Η επιτυχημένη πορεία του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης! Λίγες ώρες πριν την αυλαία της 64ης διοργάνωσης ο καλλιτεχνικός διευθυντής Ορέστης Ανδρεαδάκης θυμάται τις πιο «δυνατές» στιγμές στο «τιμόνι» του.
Επτά στιγμές όσα και τα χρόνια του ως επικεφαλής, στιγμές ευτυχίας, αλλά και προσωπικής αγωνίας, σε έναν ιστορικό θεσμό που στα «χέρια» του ξεπέρασε με επιτυχία πανδημίες και πολέμους.
Στιγμές σαν αυτή που ζήσαμε, όταν τις πρώτες μέρες του πολέμου στην Ουκρανία η Ρωσίδα καναλάρχις που διώχθηκε από τον Πούτιν μίλησε στη σκηνή του «Ολύμπιον» και καταχειροκροτήθηκε, όταν λόγω κορωνοϊού η προβολές έγιναν online, ή όταν πέρσι ο Ορέστης Ανδρεαδάκης υποδέχτηκε τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Φεστιβάλ και μίλησαν για τη δυναμική του σινεμά.
Η πιο παράξενη στιγμή, ο Ορέστης Ανδρεαδάκης θυμάται
Ενα διεθνές Φεστιβάλ που φέρνει τα μεγαλύτερα διεθνή ονόματα στην πόλη της Θεσσαλονίκης (φέτος Μόνικα Μπελούτσι, Αλεξάντερ Πέιν, Μαρκ Μαζάουερ) ένας θεσμός με κοινωνική πολιτική και το ελάχιστο αποτύπωμα στον πλανήτη, μειώνοντας χαρτί και προτείνοντας παγούρια για νερό στο «διψασμένο» για ταινίες κοινό που συρρέει αυτές τις ημέρες στη Θεσσαλονικη. Το 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα διεξαχθεί 2 με 12 Νοεμβρίου, ενώ το κοινό εκτός Θεσσαλονίκης μπορεί να παρακολουθήσει ταινίες και διαδικτυακά.
Μετά από μήνες προετοιμασίας ακόμα ένα φεστιβάλ αρχίζει. Ο Ορέστης Ανδρεαδάκης (παρών από νωρίς κάθε πρωί σε ομιλίες, παρουσιάσεις, προβολές, υποδέχεται καλεσμένους κοινό, διοργανώνει πάνελ, θεματικές βραδιές, πάρτι, ένας άψογος οικοδεσπότης για όλους) μιλάει στο iefimerida και θυμάται επτά στιγμές του Φεστιβάλ, που δεν θα ξεχάσει ποτέ.
Πίσω από τις ταινίες και τις εκδηλώσεις υπάρχουν εργαζόμενοι που δουλεύουν σκληρά για να φτιάξουν μια ωραία γιορτή για την πόλη της Θεσσαλονικης
Η στιγμή που με κάνει πάντα να χαμογελάω είναι η στιγμή που αρχίζει η πρώτη σύσκεψη του προσωπικού για την προετοιμασία του κάθε φεστιβάλ. Καθόμαστε γύρω από ένα τραπέζι, πολύ συχνά κάποιοι συμμετέχουν και μέσω zoom, και λέμε ιδέες. Για το πρόγραμμα, τα αφιερώματα, τους καλλιτέχνες που θέλουμε να προσκαλέσουμε, τις τελετές, αλλά και για τα οικονομικά, τους χορηγούς, την επικοινωνία, το merchandise, για όλα τα μικρά και τα μεγάλα θέματα που συνθέτουν μια κινηματογραφική διοργάνωση. Και χαμογελάω διότι αυτή η στιγμή της έναρξης επιβεβαιώνει ότι τα φεστιβάλ είναι, πρώτα απ΄ όλα, οι άνθρωποι που δουλεύουν σ΄ αυτά.
Ποτέ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πίσω από τις ταινίες και τις εκδηλώσεις υπάρχουν εργαζόμενοι που δουλεύουν σκληρά για να φτιάξουν μια ωραία γιορτή για την πόλη.
«Η πιο παράξενη τελετή έναρξης»
Η πιο παράξενη στιγμή ήταν ένα όνειρο. Μόλις είχε ανακοινωθεί η δεύτερη καραντίνα, στις 31 Οκτωβρίου 2020, και το 61ο Φεστιβάλ θα έπρεπε να γίνει μόνο διαδικτυακά. Όλα ακυρώθηκαν και βέβαια η επίσημη τελετή έναρξης που είχε προγραμματιστεί για την Πέμπτη 5 Νοεμβρίου με την ταινία «Το ταξίδι της φάλαινας» του Φίλιπ Γιούργιεφ- μια υπέροχη τρυφερή ιστορία ενηλικίωσης που διαδραματίζεται σ΄ ένα χωριό φαλαινοθήρων στον Βερίγγειο Πορθμό. Το προηγούμενο βράδυ όμως, και ενώ όλοι ήμασταν και πάλι κλεισμένοι στα σπίτια μας, ονειρεύτηκα ότι η ταινία αυτή έπαιζε μόνη της στο Ολύμπιον χωρίς θεατές. Έτσι αποφασίσαμε να την προβάλλουμε ολόκληρη αλλά κεκλεισμένων των θυρών, σε μια συμβολική κίνηση που μας ένωσε για λίγο απ’ όπου κι αν βρισκόταν ο καθένας.
Ήταν η πιο παράξενη τελετή έναρξης. Είχαμε προβάλει μάλιστα κι ένα βίντεο με ομιλίες και με χαιρετισμούς που είχε τίτλο «Σινεμά με κάθε τρόπο – Φεστιβάλ με κάθε τρόπο», το οποίο ανέβηκε στο διαδίκτυο.
Η στιγμή με συγκίνησε πιο πολύ ήταν ένα τηλεφώνημα, λίγη ώρα πριν ανακοινωθεί η επιλογή μου στη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή. Ήταν 9 Μαΐου 2016 αργά το βράδυ, όταν χτύπησε το τηλέφωνο και είδα ότι με καλούσε ο Διονύσης Φωτόπουλος. «Τί μπορεί να με θέλει τέτοια ώρα» σκέφτηκα. Αυτά που μου είπε δεν μεταφέρονται, τα θυμάμαι όμως με κάθε λεπτομέρεια, ακόμη και με τον τόνο που τα είπε. Ήταν τα πιο τρυφερά, τα πιο ενθαρρυντικά και ταυτόχρονα τα πιο αστεία λόγια που θα μπορούσε να ακούσει κάποιος που περιμένει μια σημαντική απόφαση για την καριέρα του.
Μόνο ένας άνθρωπος με την πείρα, την αυστηρότητα, την ειρωνεία και την ευθυκρισία που διακρίνει τον Φωτόπουλο θα μπορούσε να πει και γι αυτό λειτούργησαν σαν συμβουλή και βάλσαμο.
Η πιο έντονη στιγμή σε ταινία του Φεστιβάλ είναι από το ντοκιμαντέρ «Ο δάσκαλός μου το χταπόδι» (My Octopus Teacher) των Πίπα Έρλις και Τζέιμς Ριντ, το οποίο προβλήθηκε σε παγκόσμια πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του υβριδικού 22ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ τον Ιούλιο 2020. Στη συνέχεια έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο, αγοράστηκε από το Netflix και τελικά κέρδισε και το Όσκαρ καλύτερου ντοκιμαντέρ την επόμενη χρονιά.
Είναι η στιγμή που ο δύτης Κρεγκ Φόστερ, πρωταγωνιστής της ταινίας, συνειδητοποιεί ότι το χταπόδι που παρακολουθεί κάθε μέρα στα νερά του Ακρωτηρίου των Καταιγίδων στη Νότιο Αφρική αρχίζει να τον εμπιστεύεται και να του επιτρέπει να εισχωρήσει στο βασίλειό του.
Τον περιμένει κάθε μέρα, τον πλησιάζει, τον αγκαλιάζει, σχεδόν συνομιλεί μαζί. Και ο δύτης ανακαλύπτει την συναισθηματική νοημοσύνη αυτού του υπέροχου πλάσματος (τα χταπόδια είναι όσο έξυπνα και τα σκυλιά), αλλά και την καθολική ανοησία του ανθρώπου που έχει ξεχάσει ακόμη και να συλλαβίζει τη γλώσσα της φύσης. Φυσικά χταπόδι δεν έχω φάει από τότε!
Η στιγμή που δάκρυσα μιλώντας στο κοινό ήταν στην τελετή έναρξης του 62ου Φεστιβάλ. Ήταν η πρώτη διοργάνωση που γινόταν στους φυσικούς χώρους των σκοτεινών αιθουσών μας μετά την πανδημία και όλοι ήμασταν τρομερά συγκινημένοι αλλά και φοβισμένοι μην ξαναγίνει καραντίνα. Είχαν εξάλλου μεσολαβήσει δυο καραντίνες και η ακύρωση δύο φεστιβάλ, του Μαρτίου του 2020 και του Νοεμβρίου του 2020, ενώ το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του 2021 είχε γίνει σε δυο φάσεις, μια διαδικτυακή και μια σε θερινά σινεμά τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου. Δύσκολα χρόνια που χρειάστηκε να υπερβούμε τους εαυτούς μας για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις πρωτόγνωρες συνθήκες, με ομαδική δουλειά και φυσικά με την ουσιαστική υποστήριξη και κατανόηση του Υπουργείου Πολιτισμού και της Υπουργού κυρίας Λίνας Μενδώνη.
Όταν ανέβηκα λοιπόν να μιλήσω στην έναρξη, στις 4 Νοεμβρίου 2021, έχασα τα λόγια μου. Προσπαθούσα να πω για τους δύσκολους κανόνες της νέας εποχής που ζούσαμε και η φωνή μου έσπαγε. Ήθελα να δείχνω χαλαρός και χαρούμενος αλλά στην πραγματικότητα το μόνο που έκανα ήταν να ψάχνω εύκολες λέξεις για να κρύψω τη συγκίνηση.
Ευτυχώς που φοράω γυαλιά και δεν φάνηκαν τα δάκρυά μου.
Η πιο σκληρή στιγμή ήταν όταν πέθανε ο πατέρας μου κατά την διάρκεια του 59ου Φεστιβάλ, στις 4 Νοεμβρίου 2018, την παραμονή των 91ων γενεθλίων του. Την προηγούμενη μέρα είχαμε μιλήσει στο τηλέφωνο αρκετή ώρα και χαιρόταν που όλα πάνε καλά στο φεστιβάλ κι έτσι το τηλεφώνημα της αδελφής μου με πάγωσε: «μόλις έφυγε ο Αλέκος» μου είπε. Ήμουν σε ένα τραπέζι με καλεσμένους του φεστιβάλ και τον Γιώργο Κρασσακόπουλο. Του ζήτησα να φύγουμε, δεν είπαμε τίποτα σε κανένα κι εκείνος με κρατούσε μέχρι που φτάσαμε στο ξενοδοχείο. Την επομένη μέρα κατέβηκα στο Ηράκλειο για την κηδεία και την μεθεπόμενη επέστρεψα στη Θεσσαλονίκη. Έπρεπε να κρύψω το πένθος μου, να παρουσιάσω ταινίες, να φροντίσω τις λεπτομέρειες ενός κανονικού φεστιβάλ.
Και τότε συνειδητοποίησα τη σκληρότητα αυτής της δουλείας. Άνθρωποι είχαν έρθει στη Θεσσαλονίκη για να παρουσιάσουν και να δουν ταινίες, να διαπραγματευτούν συμφωνίες, να ψυχαγωγηθούν και να γιορτάσουν κι εγώ δεν ήξερα πως να διαχειριστώ την θλίψη μου.
Η στιγμή που κρατάω μέσα μου δεν είναι μια, αλλά είναι πάντα η ίδια και επαναλαμβάνεται στο τέλος κάθε φεστιβάλ. Είναι η στιγμή της κριτικής των ειδικών και του κοινού. Το χειροκρότημα και τα μπράβο κρατούν λίγο, ελάχιστα- και σίγουρα δεν απευθύνονται σε σένα. Η κριτική των λαθών όμως έχει μια διάρκεια και μια επιτακτικότητα. Είναι η στιγμή που βλέπεις καθαρά ότι το πιο σημαντικό σε όλες αυτές οι γιορτές δεν είναι το μικρό ατομικό σου «εγώ», αλλά το όραμα, το ταλέντο, ο μόχθος και η αγωνία εκατοντάδων καλλιτεχνών τους οποίους πρέπει να υποδεχτείς με αγάπη και ταπεινότητα. Αν έχεις κάνει σωστά τη δουλειά σου κι όλα πάνε καλά, τότε το χειροκρότημα δεν ανήκει σένα αλλά μόνο σ΄ εκείνους.
64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, 2 - 12 Νοεμβρίου, σε αίθουσες και online