«Είναι ένα είδος μαζοχιστικής χαράς το πιάνο», λέει ο διεθνώς καταξιωμένος Γιώργος Πέτρου σε μια κουβέντα μας, αναδρομή σε σημαντικές στιγμές της μεγάλης του καριέρας.
Ο υποψήφιος για Grammy, διεθνώς διακεκριμένος μαέστρος, Γιώργος Πέτρου, λίγες ώρες πριν την πρεμιέρα της «Σεμέλης» στο Ολύμπια μιλάει στο iefimerida για το ξεκίνημά του, την καταξίωση, τη θητεία του ως καλλιτεχνικός διευθυντής στο Γκέτινγκεν της Γερμανίας.
Το διεθνούς φήμης αριστούργημα του George Frideric Handel «Σεμέλη» θα παρουσιαστεί στο Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας», στις 3, 4, 8, 10 Νοεμβρίου στις 19.00, με τη Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Αθηναίων και τη Χορωδία Δωματίου Αθηνών. Η «Σεμέλη» είναι η πρώτη μεγάλη διεθνής συμπαραγωγή του νέου Ολύμπια, σε σκηνοθεσία και μουσική διεύθυνση του Γιώργου Πέτρου, παγκοσμίως καταξιωμένου, γνώστη της μουσικής του Handel και καλλιτεχνικού διευθυντή του Διεθνούς Φεστιβάλ Handel του Γκέτινγκεν.
«Η μυρωδιά του Ολύμπια είναι ίδια όπως όταν πρωτοπήγα στα 8»
Μάλιστα, ο Γιώργος Πέτρου θυμάται πως όταν πρωτοπάτησε το πόδι του στο Θέατρο Ολύμπια ήταν μόλις 8 ετών, κι αυτό ήταν κάτι που τον καθόρισε. «Το Θέατρο Ολύμπια είναι για μένα, αλλά σίγουρα και για πολλούς Έλληνες, το μέρος στο οποίο πρωτοάκουσαν όπερα. Οι εικόνες εκείνες από την εποχή που ως παιδάκι 8 ή 9 ετών παρακολούθησα μεγάλα έργα θα μου μείνουν αξέχαστες. Όπως και η μυρωδιά του χώρου. Για κάποιον περίεργο λόγο, αυτή η μυρωδιά δεν έχει αλλάξει από τότε και έχει χαραχτεί έντονα στη μνήμη μου. Κάθε φορά που μπαίνω στο θέατρο παθαίνω ό,τι ο Προυστ με τις νόστιμες Madeleine». (*Ο Προυστ περιγράφει πώς το άρωμα ενός μπισκότου Μαντλέν, μια έντονη παιδική ανάμνηση, επιστρέφει μετά από ένα μεγάλο διάστημα λήθης.)
Πόσο τον καθόρισε αυτή η επίσκεψη και τελικά αν άλλαζε κάτι στην πορεία του, ο Γιώργος Πέτρου αναφέρει: «Ίσως ο 20άρης ή 30άρης να είχε κάνει κάποια διαφορετικά πράγματα απ' ό,τι έκανα, αλλά σε οποιαδήποτε περίπτωση νιώθω πολύ καλά για τις επιλογές μου. Άλλωστε, αυτές είναι υποθετικές σκέψεις που δεν οδηγούν πουθενά».
Το έργο που θα παρουσιάσει στο Ολύμπια αφηγείται την ιστορία της Σεμέλης, μιας ακόμη θνητής που ερωτεύεται ο Δίας. Πρόκειται για ένα έργο σπάνιο, με έντονα κωμικό χαρακτήρα, που ανεβαίνει με σύγχρονη ματιά και μια εντυπωσιακή διανομή από διεθνείς τραγουδιστές, με ειδίκευση στην παλαιά μουσική.
«Το μετάλλιο από τα Grammy κοσμεί το πιάνο μου»
Αλήθεια, όταν μάθατε την υποψηφιότητά σας για το Grammy, τι συνέβη;
«Στην αρχή, όταν μου είπαν ότι είμαι υποψήφιος για Grammy, νόμιζα ότι κατάλαβα λάθος. Όταν το σιγούρεψα, χάρηκα πολύ, φυσικά. Ωστόσο, δεν θεωρώ σε καμία περίπτωση ότι είναι το σημαντικότερο επίτευγμά μου. Μάλιστα, μου έστειλαν και μετάλλιο για την υποψηφιότητα, που κοσμεί πλέον το πιάνο μου, το καμαρώνω πολύ!».
Καλλιτεχνικός διευθυντής στο Διεθνές Φεστιβάλ Χέντελ του Γκέτινγκεν, το αρχαιότερο φεστιβάλ μπαρόκ μουσικής στον κόσμο. Πώς προέκυψε η ιδέα της «Σεμέλης» και η πρώτη παρουσίασή της στο Γκέτινγκεν;
«Το περσινό Διεθνές Φεστιβάλ Χέντελ του Γκέτινγκεν (Μάιος 2023) ήταν αφιερωμένο στην Ελλάδα και στον τρόπο με τον οποίο ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός ενέπνευσε την ευρωπαϊκή αναγέννηση, η οποία, με τη σειρά της, οδήγησε στις μεγάλες καλλιτεχνικές δημιουργίες του 18ου και του 19ου αιώνα.
Ο Χέντελ, σε όλη τη διάρκεια του παραγωγικού του βίου, εμπνεύστηκε από την αρχαιοελληνική μυθολογία και την ιστορία, έστω και μέσα από τον παραμορφωτικό καθρέφτη της εποχής του μπαρόκ. Ο μύθος του Δία και της Σεμέλης, μια από τις ομορφότερες και πιο αρχετυπικές ιστορίες της αρχαίας Ελλάδας, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Σε μια εποχή που το Λονδίνο των μέσων του 18ου αιώνα είχε κουραστεί από τη μόδα της ιταλικής όπερας, ο δαιμόνιος συνθέτης - ιμπρεσάριος - entrepreneur Χέντελ βρίσκει στη "Σεμέλη" το επόμενό του καλλιτεχνικό / επαγγελματικό βήμα: θα δώσει στο λονδρέζικο ακροατήριο ένα έργο στα αγγλικά, ώστε το κοινό να μπορεί να παρακολουθήσει σε λεπτομέρεια την υπόθεση, θα αντικαταστήσει τα φλύαρα σκηνικά με εκτενή χορωδιακά τα οποία εξελίσσουν τη δράση, θα χρησιμοποιήσει τη λατρεμένη σοπράνο Margherita Durastanti στον επώνυμο ρόλο και θα δώσει ισχυρές δόσεις χιούμορ αλλά και συγκίνησης, μέσα από μια πρωτοποριακή και τολμηρή μουσική δραματουργία.
Το πείραμα δεν πέτυχε ολοκληρωτικά, γιατί το κοινό έκρινε την ερωτική ιστορία ένωσης του ανθρώπου με το θείο ιδιαίτερα προκλητική. Αυτό όμως είναι και το σημαντικότερο χαρακτηριστικό του έργου, που το τοποθετεί στην κορυφή των καλύτερων λυρικών δημιουργημάτων όλων των εποχών: η Σεμέλη του Χέντελ είναι ίσως μία από τις πιο ερωτικές όπερες στην ιστορία της μουσικής. Λίγες φορές ένας συνθέτης κατόρθωσε να περιγράψει με ήχους και σε τόσο βάθος τα ερωτικά συναισθήματα ανθρώπων και θεών.
Το Διεθνές Φεστιβάλ Χέντελ του Γκέτινγκεν, κατά τη διάρκεια των 103 χρόνων ζωής του, έχει φυσικά παρουσιάσει σχεδόν όλα τα οπερατικά έργα του μεγάλου συνθέτη, καθώς και τα ορατόριά του σε συναυλιακή μορφή. Για το 2023, αποφασίσαμε να παρουσιάσουμε το πρώτο σκηνοθετημένο ορατόριο στην ιστορία του φεστιβάλ. Η "Σεμέλη" είναι ένα έργο τόσο έντονα δραματικό, που σίγουρα αξίζει να παρουσιάζεται σε σκηνική μορφή. Ο Ολιβιέ Ντεκότ, καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Ολύμπια, έδειξε αμέσως ενδιαφέρον για την υλοποίηση μιας συμπαραγωγής με το ιστορικό Φεστιβάλ Χέντελ. Η παρουσίαση στο Γκέτινγκεν τον Μάιο του 2023 στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία, και η οικογένεια της Σεμέλης συναντιέται πάλι στην Αθήνα».
Ποια είναι η ιστορία πίσω από τη μεταφορά της στο Θέατρο Ολύμπια;
«Η γέννηση της παραγωγής αυτής ήταν μια περίπλοκη διαδικασία. Οι αρχικές πρόβες έγιναν στην Αθήνα, στο Θέατρο Καλουτά. Τα σκηνικά και τα κοστούμια που σχεδιάστηκαν από τον Πάρι Μέξη, κατασκευάστηκαν στην Αθήνα. Η Χορωδία Δωματίου Αθηνών στήθηκε με μεγάλη προσοχή από τον διευθυντή της Αγαθάγγελο Γεωργακάτο ειδικά για τις ανάγκες της παραγωγής, ενώ οι 12 εξαιρετικοί χορωδοί είχαν να ξεπεράσουν τον άθλο της εκμάθησης αλλά και απομνημόνευσης μιας παρτιτούρας κολοσσιαίων διαστάσεων και δυσκολιών.
Μετά το πέρας των προβών στην Αθήνα, όλη η ομάδα ταξίδεψε στη Γερμανία, όπου ολοκληρώθηκαν οι πρόβες στο υπέροχο Deutsches Theater του Γκέτιγκεν, ενώ προστέθηκε και η εξαίρετη ορχήστρα του Φεστιβάλ Χέντελ».
Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για σας στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Διεθνούς Φεστιβάλ Χέντελ του Γκέτινγκεν;
«Το Φεστιβάλ του Γκέτινγκεν, σε αντίθεση με τα άλλα δύο μεγάλα Φεστιβάλ Χέντελ της Γερμανίας (της Καρλσρούης και της Χάλε), περιμένει από τον καλλιτεχνικό του διευθυντή να συμμετάσχει ενεργά στην πραγματοποίηση των παραγωγών και επί της ουσίας να ορίσει ο ίδιος με την καλλιτεχνική του παρουσία τις εξελίξεις και τις τάσεις. Προηγούμενοι διευθυντές υπήρξαν σπουδαίοι ερμηνευτές της μουσικής του 18ου αιώνα, όπως ο John Eliot Gardiner, o Nicholas McGegan ή ο Lawrence Cummings. Όλοι οι εξαίρετοι αυτοί καλλιτέχνες έφεραν τη δική τους αισθητική στο φεστιβάλ και εν πολλοίς όρισαν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει η εποχή μας την όπερα του 18ου αιώνα. Περνώντας στον 21ο αιώνα, η πρόκληση για εμένα είναι το πώς να χρησιμοποιήσω τη γνώση για το παρελθόν, ώστε να επικοινωνήσω κάτι σύγχρονο με το κοινό τού σήμερα. Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο συζήτησης, αλλά νομίζω ότι βρισκόμαστε σε πολύ καλό δρόμο».
«Η εμπειρία που με σημάδεψε»
Περιγράψτε μια εμπειρία από τον ρόλο σας ως σκηνοθέτης που αξίζει να ειπωθεί.
«Μία από τις σκηνοθετικές εμπειρίες που με σημάδεψαν ήταν το καλοκαίρι του 2022, όταν σκηνοθέτησα και διηύθυνα τον Giustino του Βιβάλντι, στο περίφημο Drottningholm Slottsteater, στο βασιλικό ανάκτορο της Στοκχόλμης. Ο λόγος; Το θέατρο αυτό είναι μια μηχανή του χρόνου. Σε οδηγεί σε ένα ταξίδι στο παρελθόν, αφού τα πάντα σ’ αυτόν τον χώρο προέρχονται από τον 18ο αιώνα: τα σκηνικά, τα έπιπλα, οι ταπετσαρίες και ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς (εκτός από τις τουαλέτες, φυσικά). Το θέατρο αυτό, το οποίο έκλεισε ουσιαστικά μετά την τραγική δολοφονία του Γουσταύου του Γ', φέρει ακόμα έντονα την αύρα του "βασιλιά του θεάτρου", όπως ακόμα αποκαλούν οι Σουηδοί τον Γουσταύο τον Γ'. Ένας πεφωτισμένος μονάρχης, τέκνο της εποχής του Διαφωτισμού, ο ίδιος συγγραφέας, ποιητής και λιμπρετίστας με μεγάλη αγάπη για την όπερα. Μου φάνηκε αυτονόητο να ζωντανέψω τον βασιλιά αυτόν μέσα στον φυσικό του χώρο και να δείξω το θέατρό του ακριβώς όπως το ζούσαν οι αυλικοί της εποχής, ως τόπο συναντήσεων, κοινωνικοποίησης, πολιτικής, φλερτ, ερωτικών συνευρέσεων και ως ναό της Τέχνης. Το σουηδικό κοινό ενθουσιάστηκε βλέποντας ένα μέρος της ιστορίας του να ζωντανεύει, και για μένα ήταν μια μοναδική εμπειρία το να μάθω τόσα πράγματα για τη Σουηδία του 18ου αιώνα».
Ποιο έργο σάς έχει ταλαιπωρήσει περισσότερο;
«Το να παίζω πιάνο γενικά. Είναι ένα είδος μαζοχιστικής χαράς το πιάνο. Μας πονάει πολύ, ιδρώνουμε για να αγγίξουμε μια τελειότητα που δεν υπάρχει, μισούμε τη μοναξιά στην οποία μας καταδικάζει, αλλά επιστρέφουμε σ’ αυτό για πάντα. Είναι ένας έρωτας που κρατάει όλους τους πιανίστες δέσμιους εφ’ όρου ζωής».
Ποιο είναι το μέχρι στιγμής ανεκπλήρωτο όνειρο του Γιώργου Πέτρου;
«Μέχρι τώρα πραγματοποιούνται όλα μου τα όνειρα, ίσως γιατί δεν ονειρεύομαι και τίποτα ανέφικτο. Τα επόμενα είναι πολλά, αλλά τα δουλεύω κι αυτά. Δεν σταματώ ποτέ!».
Τι μουσική θα ακούσετε φεύγοντας από τις πρόβες;
«Καμία! Κι άλλη μουσική;».
«ΣΕΜΕΛΗ», του George Frideric Handel / Όπερα σε τρεις πράξεις
Με τη Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Αθηναίων & τη Χορωδία Δωματίου Αθηνών
3, 4, 8, 10 Νοεμβρίου στις 19.00
Η ελληνική μυθολογία είχε βρεθεί στο επίκεντρο του αφιερώματος «Hellas!», και έτσι η «Σεμέλη» παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2023 στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Handel του Γκέτινγκεν (Γερμανία), με το οποίο συνεργάζονται ο Δήμος Αθηναίων και το Θέατρο Ολύμπια. Μετά την πρεμιέρα στο Γκέτινγκεν τον Μάιο του 2023, η όπερα ανεβαίνει στη σκηνή του Ολύμπια, σε μια άκρως διασκεδαστική σκηνοθεσία του διεθνούς ακτινοβολίας Γιώργου Πέτρου, που τονίζει τα κωμικά όσο και τα δραματικά στοιχεία της πλοκής ενός μουσικού δράματος βασισμένου στις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου, που ο ίδιος ο συνθέτης χαρακτηρίζει «κοσμικό ορατόριο».
Κορυφαίοι τραγουδιστές με ειδίκευση στην παλαιά μουσική ερμηνεύουν τους βασικούς ρόλους, μεταξύ αυτών το νέο αστέρι της μπαρόκ σκηνής, η Ελβετή σοπράνο Marie Lys.
Μουσική διεύθυνση / σκηνοθεσία: Γιώργος Πέτρου
Σκηνικά / κοστούμια: Πάρις Μέξης / Σχεδιασμός φωτισμών: Στέλλα Κάλτσου
Βοηθός σκηνοθέτη: Κωνσταντίνα Ψωμά / Διδασκαλία χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Σεμέλη: Marie Lys / Δίας: Jeremy Ovenden / Ινώ / Ήρα: Dara Savinova / Αθάμας: Rafał Tomkiewicz / Κάδμος / Ύπνος / Αρχιερέας: Gianluca Margheri / Ίρις / Έρωτας: Μαριλένα Στριφτόμπολα
Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Αθηναίων και Χορωδία Δωματίου Αθηνών
Συμπαραγωγή με το Internationale Händel-Festspiele Göttingen
Είσοδος: €12, €15, €25, €35, €50, €60