Το αριστουργηματικό art nouveau κτίριο του Ακροπόλ στην Πατησίων, δεν εντάσσεται απλώς στην ενεργή ζωή της Αθήνας, αλλά θα γίνει η στέγη ενός διεθνούς εμβέλειας φορέα, του Acropole Across που θα ενισχύσει και προβάλλει έλληνες δημιουργούς και καλλιτέχνες, με πολλές καινοτομίες στη δομή που επιχειρούν να δημιουργήσουν εντελώς νέα δεδομένα και προκλήσεις. Όλα περιγράφονται στο νομοσχέδιο του ΥΠΠΟΑ που βγήκε σε διαβούλευση.
Μια σύγκλιση, μια συνάντηση που αναδεικνύει τη διαχρονία, τη συνέχεια: Ο δημιουργικός και πολιτιστικός κλάδος και φυσικά οι επαγγελματίες του, οι περίφημες σύγχρονες δημιουργικές βιομηχανίες, βρίσκουν έναν φορέα στήριξης και ανάδειξης που θα στεγαστεί σε ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα κτίρια της εποχής του μεσοπολέμου. Στο Ακροπόλ, εξαιρετικό δείγμα της ρυθμολογίας art nouveau, έργο του αρχιτέκτονα Σωτήριου Μαγιάση, που αποτελεί μαζί με το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία από τυπολογική και κτιριολογική άποψη, σημαντικό δείγμα της αρχιτεκτονικής των Grands Hotels.
Το Αcropole Palace, πλήρως αναμορφωμένο παραδίδεται για τα επόμενα 99 χρόνια στον φορέα Acropole Across που θα συγκροτηθεί αμέσως μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου του υπουργείου Πολιτισμού που βγήκε το απόγευμα της Παρασκευής σε διαβούλευση.
Διεθνής συμβουλευτική επιτροπή πρώτη φορά στο Δημόσιο
Ακροπόλ Ακρός το όνομα του φορέα στα ελληνικά, με την ίδια την ονομασία να «παίζει» με την έννοια του απέναντι ή του πέραν. Ένα «απέναντι», που τουλάχιστον χωροταξικά, είναι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, η Τοσίτσα και πιο πέρα το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Με το νομοσχέδιο που τέθηκε σε διαβούλευση (ως και τις 26 Ιουνίου) ορίζεται με ακρίβεια η φυσιογνωμία, οι σκοποί, η δράση του νέου εποπτευόμενου φορέα του Υπουργείου Πολιτισμού. Είναι ο πρώτος φορέας του ΥΠΠΟ που δεν έχει ένα αντικείμενο δράσης, δεν έχει δηλαδή μια κάθετη δράση, αλλά οριζόντια στο σύνολο του σύγχρονου πολιτισμού και του δημιουργικού κλάδου: όλες οι κλασικές μορφές πολιτισμού αλλά και οι νεώτερες και ως σήμερα εντελώς παραγκωνισμένες από την ελληνική πολιτεία: μόδα, design, φωτογραφία, game designing κ.ο.κ.
Δεν είναι αυτή όμως η μόνη καινοτομία αυτού του φορέα που μοιάζει να έχει την μορφή ενός πιλότου δημόσιου φορέα για τον ευρύτερο τομέα και όχι μόνο για τον πολιτισμό. Διαβάζουμε λοιπόν στο νομοσχέδιο, ότι θα επιλεγεί διευθυντής κατόπιν πρόσκλησης ενδιαφέροντος, θα οριστεί διοικητικό συμβούλιο, αλλά και για πρώτη φορά στο ελληνικό δημόσιο θα μπει διεθνής συμβουλευτική επιτροπή, όπως ορίζει το άρθρο 10. Η απόφαση για τη σύσταση αυτής της επιτροπής αντικατοπτρίζει την εν γένει φιλοσοφία που διέπει το Ακροπόλ Ακρός, καθώς και την πρόθεσή του να αποτελέσει πρότυπο φορέα. Κεντρική ιδέα της εισαγωγής του εν λόγω θεσμού είναι η δημιουργία μίας επιτροπής, στην οποία θα συμμετέχουν εγνωσμένου κύρους προσωπικότητες, οι οποίες με τις γνώσεις και το διεθνές κύρος τους, θα συμβάλλουν τόσο εισφέροντας τεχνογνωσία (know-how), όσο και πηγές χρηματοδότησης-χορηγίες. Η επιτροπή δεν συνδέεται οργανικά και λειτουργικά με τον φορέα και δεν αμείβεται από αυτόν. Ως μηχανισμός σύνδεσής της με το Δ.Σ. του φορέα ορίζεται η υποβολή στον Πρόεδρου του Δ.Σ. των προτάσεων γνωμοδοτήσεών της και η υποχρέωση αυτού να εισάγει άμεσα τις εν λόγω προτάσεις γνωμοδοτήσεις ως θέμα ημερήσιας διάταξης προς ενημέρωση του Δ.Σ. και έγκριση ή απόρριψη.
Το art nouveau κτίριο αιμοδότης της δημιουργίας
Σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα, το νομοσχέδιο του υπουργείου Πολιτισμού με τίτλο «Κέντρο Πολιτισμού και Δημιουργίας Ακροπόλ», μετά τη διαβούλευση θα ετοιμαστεί για ψήφιση στο ελληνικό κοινοβούλιο – κατά πάσα περίπτωση μέσα στον Ιούλιο. Αν και ο αρχικός στόχος ήταν να λειτουργήσει μέχρι τα τέλη του χρόνου, φαίνεται ότι η πανδημία θα φέρει και εδώ μικρή καθυστέρηση για τις αρχές του 2021. Θα έχει τέσσερα τμήματα: προγραμματισμού, προβολής και προώθησης, ανάπτυξης, διοικητικών-οικονομικών υπηρεσιών και λειτουργίας και θα απασχολεί 17 υπαλλήλους. Στόχος είναι να αποτελέσει έναν ευέλικτο, πρότυπο σύγχρονο φορέα. Ηταν άλλωστε αυτή μία από τις πρώτες δεσμεύσεις της υπουργού Πολιτισμού στην πρώτη της συνέντευξη Τύπου τον Αύγουστο του 2019 η Λίνα Μενδώνη, μετά την ανάληψη της θέσης της, με τον γενικό γραμματέα σύγχρονου Πολιτισμού Νικόλα Γιατρομανωλάκη να λειτουργεί ως πρότζεκτ μάντζερ ή «αρχιτέκτονας» του έργου.
Το μοναδικής αίγλης κτίριο που θα γίνει η καρδιά και μαζί ο αιμοδότης του σύγχρονου πολιτισμού χάρη στον νέο φορέα, θα έχει επίσης αναψυκτήριο, εστιατόριο και πωλητήριο με πλήθος μοναδικών δημιουργιών μέσα στο κτίριο της Πατησίων. Οι πολίτες και οι χιλιάδες επισκέπτες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου θα έχουν έτσι ένα ακόμα σημείο αναφοράς, επίσκεψης και κατανάλωσης στο σημείο αυτό της πόλης. Ετσι θα υπάρχει η απεύθυνση στο μεγάλο κοινό, όσο στους χώρους του κτιρίου θα λειτουργεί η νέα αναπτυξιακή μηχανή της χώρας. Θα στηριχθούν κλάδοι που ποτέ πριν δεν είχαν οικονομική, συμβουλευτική ή άλλη σχέση με την πολιτεία και ταυτόχρονα θα τους δοθεί μια πλατφόρμα συνεργασίας με αντίστοιχους τομείς στο εξωτερικό αλλά και προβολής του έργου τους σε Ελλάδα κα εξωτερικό.
Η έννοια της ενδυνάμωσης δομών (capacity building) αποτελεί μέρος της αποστολής του Ακροπόλ Ακρός. Με αυτή τη διαδικασία, μεμονωμένα άτομα ή ενώσεις προσώπων αποκτούν, βελτιώνουν και διατηρούν δεξιότητες, εργαλεία, τεχνογνωσία και άλλες γνώσεις, απαραίτητες προκειμένου να ανταπεξέλθουν ικανοποιητικά στις υποχρεώσεις τους και τους σκοπούς τους, και οι οποίες μπορούν να περιλαμβάνουν δεξιότητες, ιδίως διοικητικές, οργανωτικές, marketing και δικτύωσης. Παραδείγματα τέτοιων δράσεων είναι η διοργάνωση σεμιναρίων και εργαστηρίων και η σύμπραξη με εκπαιδευτικούς, πολιτιστικούς και ερευνητικούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό για την ανάπτυξη σχετικών προγραμμάτων.
Πώς οι καλλιτέχνες θα γίνουν και μάνατζερ
Ως προς την παροχή εργαλείων και τεχνογνωσίας για την εξεύρεση πόρων και την αξιοποίηση ευκαιριών, διεθνώς, σκοπός είναι η ενδυνάμωση των δομών με ιδιαίτερη έμφαση στην εξεύρεση τρόπων χρηματοδότησης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Η εκπαίδευση των δημιουργών στην εξεύρεση χρηματοδότησης αποτελεί ένα εντελώς παρθένο πεδίο για τους ανθρώπους του χώρου, όπως και η γνώση του τρόπου εντοπισμού και συμμετοχής σε ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα που επίσης θα προσφέρεται από τον φορέα. Στους στόχους είναι επίσης η δημιουργία μιας δεξαμενής καλλιτεχνών, οι οποίοι θα διαθέτουν προσόντα που θα μπορέσουν να τους αναδείξουν σε ικανούς «διοικητές» (leaders-managers) μίας καλλιτεχνικής-δημιουργικής ομάδας. Και τούτο, διότι παρατηρείται συχνά το φαινόμενο στους καλλιτεχνικούς οργανισμούς να είναι δυσχερής η εξεύρεση ενός προσώπου το οποίο να συγκεντρώνει ταυτόχρονα καλλιτεχνική αξία και διοικητικά προσόντα.
Σύμφωνα πάντα με το νομοσχέδιο του υπουργείου Πολιτισμού, θα εφαρμοσθεί στο Ακροπόλ ο θεσμός της φιλοξενίας καλλιτεχνών και δημιουργών. Ο θεσμός αυτός, ο οποίος αποκαλείται διεθνώς «residency», συνίσταται στη δυνατότητα καλλιτεχνών και δημιουργών από όλον τον κόσμο, να ζήσουν και να εργαστούν σε τόπο εκτός του τόπου κατοικίας τους, σε χώρους (studio) κατάλληλα διαμορφωμένους, προκειμένου να μπορέσουν να παράξουν καλλιτεχνικό έργο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα κάποιων μηνών.
Τα «residencies» ποικίλλουν ως προς το παραγόμενο αποτέλεσμα. Συγκεκριμένα, προϋπόθεση μπορεί να είναι είτε η συμμετοχή του καλλιτέχνη σε κάποια έκθεση με έργο που θα παραχθεί κατά το residency, είτε η ερευνητική ή άλλη εργασία του καλλιτέχνη-δημιουργού γενικώς, χωρίς να ενδιαφέρει η παραγωγή συγκεκριμένου καλλιτεχνικού έργου. Περαιτέρω, εργαλείο δυναμικής δικτύωσης είναι κάθε δράση που προάγει την εξωστρέφεια των καλλιτεχνών-δημιουργών. Τέτοιες δράσεις είναι κατά κύριο λόγο η διοργάνωση, αλλά και συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις, καθώς και η σύναψη προγραμματικών ή άλλων συμβάσεων με δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού. Προβλέπεται επίσης η παροχή υποτροφιών σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Αναζωογονείται η περιοχή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου
Στους σκοπούς του Ακροπόλ Ακρός επίσης περιλαμβάνονται η διεξαγωγή μελετών και ερευνών για τη συμμετοχή στον σύγχρονο πολιτισμό, η διάχυση της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας και ο σχεδιασμός πολιτικών ανάπτυξης κοινού, η διοργάνωση δράσεων, εκδηλώσεων και εκθέσεων τόσο μέσα στο κτίριο, όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Επίσης η δυνατότητα διάδρασης με μέλη του πολιτιστικού και δημιουργικού κλάδου, η ανάπτυξη και υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά, οικογένειες και κοινωνικές ομάδες, όπως άτομα άνω των 65 ετών, ΑμεΑ και κατοίκους της περιοχής για την εξοικείωσή τους με την τέχνη και τις πολλαπλές εκφάνσεις της δημιουργικότητας, τη συμμετοχή τους σε πολιτιστικές δράσεις, καθώς και την αναζωογόνηση της περιοχής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με τη δημιουργία ενός νέου προορισμού πολιτισμού και αναψυχής.
Άλλες δράσεις του νέου φορέα είναι η διοργάνωση έρευνας πεδίου και ταξιδιών μελέτης (field/study trips) με συμμετοχή διεθνών προσωπικοτήτων (επιμελητών, policy makers, εκπροσώπων του δημιουργικού τομέα), αλλά και η υποστήριξη της συμμετοχής εθνικών αντιπροσώπων σε αντίστοιχες διεθνείς συναντήσεις, θα οδηγήσει στην ισχυροποίηση των δεσμών και στην αύξηση των ευκαιριών συνεργασίας. Σε ολόκληρο τον κόσμο, οι φορείς τεχνολογίας συνεργάζονται με πολιτιστικούς οργανισμούς και τους επαγγελματίες του για να δημιουργήσουν νέες εμπειρίες για το κοινό, εξερευνώντας, παράλληλα, τα όρια της ίδιας της τεχνολογίας. Σκοπός του Ακροπόλ Ακρός είναι, μεταξύ άλλων, η διερεύνηση αυτής της σχέσης, τόσο ως προς την καλλιτεχνική παραγωγή, όσο και ως προς την πολιτιστική κατανάλωση (όπως φάνηκε και κατά τη διάρκεια της πανδημίας του COVID-19), αλλά και τον αντίκτυπο της τεχνολογίας στον κλάδο και τους επαγγελματίες του.
Επίσης θα θεσμοθετήσει ο νεός φορέας προγράμματα που θα στοχεύουν στη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ της σύγχρονης τέχνης και της ελληνικής παράδοσης. Ο όρος «ανάπτυξη κοινού» (audience development) αναφέρεται στη δραστηριότητα που αναλαμβάνεται ειδικά για την κάλυψη των αναγκών του υπάρχοντος και δυνητικού κοινού για να συνδράμει τους καλλιτεχνικούς οργανισμούς να αναπτύξουν σχέσεις με το κοινό σε βάθος χρόνου. Ο όρος μπορεί να περιλαμβάνει πτυχές μάρκετινγκ, ανάθεσης, προγραμματισμού, εκπαίδευσης, δημιουργίας πολιτιστικών εμπειριών, ανάπτυξης τεχνικών εξυπηρέτησης κοινού και μοντέλων διανομής.