Λέγεται Canto, λέξη που στα ελληνικά φέρει μέσα της την προτροπή «Κάν’ το». Πρόκειται για το πρώτο Φεστιβάλ για την Ανθρώπινη Φωνή που διοργανώνουν στη Ρόδο ο Δημήτρης Τηλιακός η Αλεξάνδρα Μητσοτάκη και η Μυρτώ Βουνάτσου, με ένα αφιέρωμα-έκπληξη στη Μαρία Κάλλας και θέμα το Tαξίδι.
Ενας τόπος ιστορικός, τόπος-ωδή στον Απόλλωνα που αναδύεται, αποκτά νέα δυναμική, γίνεται ηχείο για ένα Φεστιβάλ. Μια δεδομένη αγάπη και πίστη στη δύναμη της ανθρώπινης φωνής. Συστατικά που ένωσαν τον διεθνή βαρύτονο Δημήτρη Τηλιακό με την Αλεξάνδρα Μητσοτάκη, πρόεδρο του World Human Forum και τη Μυρτώ Βουνάτσου καλλιτεχνική διευθύντρια του WHM, και οδήγησαν στη δημιουργία του Canto Human Voice Festival.
Το Πρώτο Φεστιβάλ θα γίνει στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου από τις 5 έως τις 12 Σεπτεμβρίου. Kαλλιτεχνικός διευθυντής είναι ο Δημήτρης Τηλιακός. Το iefimerida, ζήτησε από τους συνιδρυτές να μας αποκαλύψουν το όραμα αλλά και τις βαθιές ρίζες αυτού του νέου Φεστιβάλ.
Η Τέχνη συναντά τη βιώσιμη ανάπτυξη στον δρόμο των Ιπποτών
«Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε όταν ο Δημήτρης Τηλιακός, στη συνάντηση του World Human Forum στους Δελφούς πριν από 2 χρόνια, μας μίλησε για το όνειρό του να κάνει ένα Φεστιβάλ για την ανθρώπινη φωνή στον τόπο καταγωγής του, τη Ρόδο», λέει στο iefimerida η Αλεξάνδρα Μητσοτάκη, συνιδρύτρια του Canto Human Voice Festival και πρόεδρος του World Human Forum. «Αμέσως ένιωσα ότι υπάρχει μία δυνατή σχέση ανάμεσα σε αυτό που ήθελε να κάνει και στην ουσία του World Human Forum, τη διεθνή αυτή κίνηση που έχουμε ιδρύσει με βάση τους Δελφούς, γιατί και τα δύο εστιάζουν στον άνθρωπο και τη δημιουργική του φύση. Εκ των υστέρων συνειδητοποίησα ότι και οι δύο τόποι είναι σημαντικοί τόποι λατρείας του Απόλλωνα».
Χωρίς δεύτερη σκέψη αποφάσισαν να συνεργαστούν και να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να δημιουργήσουν στη Ρόδο τη Γιορτή της Ανθρώπινης Φωνής, όπου μέσα από συναυλίες, εργαστήρια και διαλόγους οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τον εαυτό τους, τους άλλους, αλλά και τη φύση. «Στόχος μας είναι συνδυάζοντας την τέχνη με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης, μέσα σε μία εβδομάδα που ο δρόμος των ιπποτών θα βρει μία νέα ταυτότητα μέσα από τους ρυθμούς του Canto, από το πρωί μέχρι το βράδυ, να ευαισθητοποιήσουμε και να κινητοποιήσουμε τους συμμετέχοντες. Να δημιουργήσουμε μία κοινότητα για αυτό το διάστημα και φεύγοντας ο καθένας να έχει συνειδητοποιήσει τη δύναμη που έχει η φωνή του τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο να κάνει τη διαφορά. Γι' αυτό άλλωστε πολύ σημαντική είναι για εμένα και η δεύτερη ανάγνωση του Canto Festival. ΚΑΝΤΟ με Κάππα, δηλαδή "Κάν’ το!", άκου την εσωτερική σου φωνή, προχώρα και προσπάθησε να εκπληρώσεις τα όνειρά σου», λέει η κυρία Μητσοτάκη.
«Επίσης σημαντικός στόχος μας είναι να γίνει η Ρόδος σημείο αναφοράς στον παγκόσμιο πολιτιστικό χάρτη», προσθέτει. Ένα νησί με τόσο πλούσιο ιστορικό και πολιτισμικό παρελθόν πρέπει και του αξίζει να έχει ένα εξίσου σημαντικό παρόν και μέλλον. To Φεστιβάλ μπορεί να συμβάλει σε αυτό προσελκύοντας έναν πιο ποιοτικό τουρισμό, επίσης όμως ενσωματώνοντας στις δράσεις του την τοπική κοινωνία και ιδιαίτερα τους νέους που θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή, να γνωρίσουν και να συνδιαλλαγούν με κορυφαίους καλλιτέχνες και ομιλητές πάνω σε θέματα των τεχνών και της βιωσιμότητας».
Οι «Δον Κιχώτες» της Ρόδου
Αναρωτιέμαι αν η προσπάθεια αυτή, η δημιουργία ενός Φεστιβάλ σαν κι αυτό στη Ρόδο, ενέχει έναν χαρακτήρα δονκιχωτισμού. «Η τέχνη τραγουδιού της παράστασης και γενικότερα η δηµιουργία, έχει βασικό συστατικό το ρίσκο, αυτό γεννάει το καινούργιο και οδηγεί στην υπέρβαση, µεταβαίνοντας από µία πραγµατικότητα που αρκετές φορές και όχι άδικα χαρακτηρίζεται δυστοπική, σε έναν άλλον τρόπο και τόπο έκφρασης και δηµιουργίας», μου απαντά ο βαρύτονος Δημήτρης Τηλιακός, συνιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Canto. «Το ασφαλές περιβάλλον είναι αρκετά καθησυχαστικό για τον δηµιουργό, αλλά προσωπικά µου ήταν πάντα πολύ βαρετό. Μα ναι! Ο δονκιχωτισµός ταιριάζει πολύ στην ιδέα του Canto, γιατί εδώ δεν υπάρχει ανάθεση για διαχείριση µιας δεδοµένης κατάστασης, αλλά πράξη αυτοθέσµισης, δηµιουργούµε το δικό µας αφήγηµα, τον δικό µας θεσµό µε µια πολύ δυνατή και πρωτότυπη ιδέα και πολλή αγάπη. Ο δονκιχωτισµός όµως ταιριάζει και σε µένα, πάντα µε ενέπνεε η ποίηση και η τόλµη του, σαν άνθρωπος και καλλιτέχνης έχω αρκετά στοιχεία του Δον».
Η ετεροτοπία του Φουκώ στο υπόδειγμα της Ρόδου
Κυρίως το Canto φέρει στο DNA του την έννοια της ανάδειξης του τόπου, στην περίπτωση αυτή της πατρίδας του κυρίου Τηλιακού, της Ρόδου. «Το Canto θα έλεγα πως δεν είναι απόφαση αλλά προϊόν µιας µακρόχρονης επιθυµίας µου να προσφέρω στη γενέτειρά µου τη Ρόδο έναν εξειδικευµένο φεστιβαλικό και εκπαιδευτικό θεσµό πάνω στην τέχνη της ανθρώπινης φωνής, την τέχνη που ασκώ τα τελευταία 25 χρόνια. Η δηµιουργία του εξελίχθηκε µέσα από την προσωπική µου διαδροµή ως λυρικός καλλιτέχνης στον διεθνή φεστιβαλικό χώρο και εµπλουτίστηκε από τις συνεργασίες µου µε εµπνευσµένους καλλιτεχνικούς διευθυντές όπως ο αείµνηστος Gerard Mortier, αλλά και σκηνοθέτες και µαέστρους».
Το Φεστιβάλ, που θα διαρκέσει από τις 5 έως τις 12 Σεπτεμβρίου, έχει έδρα τη μεσαιωνική πόλη που, σύμφωνα με τον κύριο Τηλιακό, «είναι ένας τόπος µέσα σε έναν άλλον τόπο και τολµώντας να ερµηνεύσω τον Φουκώ θα έλεγα πως είναι µια “Ετεροτοπία”. Μέσα σε αυτήν συσσωρεύεται πλούσιος ιστορικός χρόνος και δηµιουργείται µια µοναδική ώσµωση των πολιτισµών που εκφράζεται και µέσα από την πιο άµεση από τις τέχνες, το τραγούδι. Μεσαίωνας, τουρκοκρατία, δυτικές επιρροές, σεφαραδίτικη µουσική παράδοση και η πλούσια µουσική παράδοση του νησιού και της ευρύτερης περιοχής της νοτιοανατολικής Μεσογείου συνθέτουν ένα µοναδικό σκηνικό συνύπαρξης των πολιτισµών και σύγκλισης των ανθρώπων µέσα από τη µουσική και το τραγούδι. Ξεκινάµε από τη ραχοκοκαλιά της µεσαιωνικής πόλης, εκεί που ο πιο όµορφος δρόµος ξεκινάει από την Ανατολή και κατευθύνεται προς τη Δύση, η ουσία όµως είναι στο ταξίδι, η ιδέα είναι το φεστιβάλ αργότερα να δονείται και εκτός µεσαιωνικής πόλης, σε µακρινά χωριά και λιγότερο τουριστικούς τόπους µε δικό τους χαρακτήρα».
Ανάσες, ηχοτόπια, αισθήσεις της Μαρίας Κάλλας
Το Φεστιβάλ είναι αφιερωμένο στην ιδανική φωνή, τη Μαρία Κάλλας, ενώ θα συμμετάσχουν η Καταλανή σοπράνο Nouria Rial, ο Κροάτης κιθαρίστας Edin Karamazov, η σοπράνο Μυρτώ Παπαθανασίου, ο Δηµήτρης Κούντουρας και οι Ex Silentio, η τραγουδίστρια παραδοσιακής µουσικής Ειρήνη Δερέµπεη και ορχήστρα µε παραδοσιακά όργανα, η µεσόφωνος Θεοδώρα Μπάκα, ο Γάλλος φωνίατρος και συγγραφέας Dr. Jean Abitbol, η µεσόφωνος Μαρκέλλα Χατζιάνο, η σοπράνο Φανή Αντωνέλου, η Chloe Childhood. Φυσικά, θα συμμετάσχει και ο Δημήτρης Τηλιακός.
Θα παρουσιαστεί και έκθεση αφιερωμένη στη Μαρία Κάλλας που θα λάβει χώρα στο κατάλυμα της Γλώσσας της Γαλλίας στη οδό Ιπποτών. «Περιλαµβάνει επιλεγμένα (από τη µεγάλη συλλογή) προσωπικά αντικείµενα της µεγάλης τραγουδίστριας, µέσα σε ένα ηχοτοπίο από τις ανάσες, τη φωνή που µιλάει και το τραγούδι της, έτσι θέλουμε να είναι µια βιωµατική επίσκεψη στον βαθύτερο κόσµο και το “Tαξίδι της φωνής της”», λέει στο iefimerida o κύριος Τηλιακός.
Συνθέτης του ηχοτοπίου είναι ο Παναγιώτης Βελιανίτης και την υλοποίηση της έκθεσης επιµελείται η αρχιτέκτων Σεβαστιάνα Κωνστάκη.
Ταξίδι με προορισμό την Ουτοπία
Ο Δημήτρης Τηλιακός, που επέλεξε τη θεματική του Φεστιβάλ, μας λέει: «Είναι αλήθεια πως ο θεµατικός τίτλος, το ταξίδι, µπαίνει σε µια ιδιάζουσα κατάσταση, όπου η έννοια της µετακίνησης και της επαφής των ανθρώπων ιδιαίτερα στον χώρο των παραστατικών τεχνών, έχει πάρει εξωπραγµατικές διαστάσεις, όµως η ανάγκη για δηµιουργία και έκφραση αποτυπώνεται πιο έντονα από κάθε άλλη φορά. Αυτό είναι και το ζητούµενο στο Canto, το ταξίδι του ανθρώπου στη ζωή και την τέχνη. Αφετηρία µας είναι το σταυροδρόµι, εκεί θα συναντηθούµε, προορισµός µας µόνον η ουτοπία».
Βέβαια, το Canto δεν είναι μόνο ένα φεστιβάλ, αλλά έχει τρεις άξονες, που, σύμφωνα με τον κύριο Τηλιακό, το κάνουν να ξεχωρίζει. «1) την τέχνη του τραγουδιού ως παράσταση από ένα ευρύ φάσµα της µουσικής δηµιουργίας της λόγιας και της παραδοσιακής µουσικής, µε θεµατικές συναυλίες, παραστάσεις και σηµαντικούς προσκεκληµένους καλλιτέχνες. 2) Τα εκπαιδευτικά προγράµµατα και εργαστήρια υψηλού επιπέδου για την τεχνική και την ερµηνεία του τραγουδιού, όπως σεµινάριο για την όπερα, το παραδοσιακό τραγούδι, αλλά και διαλέξεις για τη φυσιολογία της φωνής και του τραγουδιστικού σώµατος. 3) Μια πλατφόρµα διαλόγου που εµπνέεται από το κλίµα των παραστάσεων και των εργαστηρίων αλλά αναζητάει και προβληµατίζεται πάνω σε θέµατα που αφορούν τον άνθρωπο, τη φύση, την ίδια τη ζωή. Οι τρεις αυτοί άξονες του Canto συνδέονται µε έναν θεµατικό τίτλο για την κάθε χρονιά, ο οποίος θα δίνει το στίγµα του προγράµµατός του. Πρώτος θεµατικός τίτλος είναι “Το Ταξίδι”, το πρώτο ξεκίνηµα και η προτροπή υπενθύµισης πως αυτό είναι που µετράει, όχι ο προορισµός. Οραµατιζόµαστε να δηµιουργήσουµε µια πρωτότυπη κοινότητα για την τέχνη της φωνής, την εκπαίδευση και τον διάλογο, η οποία θα έχει ιδέες για δράση όχι µόνο µία εβδοµάδα τον χρόνο, αλλά πολύ περισσότερο, για αυτό η πρώτη µας επαφή στο νησί έγινε µε τα παιδιά του µουσικού σχολείου, µε τα οποία αναπτύξαµε δηµιουργικούς δεσµούς».