Τι θα συμβεί αν τελικά το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος σταματήσει τις δωρεές προς το ΚΠΙΣΝ;
Ποιες είναι οι σκέψεις στο υπουργείο Οικονομικών; Τι λέει η διάταξη που πέρασε ειδικά για το Κέντρο πρόσφατα; To iefimerida αναζήτησε απαντήσεις στη μεγάλη συζήτηση που άνοιξε την Κυριακή για το μέλλον του Κέντρου Πολιτισμού.
Μέσα σε 35 λέξεις κρύβεται ο παράγοντας που όπως φαίνεται μπορεί να οδηγήσει το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος στην απόφαση να σταματήσει τις δωρεές ύψους δέκα εκατομμυρίων ευρώ ετησίως προς το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ). Να σταματήσει «ο γονιός να στηρίζει το παιδί» όπως θα έλεγε ο Ανδρέας Δρακόπουλος. Οι 35 λέξεις είναι η τέταρτη παράγραφος του άρθρου 13 στη σύμβαση που υπέγραψε το ελληνικό δημόσιο (η κυβέρνηση Καραμανλή) με το ΙΣΝ, στις 7 Αυγούστου του 2009. «Το Ελληνικό Δημόσιο έχει περιλάβει στον σχεδιασμό εξυπηρέτησης από το δίκτυο συγκοινωνιών σταθερής τροχιάς (Μετρό και Τραμ) την περιοχή του Φαληρικού Δέλτα και θα καταβάλλει κάθε προσπάθεια προκειμένου να συνδεθεί το Κέντρο Πολιτισμού με αυτό».
Είναι το σημείο που όπως δημοσίως και με τον πιο εμφατικό τρόπο δήλωσε ο πρόεδρος του ΙΣΝ Ανδρέας Δρακόπουλος, τραβάει την κόκκινη γραμμή και βάζει ερωτηματικά για το αν το Ιδρυμα θα συνεχίσει να στηρίζει με 10 εκατομμύρια ευρώ ετησίως το ΚΠΙΣΝ μετά τις 31 Δεκεμβρίου του 2022. Και αν συμβεί αυτό, τι θα ακολουθήσει; Θα μπορέσει το ελληνικό Δημόσιο να συντηρήσει με τις ίδιες προδιαγραφές και τον τρόπο λειτουργίας το Κέντρο Πολιτισμού; Θα μπορέσει να αντλήσει, και αν ναι από που άλλα δέκα εκατομμύρια ευρώ -τόσο είναι το κενό που θα αφήσει πιθανή αποχώρηση του Ιδρύματος Νιάρχος; Θα επιβεβαιωθεί η προφητεία ότι με το περάσει πλήρως και ολοκληρωτικά στο ελληνικό δημόσιο το ΚΠΙΣΝ θα μαραζώσει; Είναι απλώς ένα επιχείρημα «μπαμπούλας»;Το iefimerida αναζήτησε τι θα συμβεί την επόμενη μέρα.
Ο αιφνιδιασμός, η συνεργασία, η πρώτη αντίδραση του ΥΠΟΙΚ
«Το Κέντρο Πολιτισμού έχει 20 εκατ. επισκέψεις, αλλά δεν υπάρχει πρόσβαση. Το μετρό έπρεπε να έχει γίνει από την πρώτη στιγμή. Ξέρω, υπάρχουν άλλες προτεραιότητες, πρέπει η χώρα να σταθεί στα πόδια της και να βγούμε από την οικονομική κρίση και την πανδημία, όμως πρέπει και το Δημόσιο να κοιτάξει τις υποχρεώσεις του που είναι παραπάνω από οικονομικές. Και εμείς (το Ιδρυμα) είμαστε ακόμα εδώ και βοηθάμε, αλλά μια μέρα δεν θα είμαστε. Δεν πρέπει να είμαστε. Το έργο πρέπει να σταθεί στα πόδια του. Το αξίζει το ΚΠΙΣΝ και ο ελληνικός λαός. Το μετρό είναι αναγκαίο για την πρόσβαση. Ακόμα δεν έχει δρομολογηθεί. Για αυτό είμαι αυστηρός. Δεν πρέπει να επαναπαυθούμε», είπε το απόγευμα του Σαββάτου ο Ανδρέας Δρακόπουλος. Και τότε, τι θα συμβεί;
Πηγές στο Υπουργείο Οικονομικών λένε στο iefimerida ότι στη δεδομένη χρονική στιγμή δεν υπάρχει ένα business plan για την ημέρα που θα σταματήσει η δωρεά των 10 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως προς το ΚΠΙΣΝ. Και δεν υπάρχει γιατί στο υπουργείο θεωρούν ότι έχουν άριστη συνεργασία με το Ιδρυμα, δεν έχουν ενδείξεις δυσαρέσκειας. Ισα-ίσα, έχουν δείξει ότι μπορούν να πάνε και ένα βήμα παρακάτω από τις υποχρεώσεις και τα συμφωνηθέντα όταν χρειάζεται, για το καλό του Κέντρου Πολιτισμού. Για παράδειγμα φέτος, διπλασιάστηκε η επιχορήγηση της ΚΠΙΣΝ ΑΕ από το Υπουργείο, μετά από ανάλογη έκκληση λόγω των αναγκών που προέκυψαν από την πανδημία του covid. Το ποσό ανήλθε από τις 500.000 στο 1 εκατομμύριο ευρώ. Σημειώνουμε ότι η Εθνική Λυρική Σκηνή και η Εθνική Βιβλιοθήκη έχουν ξεχωριστές επιχορηγήσεις από τα αντίστοιχα εποπτεύοντα υπουργεία (στην περίπτωση της Λυρικής πέρυσι άγγιξε τα 20,5 εκατομμύρια ευρώ, και της ΕΒΕ τα 5 εκατομμύρια ευρώ).
Η διάταξη του περασμένου Σεπτέμβρη
Όμως δεν ήταν αυτή η μόνη υπέρβαση που έκανε το υπουργείο Οικονομικών. Το φθινόπωρο τέθηκε ένα ζήτημα από το Ιδρυμα, σύμφωνα με πληροφορίες, με αφορμή την ένταξη της ΚΠΙΣΝ ΑΕ στην Εurostat και στους Φορείς της Γενικής Κυβέρνησης. Αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε η ΑΕ πλέον να υποβάλλει προϋπολογισμούς, να ελέγχεται από το Γενικό Λογιστήριο του κράτους, να κάνει προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ κ.ο.κ. Κατόπιν γραπτού αιτήματος του Ιδρύματος το «πρόβλημα» λύθηκε. Τελικά πέρασε στις 23 Σεπτεμβρίου του 2021 στη Βουλή μια διάταξη που απαλλάσσει την ΚΠΙΣΝ ΑΕ από αυτές τις υποχρεώσεις, της επιτρέπει δηλαδή να λειτουργεί με κανόνες ιδιωτικής αγοράς.
Διαβάζουμε στο άρθρο 126 με τίτλο «Ρύθμιση για το «Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Α.Ε.» - Τροποποίηση του άρθρου τέταρτου του ν. 3785/2009»: «Ο Οργανισμός δεν περιλαμβάνεται στο δημόσιο ή στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, όπως αυτός ορίζεται κατά την εκάστοτε κείμενη νομοθεσία, εξαιρείται της εφαρμογής του ν. 3429/2005 (Α’ 314), του ν. 4412/2016(Α’ 147), του νς. 4413/2016 (Α’ 148) και του ν. 4354/2015 (Α’ 176), λειτουργεί κατά τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας και διέπεται από τις διατάξεις του παρόντος άρθρου και του άρθρου δεύτερου του παρόντος νόμου, το καταστατικό του και συμπληρωματικώς από τη νομοθεσία περί ανωνύμων εταιριών (ν. 4548/2018, Α’104).» Σε τι μεταφράζεται πρακτικά αυτή η ρύθμιση; «Για την εφαρμογή του παρόντος δεν ισχύουν οι διατάξεις περί δημοσίου λογιστικού και προμηθειών αναφορικά με τις δημόσιες προμήθειες, τα δημόσια έργα και τις δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των μελετών, που συνάπτει ο Οργανισμός. Εφόσον ο Οργανισμός θεωρηθεί ότι αποτελεί φορέα της Γενικής Κυβέρνησης, ο Οργανισμός εξαιρείται από κάθε διάταξη που διέπει τους φορείς που έχουν ταξινομηθεί ως Φορείς Γενικής Κυβέρνησης ή αναφέρεται στους Φορείς αυτούς, συμπεριλαμβανομένου του συνόλου των διατάξεων τουν. 4270/2014 (Α’ 143), καθώς και των κατ’ εξουσιοδότηση αυτού εκδοθέντων προεδρικών διαταγμάτων και εκδοθεισών υπουργικών αποφάσεων, και υποχρεούται αποκλειστικά και μόνο στην υποβολή των ακολούθων δημοσιονομικών στοιχείων και αναφορών: α. σχεδίου Μ.Π.Δ.Σ για τον Οργανισμό, αποκλειστικά και μόνο όσον αφορά την παροχή στοιχείων, β. ετήσιου προϋπολογισμού και οποιασδήποτε αναμόρφωσής του, γ. μηνιαίας αναφοράς εκτέλεσης προϋπολογισμού καιδ. σύνοψης στοιχείων μητρώου δεσμεύσεων (σε μηνιαία και ετήσια βάση).»
Η ριζοσπαστική για το ελληνικό Δημόσιο αυτή διάταξη, δείχνει τη διάθεση στήριξης του Κέντρου από την πλευρά της κυβέρνησης και του ΥΠΟΙΚ και εξηγεί γιατί στην οδό Νίκης πίστευαν πραγματικά ότι δεν υπάρχουν θρυαλλίδες που θα οδηγούσαν σε αποχώρησή του Ιδρύματος από τη στήριξη του ΚΠΙΣΝ. «Αν τελικά συμβεί αυτό με αφορμή το μετρό ή άλλο λόγο, αν δηλαδή αποχωρήσει το Ιδρυμα, τότε το θέμα για το μέλλον του Κέντρου θα πρέπει να αποφασισθεί κεντρικά προφανώς, από την κυβέρνηση» λένε στο iefimerida πηγές από το Υπουργείο Οικονομικών. «Όμως τα σενάρια είναι δύο».
Αν το Δημόσιο αναλάβει την ευθύνη των 10 εκατομμυρίων
Σενάριο πρώτο: δεν επηρεάζεται στο παραμικρό το Κέντρο Πολιτισμού, το ελληνικό Δημόσιο καλύπτει το ποσό των 10 εκατομμυρίων ευρώ. «Για την ακρίβεια αυτό θα σημαίνει ότι το κράτος θα πρέπει να εξασφαλίσει 11 εκατομμύρια για τη συντήρηση και συνέχιση λειτουργίας του Κέντρου ακριβώς όπως σήμερα. Λογικό;»,. Είναι εφικτό να βρεθεί αυτό το ποσό; Ναι, εφόσον γίνουν περικοπές στο σύνολο του υπόλοιπου κρατικού προϋπολογισμού δημιουργώντας ενδεχομένως τρύπες και αδυναμίες σε άλλους επιχορηγούμενους φορείς. Εκεί πρέπει να γίνει μια αξιολόγηση λεπτομερής, μια ψυχρή λογιστική αποτίμηση τού τι αποφέρει σε επίπεδο χρήσης, αξίας, εθνικής ταυτότητας το ΚΠΙΣΝ σε σχέση με άλλους τομείς που θα στερηθούν πόρους προκειμένου να εξοικονομηθούν τα 10 εκατομμύρια ευρώ.
Περικοπές και πλήρης λειτουργία δημόσιου φορέα
Σενάριο δεύτερο: το ΥΠΟΙΚ μειώνει τον πρoϋπολογισμό του ΚΠΙΣΝ στο μέτρο που είναι εφικτό για να λειτουργεί ομαλά. Προβαίνει σε μια σειρά μείωσης και εξορθολογισμού δαπανών. Από κάποιους περιγράφεται σαν μια διόρθωση, αφού μιλούν για έξοδα και επιλογές που κάποιες φορές έχουν στοιχεία υπερβολής. Είναι γεγονός ότι οι αμοιβές των εργαζομένων στην ΑΕ δεν έχουν καμία σχέση με αυτή των δημοσίων υπαλλήλων, ούτε και η διαδικασία πρόσληψής τους (γίνεται μέσω πρόσκλησης και επιλογής ενώ σε κάποιες υψηλόβαθμες θέσεις ενεργοποιήθηκε και headhunter). Αυτό όμως συμβαίνει επειδή τα έξοδα για τις αμοιβές τους καλύπτονται πλήρως από τη δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχος χωρίς επιβάρυνση του ελληνικού δημοσίου. Αν το Ιδρυμα αποχωρήσει, οι αμοιβές θα πρέπει να προσαρμοστούν στα δεδομένα των υπόλοιπων δημοσίων φορέων. Ολες οι δαπάνες θα περνάνε από έλεγχο, θα γίνονται δημόσιοι διαγωνισμοί για τις προμήθειες. Θα παρουσιάζονται προϋπολογισμοί.
Επίσης θα εξετασθεί αν πρέπει οι δράσεις που προσφέρει το Ιδρυμα να μειωθούν από τις 100 στις 70, για παράδειγμα, προκειμένου να υπάρχει εξοικονόμηση κόστους. Σίγουρα θα σταματήσουν κάποιες παροχές γραφείου που δεν συναντά κανείς στο ελληνικό Δημόσιο. Το σενάριο αυτό μοιάζει το πιο λογικό αυτή τη στιγμή, με δεδομένες τις ανάγκες του κράτους λόγω της κρίσης, της πανδημίας και βέβαια της ενεργειακής κρίσης που σαρώνει όλο τον κόσμο.
Σε κάθε περίπτωση, πιθανή αποχώρηση του Ιδρυματος Νιάρχος θα φέρει εκτός από την απώλεια των 10 εκατομμυρίων ευρώ και μια σειρά αλλαγών στην λειτουργία, υποχρεωτική αναφορά και έλεγχο από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, κατάθεση προϋπολογισμών, ανάρτηση στη Διαύγεια όλων των αποφάσεων και των αναθέσεων, προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ. Θα χάσει το ΚΠΙΣΝ την ευελιξία που έχει σήμερα να τρέχει γρήγορα τις διαδικασίες, κόντρα στην καθημερινότητα που γνωρίζουν όλες οι δημόσιες υπηρεσίες.
Θα επιβεβαιωθούν οι προφητείες;
Αυτή είναι η πραγματικότητα και οι σκέψεις που υπάρχουν στο υπουργείο Οικονομικών λίγες μέρες μετά την τοποθέτηση του Ανδρέα Δρακόπουλου. Αντιλαμβάνεται κάποιος έναν αιφνιδιασμό και μαζί ίσως και μια πικρία, στο μέτρο που το υπουργείο συνεργάζεται άψογα με το ΙΣΝ και στηρίζει το όραμα του ΚΠΙΣΝ. Τα χαρτιά πλέον έχουν ανοίξει από όλες τις πλευρές και μένει να δούμε τι θα συμβεί με την υπόθεση του μετρό (το iefimerida έχει ζητήσει σχετικές απαντήσεις από το υπουργείο Μεταφορών).
Τον περασμένο Δεκέμβριο ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό Νικόλας Ταχιάος δήλωσε ότι έχει ήδη ολοκληρωθεί η συγκοινωνιακή μελέτη τεκμηρίωσης για την επέκταση της γραμμής 1 του ΗΣΑΠ και προβλέπεται η δημιουργία τεσσάρων σταθμών (Χαμοστέρνας, Πλατεία Δαβάκη, Τζιτζιφιές, ΚΠΙΣΝ) που θα εξυπηρετούν 65.000 επιβάτες την ημέρα.
Κλείνουμε με την τελευταία ουσιαστικά φράση του Ανδρέα Δρακόπουλου το περασμένο Σάββατο. ««Και από το ΚΠΙΣΝ και από την εκάστοτε κυβέρνηση πρέπει να υπάρχει "νεύρο". Το ownership δεν σημαίνει μόνο ότι κάτι μου ανήκει, αλλά και ότι μου ανήκουν οι υποχρεώσεις που έρχονται μαζί του. Ο χρόνος στενεύει. Είμαστε ένα Ιδρυμα που βρισκόμαστε σε 136 χώρες . Αυτή τη στιγμή θεωρούμαστε κάτι το δεδομένο, αλλά σε αυτή τη ζωή δεν πρέπει να παίρνεις τίποτα για δεδομένο» .