτή και άλλες πολλές εκφάνσεις από τον τρόπο με τον οποίο η συγκλονιστική Έμμα Στόουν αποδίδει τη μυθιστορηματική Μπέλλα, είναι καθαρή σύλληψη του Λάνθιμου και του σπουδαίου team που τον βοήθησε στην παραγωγή της ταινίας. Ο χορός, το κλείσιμο του ματιού στον κύριο με το τικ στο παρακείμενο τραπέζι που οδηγεί σε έκρηξη ζήλιας τον Μαρκ Ράφαλο, τα σούπερ μίνι της Μπέλλα με τα φουτουριστικά γυαλιά ηλίου συνδυασμένα με πουκάμισα που έχουν ογκώδη βικτωριανά μανίκια και γιακάδες με φραμπαλάδες του 19ου αιώνα, η σουρεαλιστική σκηνογραφία -με τα ιπτάμενα τραμ στη Λισαβόνα, τους άγριας ομορφιάς ουρανούς της Μεσογείου, το super design αλλόκοτο πλοίο- η οποία φλερτάρει πότε με τους πίνακες του Νταλί και πότε με τα έργα του Γάλλου φουτουριστή ζωγράφου Albert Robida, όλα είναι μέρος της καινοτόμας, τολμηρής και ολότελα ασυνήθιστης κινηματογραφικής ανάγνωσης ενός αλλόκοτου και συναρπαστικού ομολογουμένως μυθιστορήματος που όμως είναι καθαρά τοποθετημένο στη βικτωριανή εποχή.
Η απόφαση του Λάνθιμου να απεικονίσει τη βικτωριανή εποχή με φουτουριστικό στοιχείο, μπλέκοντας σύμβολα, στυλ, εποχές, είναι μια brilliant έκπληξη που εντυπωσιάζει τον θεατή.
Βιβλίο VS ταινία: Οι διαφορές, τα σημεία υπεροχής, τα τρωτά
Υπό αυτή την έννοια, οπτικά, η κινηματογραφική εκδοχή του Poor Things, υπερέχει μακράν από το βιβλίο. Ο Άλισντερ Γκρέι αφηγείται μια βικτωριανή ιστορία, η οποία συνομιλεί με χιούμορ με τον Φράνγκενστάιν της Μαίρη Σέλλεϋ, διακωμωδώντας τις ζοφερές εμμονές του 19ου αιώνα με την επιστήμη, αλλά δεν στέκεται καθόλου στις περιγραφές των τοπίων, των δωματίων, των πόλεων. Ο Λάνθιμος παίρνει τα γεγονότα αυτής της ευφάνταστης αφήγησης του Άλισντερ και δημιουργεί γύρω από αυτά, με όσα φαντάστηκε, έναν ζωντανό καμβά που κινείται αέναα επί δυόμιση σχεδόν ώρες, αφήνοντας άναυδο τον θεατή. Όλη η ταινία είναι ένα eye candy γεμάτο χρώματα, φως, styling, σουρεαλιστικά σκηνικά σε ένα τρελό και ευφάνταστο ρεμίξ εποχών και διαφορετικών στυλ και αισθητικών αναφορών.
Το βιβλίο από την άλλη είναι σαφώς πιο βαθύ, οι χαρακτήρες είναι πιο πολύπλοκοι υπακούοντας στην αμφισημία μιας σπουδαίας λογοτεχνίας, η ειρωνεία ως βασικός πυλώνας του ευρωπαϊκού πνεύματος είναι πιο έντονη στο γραπτό. Ο Άλισντερ Γκρέι έχει χτίσει πιο στέρεους χαρακτήρες, πιο συνεπείς στην ανθρώπινη κατάσταση, πιο αληθοφανείς ως προσωπικότητες παρά τις γκόθικ αλλόκοτες καταβολές τους. Ο Θεόνικος Μπάξτερ, ο επιστήμονας που ανασταίνει τη Μπέλλα με ηλεκτρομαγνητικά ραδιοκύματα, τον οποίο στην ταινία ερμηνεύει ο Γουίλεμ Νταφόε, στο βιβλίο είναι πιο στιβαρός, πιο πολύπλοκος. Το ψυχογράφημά του είναι πιο βαθύ και σωστό στο μυθιστόρημα παρά στην ταινία που έχει απλοποιηθεί σε σημείο να δείχνει βικτωριανή καρικατούρα τρελού επιστήμονα. Στο βιβλίο ο Θεόνικος δεν είναι ηλικιωμένος, είναι στην πραγματικότητα συμφοιτητής του Max McCandles (στο βιβλίο τον βρίσκουμε ως Άρτσιμπαλντ ΜακΚέρι) και δημιουργεί την Μπέλλα -ανασταίνοντας μια νεκρή άγνωστη, έγκυο γυναίκα μεταμοσχεύοντας τον εγκέφαλο του αγέννητου μωρού της στην ίδια-, προκείμενου να δημιουργήσει μια σύντροφο που δεν θα αγριεύεται από την τερατόμορφη εμφάνισή του. Ο Θεόνικος στο βιβλίο υπήρξε το νόθο παιδί ενός βικτωριανού επιστήμονα που γίνεται πειραματόαζωο στο χειρουργείο του, στην προσπάθειά του να εξελίξει την επιστήμη του. Αυτό που εξηγεί πολλά για τα κίνητρα και του ίδιου όσον αφορά της δημιουργία της Μπέλλα απουσιάζει εντελώς από την ταινία. Στην ταινία ο Θεόνικος Μπάξτερ έχει πατρικά αισθήματα για την Μπέλλα, στο βιβλίο αντίθετα είναι ένας ερωτευμένος άνδρας που παρά τον πληγωμένο του εγωισμό όταν εκείνη διαλέγει το φίλο του και όχι τον ίδιο, την αφήνει ελεύθερη να ακολουθήσει τη βούλησή της. Αυτή η επιλογή του Θεόνικου, εξηγεί και τον φιλελεύθερο, ασυμβίβαστο χαρακτήρα της Μπέλλα, αλλά και τον λόγο για τον οποίο εκείνη επιλέγει να ζήσει μια περιπέτεια ενηλικίωσης μακριά του, ακολουθώντας έναν αριβίστα δικηγόρο (στην ταινία το ρόλο αυτό υποδύεται καταπληκτικά ο Μαρκ Ράφαλο) που θα την μυήσει στον κόσμο της ηδονής.
Στην ίδια λογική, ο μυθιστορηματικός χαρακτήρας της Μπέλλα είναι σαφώς πιο πολύπλοκος και στιβαρός από αυτόν της ταινίας που στέκεται σε μια πιο φεμινιστική ανάγνωση. Οι διάλογοι της Μπέλλα με τον άνδρα που γνωρίζει στο καράβι και θα της δείξει τη σκληρότητα του πραγματικού κόσμου στην Αλεξάνδρεια, πληγώνοντας την αλλά βοηθώντας την έτσι να ενηλικιωθεί, δεν θα μπορούσαν φυσικά, για λόγους κινηματογραφικής οικονομίας, να αποδοθούν στην ταινία, ωστόσο είναι το πιο μεστό και βαθύ κομμάτι του βιβλίου.
Το κινηματογραφικό Poor Τhings του Λάνθιμου, είναι πιο ποιητικό, πιο σύγχρονο ως οπτική, γλώσσα και αισθητική, συγκριτικά με το μυθιστορηματικό Poor Τhings του Άλισντερ Γκρέι που είναι ένα σπουδαίο, βαθύ βιβλίο, το οποίο μπορεί να διαβαστεί άνετα και από εκείνους που είδαν πρώτα την ταινία, χωρίς να αισθανθούν ότι κάτι έχουν χάσει. Οι κοινωνικοί, πολιτικοί, οικονομικοί παράγοντες που χαρακτηρίζουν τη μετάβαση από τον 19ο στον 20ό αιώνα, το πέρασμα από τη βικτωριανή εποχή του Ρομαντισμού στην σύγχρονη εποχή του Ρεαλισμού, αποτυπώνονται μοναδικά στο βιβλίο που δεν στέκεται μονάχα στην πατριαρχία όπως η ταινία. Έτσι, ταινία και βιβλίο λειτουργούν συμπληρωματικά αλλά και ανεξάρτητα μεταξύ τους. Διαφορετικά πράγματα σου προσφέρει το ένα και διαφoρετικά το άλλο. Και τα δύο ωστόσο συγκλίνουν στο ίδιο αποτέλεσμα: την απόλαυση που δημιουργεί ένα σπουδαίο έργο Τέχνης.
- ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
- Είδαμε την πολύκροτη ταινία Saltburn που έχει ξεσηκώσει ύμνους και θύελλες -Ο Ρίπλεϊ του 21ού αιώνα έχει ταξικό μίσος
- Είδαμε το «Δις Εξαμαρτείν», την ευφυή σειρά, στο Νο 1 του Netflix -Ανατροπές, καταιγιστική πλοκή, εντυπωσιακά σκηνικά
- «Άσε τον κόσμο πίσω» -Η νέα ταινία-φαινόμενο του Netflix τα 'χει όλα: Δυνατό καστ και απέραντη πλήξη