«Η Κραυγή» του Έντβαρτ Μουνκ είναι ένας από τους πιο εμβληματικούς πίνακες της παγκόσμιας τέχνης.
Το έργο του Νορβηγού καλλιτέχνη από τον 19ο αι., συνεχίζει να γοητεύει και να εμπνέει μέχρι σήμερα. Την «Κραυγή» ο Μουνκ την εμπνεύσθηκε στη Χριστιανία. Σύμφωνα με τον ίδιο περπατούσε έξω το ηλιοβασίλεμα, όταν «άκουσε την τεράστια, άπειρη κραυγή της φύσης».
Ο πίνακας, που απεικονίζει μια αγωνιούσα μορφή με φόντο ουρανό σε χρώμα κόκκινο του αίματος, φαίνεται πώς μετά από τόσα χρόνια, μας αποκαλύπτει κρυμμένα μυστικά του. Το αγωνιώδες πρόσωπο του πίνακα ταυτίζεται ευρέως με το “angst” (αγωνία, φόβος, άγχος) του σύγχρονου ατόμου.
Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το BBC, o Έντβαρτ Μουνκ έγραψε ένα μυστηριώδες γκράφιτι στον πίνακα του «Η Κραυγή», όπως έδειξαν υπέρυθρες σαρώσεις.
Πρόκειται για μια μικρή και σχεδόν αόρατη γραμμένη πρόταση. Για χρόνια, οι λέξεις «Μπορεί να έχει ζωγραφιστεί μόνο από τρελό», που είναι γραμμένες με μολύβι στην επάνω αριστερή γωνία, αποτελούσαν συζήτηση εικασιών για το ποιος μπορεί να τις είχε γράψει.
Τώρα, νέα τεστ που έγιναν από το Εθνικό Μουσείο της Νορβηγίας επιβεβαίωσαν ότι οι λέξεις γράφτηκαν από τον ίδιο τον καλλιτέχνη.
Ο πρωτότυπος πίνακας, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην πατρίδα του Μουνκ στο Όσλο (τότε Χριστιανία) το 1893, αποτελεί τη διαχρονική έκφραση του ανθρώπινου άγχους. Η επιρροή του τεράστια: από τη σειρά ταινιών τρόμου «Scream» του Χόλιγουντ τη δεκαετία του '90, μέχρι και τα σύγχρονα emoji.
Το έργο τέχνης τον τελευταίο διάστημα συντηρείται και προετοιμάζεται να εγκατασταθεί στο νέο μουσείο, το οποίο πρόκειται να ανοίξει στη νορβηγική πρωτεύουσα τον επόμενο χρόνο.
Οι κριτικοί της τέχνης αμφισβήτησαν από καιρό αν το γκράφιτι ήταν μια πράξη βανδαλισμού από έναν εξοργισμένο θεατή ή γράφτηκε από τον ίδιο τον Μουνκ, ο οποίος ήταν γνωστό ότι είχε προβλήματα ψυχικής υγείας καθ 'όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Το μουσείο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι λέξεις γράφτηκαν από τον ίδιο τον Μουνκ, αφού χρησιμοποίησε τεχνολογία για να αναλύσει το χειρόγραφο και να το συγκρίνει με τα δικά του ημερολόγια και γράμματα.
«Το γράψιμο είναι χωρίς αμφιβολία του Μουνκ», δήλωσε η επιμελήτρια του μουσείου Mai Britt Guleng. «Το ίδιο το χειρόγραφο, καθώς και τα γεγονότα που συνέβησαν το 1895, όταν ο Μουνκ έδειξε για πρώτη φορά τον πίνακα στη Νορβηγία, όλα δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση».
Το 1994, «Η Κραυγή» εκλάπη από ένα νορβηγικό μουσείο τέχνης, και ανακτήθηκε σε μια τολμηρή μυστική επιχείρηση από Βρετανούς ντετέκτιβ.
«Βαθύ αίσθημα άγχους»
Το έργο προκάλεσε έντονη κριτική εκείνη την εποχή, μαζί με δημόσιες εικασίες σχετικά με την ψυχική κατάσταση του Μουνκ.
Ο Έντβαρτ Μουνκ, σύμφωνα με τα ημερολόγιά του, τραυματίστηκε βαθιά από αυτή την αντίδραση και πιστεύεται ότι επέστρεψε στον πίνακα για να προσθέσει την πρόταση μετά, με το μολύβι του.
Τόσο ο πατέρας
όσο και η αδερφή του διάσημου ζωγράφου,
υπέφεραν από κατάθλιψη και τελικά ο
Εντβαρτ Μουνκ νοσηλεύτηκε μετά από
νευρικό κλονισμό, το 1908.
Η μητέρα
και η μεγαλύτερη αδερφή του πέθαναν και
οι δύο πριν ο καλλιτέχνης γίνει 14 ετών,
ο πατέρας του πέθανε 12 χρόνια αργότερα
και μια άλλη αδελφή του μεταφέρθηκε σε
άσυλο, με διπολική διαταραχή.
«Όσο
μπορώ να θυμηθώ, υπέφερα από ένα βαθύ
αίσθημα άγχους που προσπάθησα να εκφράσω
στην τέχνη μου», έγραψε ο Μουνκ. «Χωρίς
αυτό το άγχος και την ασθένεια θα ήμουν
σαν ένα πλοίο χωρίς πηδάλιο».
Το 2019, το BBC Arts
έγραψε ότι το έργο ήταν «μια έκφραση
του άγχους του σε ένα σημείο καμπής στην
ιστορία, σε έναν κόσμο που όλο και
περισσότερο απομακρύνεται από τις
παλιές παραδόσεις», σημειώνοντας ότι
«υπάρχουν σαφείς παραλληλισμοί στον
κόσμο του σήμερα».
«Γι' αυτό σίγουρα
“Η Κραυγή” διατηρεί τη δύναμή του παρά
την πανταχού παρουσία του: είναι ένας
καθρέφτης των δικών μας σύγχρονων φόβων.
Μέσα μας, δεν φωνάζουμε όλοι;».
«Η Κραυγή» θα παρουσιαστεί με πολλά άλλα έργα του Εντβαρτ Μουνκ, όπως η Madonna, το Dance of Life και το Self-Portrait with Cigarette, στο Εθνικό Μουσείο της Νορβηγίας από το 2022.