Το αριστούργημα της Μαργιάν Σατραπί που δείχνει τη βία του θεοκρατικού ιρανικού καθεστώτος ενάντια στις γυναίκες και στην ελευθερία του λόγου κυκλοφορεί ξανά στα ελληνικά, από τις Εκδόσεις Οξύ.
Η ηρωική κίνηση της φοιτήτριας που έμεινε με τα εσώρουχα σε πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για την καταπίεση των γυναικών στο Ιράν, μας φέρνει στον νου το συγκλονιστικό κόμικς της Ιρανής Μαργιάν Σατραπί, το οποίο κυκλοφόρησε ξανά στα ελληνικά.
Το αυτοβιογραφικό graphic novel της Ιρανής illustrator που μεγάλωσε στην Τεχεράνη και διέφυγε τη δεκαετία του '80 στην Ολλανδία, και στη συνέχεια στη Γαλλία, για να ζήσει ως ελεύθερη γυναίκα μακριά από την ισλαμική θεοκρατία που κυριαρχεί πλέον στην πατρίδα της, καταγράφει λεπτομερώς όσα συνέβησαν στα τέλη της δεκαετίας του '70, μετά την πτώση της ιρανικής μοναρχίας και της δυναστείας Παχλαβί (1925-79) και την εγκαθίδρυση ενός αρτηριοσκληρωτικού ισλαμικού καθεστώς που καταδίκασε τις γυναίκες σε μια ζωή κρυμμένη κάτω από τη χιτζάμπ, με όλα όσα σημαίνει αυτό για τη στέρηση των ατομικών τους ελευθεριών.
Η Μαργιάν Σατραπί ήταν στην ηλικία του κοριτσιού με τα εσώρουχα όταν ξέφυγε από τις δαγκάνες του ισλαμικού απολυταρχισμού. Μεγαλώνοντας ως μικρό κοριτσάκι στο κοσμικό κράτος του Σάχη, είδε τη ζωή της, τη ζωή της μητέρας, των συγγενών και των φίλων της να καταλύεται διά της βίας από την Ιρανική Επανάσταση του αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί. Από τη μια μέρα στην άλλη οι Ιρανές που ζούσαν όπως οι γυναίκες της Δύσης πέρασαν από τις μίνι φούστες, τα σορτς, τα μπικίνι και τα παντελόνια, στις μπούργκες και στα χιτζάμπ, άρχισαν να διώκονται από επιτροπές αστυνόμευσης συντηρητικών φανατικών Ιρανών, να κακοποιούνται δημοσίως για παραδειγματισμό, να συλλαμβάνονται, να κουρεύονται για να ατιμαστούν ή να υφίστανται κοινωνικό διασυρμό και αποκλεισμό. Όποια δεν υπάκουε τους νέους θεοκρατικούς νόμους λιντσαριζόταν ή οδηγούνταν στη φυλακή.
Καθώς ο δυτικός κόσμος παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις για την τύχη της τολμηρής νεαρής γυναίκας μετά τη σύλληψή της από τις ιρανικές αρχές καταστολής, οι οποίες τη βαφτίζουν ανισόρροπη και ψυχικά διαταραγμένη, η υπόθεση αυτή ξυπνά τις πιο άγριες μνήμες και φέρνει ξανά στην επικαιρότητα τις συζητήσεις για τη δεινή θέση της γυναίκας στη θεοκρατική κοινωνία του Ιράν.
Πώς το κοσμικό κράτος έγινε θεοκρατία
Ο εκδυτικισμός του Ιράν από τον Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, που βασίλευε από το 1941 έως το 1979, είχε οδηγήσει μεν σε μια κοσμική εποχή την Τεχεράνη, όμως η επαρχία στην οποία έναν κουμάντο οι αγιατολάδες έβραζε από αγανάκτηση. Ο λαός, επηρεασμένος από τον θρησκευτικό συντηρητισμό, τον ισλαμικό φανατισμό και τις παραδόσεις, παρακολουθούσε με αποτροπιασμό και φρίκη τη γυναίκα του Σάχη να διοργανώνει πάρτι, δεξιώσεις και κοσμικές κοινωνικές εκδηλώσεις, με καλεσμένες διεθνείς προσωπικότητες του jet-set, οι οποίες πόζαραν με τα μπικίνι τους στις πισίνες του παλατιού σαν να βρίσκονταν στη Γαλλική Ριβιέρα.
Στα τέλη της δεκαετίας του '70 μεγάλα τμήματα του ιρανικού πληθυσμού άρχισαν να απαξιώνουν τον Σάχη ως αχυράνθρωπο των Αμερικανών και μέσα από ένα τεράστιο κύμα απεργιών, διαδηλώσεων και αναταραχών, τον έριξαν από το θρόνο του. Την 1η Φεβρουαρίου του 1979, εκμεταλλευόμενος τη λαϊκή οργή για τις οικονομικές συναλλαγές του Παχλαβί με αμερικανικά συμφέροντα, επέστρεψε στην Τεχεράνη μετά από μακρόχρονη εξορία ο Αγιατολάχ Χομεϊνί και ύστερα από δημοψήφισμα ανέλαβε τα ηνία της χώρας. Μέσα σε μια νύχτα ολόκληρο το Ιράν καλύφθηκε από ένα κατάμαυρο τσαντόρ.
Η θεοκρατική κυβέρνηση του Χομεϊνί από την πρώτη μέρα έδειξε το αληθινό πρόσωπο της επανάστασης. Οι φανατικοί ισλαμιστές βγήκαν σαν τάγματα ασφαλείας στον δρόμο και δίωκαν γυναίκες επειδή δεν φορούσαν μπούργκα, οδηγούσαν στα κρατητήρια ως εχθρούς του Ισλάμ ακόμα και τους απείθαρχους απεργούς που τους είχαν βοηθήσει να πάρουν την εξουσία, εκτελούσαν εν ψυχρώ οποιονδήποτε είχε συνεργαστεί με το καθεστώς του Σάχη, έκλεισαν σχολεία και πανεπιστημιακά ιδρύματα, ποινικοποίησαν το αλκοόλ και δεν δίσταζαν ακόμα και να πετάξουν από το μπαλκόνι φοιτητές που συνελήφθησαν να κάνουν κρυφά πάρτι στο σπίτι τους.
Την ίδια στιγμή, οι φανατικοί αγιατολάδες και οι ιμάμηδες στα διάφορα τεμένη του κράτους προσηλύτιζαν διαρκώς νέα μέλη, ζητώντας τους να καταδώσουν στο όνομα του Αλλάχ ακόμα και τον πατέρα, τη μάνα ή τα ίδια τους τα παιδιά αν δεν υπάκουαν με το καθεστώς του Χομεϊνί.
Ένα αριστούργημα για τα δικαιώματα των γυναικών
Το χρώμα απουσιάζει πλήρως από τον δυστοπικό κόσμο που παρουσιάζει τόσο ρεαλιστικά και εύστοχα η Μαργιάν Σατραπί στο Persepolis. Όχι τυχαία, σε όλο το εικονογραφημένο βιβλίο τα σκίτσα είναι φτιαγμένα συμβολικά με μαύρο πηχτό μελάνι, όπως μαύρη έγινε η ζωή των ελεύθερων γυναικών μέσα σε μια νύχτα. Η επόμενη μέρα που ξημέρωσε από την Ιρανική Επανάσταση ήταν μια κάθοδος στην κόλαση της ανελευθερίας, της έμφυλης και μη βίας και μιας καταπίεσης δικτατορικού τύπου που μετέτρεπε σε υπόδουλο σύσσωμο τον γυναικείο πληθυσμό του Ιράν.
Σκίτσο-σκίτσο, σελίδα-σελίδα, η Μαργιάν Σατραπί καταγράφει τα γεγονότα μιας ολόκληρης εποχής με τρόπο ανατριχιαστικό: Η άνοδος του Χομεϊνί στην εξουσία, η εισβολή των εξτρεμιστών φοιτητών στην αμερικανική πρεσβεία του Ιράν και η απαγωγή 52 Αμερικανών πολιτών για ενάμιση χρόνο, ο πόλεμος με το Ιράκ, οι άγριες διώξεις όσων αρνούνταν να αποδεχθούν τον φανατισμό του νέου καθεστώτος και, φυσικά, την απόλυτη καταπάτηση κάθε ανθρώπινου δικαιώματος στο όνομα της επανάστασης... Στις σελίδες του κόμικς παρακολουθούμε την ιστορία του Ιράν μέσα από τα μάτια ενός κοριτσιού που αφήνει την παιδική του αθωότητα και μπαίνει βίαια στην εφηβεία.
Παράλληλα όμως με την αγριότητα, απολαμβάνουμε μέσα από σκίτσα με πολλή τρυφερότητα και χιούμορ τις σκέψεις ενός παιδιού που προσπαθεί να βρει τη θέση, τον ρόλο και την ταυτότητά του μέσα στο χάος. Πώς ένα κορίτσι που λατρεύει τους Iron Maiden και τους Bee Gees, φοράει μπουφάν με κονκάρδα του Μάικλ Τζάκσον πάνω από τη μαντίλα και αγοράζει κασέτες της Κιμ Γουάιλντ στη μαύρη αγορά, βιώνει την απόλυτη βία ενός καθεστώτος που μαχαιρώνει αδίστακτα οποιονδήποτε δεν θέλει να ζήσει κάτω από την μπότα της θεοκρατίας;
Το θρυλικό αυτό κόμικς που έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 20 γλώσσες και έχει κυκλοφορήσει σε όλο τον κόσμο, αποσπώντας δεκάδες διακρίσεις και βραβεία, ενώ το 2007 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο -κερδίζοντας Βραβείο Σεζάρ και μπαίνοντας στις υποψηφιότητες για Όσκαρ-, κυκλοφορεί ξανά στα ελληνικά, από τις Εκδόσεις Οξύ.
- ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ
- Τζωρτζ Στάινερ, νέο βιβλίο: «Ζούμε ένα μακρύ Σάββατο αναμονής. Θα γνωρίσει ποτέ η ανθρωπότητα Κυριακή; Αμφίβολο»
- Πασκάλ Μπρυκνέρ: Πώς κατέληξε ο «λευκός» άνδρας ο αποδιοπομπαίος τράγος της εποχής μας; -Διαβάσαμε το νέο βιβλίο
- Tο κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ και 5 ακόμα δυνατά βιβλία που μόλις κυκλοφόρησαν ή αναμένονται αυτό το φθινόπωρο