Πολλές φορές και από πολλούς εξαγγέλθηκε το «τέλος της Μεταπολίτευσης», αλλά είναι αμφίβολο αν έχει επέλθει. Βεβαίως, οι περισσότεροι από τους τότε πρωταγωνιστές είτε έχουν πεθάνει, με πρώτον τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ και καθοριστικότερο πολιτικό της περιόδου Ανδρέα Παπανδρέου, είτε έχουν αποσυρθεί.
Πριν από 45 χρόνια σαν σήμερα σε ένα ξενοδοχείο κοντά στην πλατεία Συντάγματος έγινε μια ιστορική σύναξη, από την οποία βγήκε μια, εξίσου ιστορική, Διακήρυξη. Αυτή της 3ης του Σεπτέμβρη 1974. Είναι η Διακήρυξη της ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ, του κόμματος που σφράγισε την περίοδο της Μεταπολίτευσης. Είναι η μοναδική «επέτειος» κόμματος, που γιορτάζεται ακόμα.
Από τους σημερινούς πρωταγωνιστές, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν τότε μόλις έξι χρόνων. Το κόμμα του οποίου ηγείται, η ΝΔ, εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί. Σε αντίθεση με το ΠΑΣΟΚ, το οποίο την περίοδο της κρίσης υπέστη εκλογική καθίζηση (απειλήθηκε ακόμα και με κοινοβουλευτική εξαφάνιση) και σήμερα απλώς επιβιώνει με λυμφατικά ποσοστά.
Τη θέση του, μετά το 2012, πήρε ένα πάλαι ποτέ μικρό κόμμα της παραδοσιακής Αριστεράς, ο ΣΥΡΙΖΑ, που έφτασε και στην κυβέρνηση, γεγονός αδιανόητο μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες. Οσο αδιανόητη ήταν το 1981 η έλευση του ΠΑΣΟΚ στην κυβερνητική εξουσία. Ο Αλέξης Τσίπρας δεν είχε γεννηθεί στις 3 Σεπτέμβρη 1974 και ήταν μόλις εφτά το 1981. Δεν έχει πολιτικές παραστάσεις από τα χρόνια εκείνα.
Mητσοτάκης: Τρώει από τα έτοιμα, παίζει με τα εύκολα…
Πώς ο Τσίπρας σταμάτησε τη συζήτηση περί ηγεσίας στον ΣΥΡΙΖΑ
Το πάλαι ποτέ κραταιό ΠΑΣΟΚ ουσιαστικά δεν υπάρχει. Εχει αλλάξει ακόμα και το όνομά του και το διάδοχο κόμμα (ΚΙΝΑΛ) πασχίζει να επιβιώσει ανάμεσα στις μυλόπετρες του νέου δικομματισμού. Ο κ. Μητσοτάκης χρησιμοποιεί σε κυβερνητικές και κρατικές θέσεις πρώην στελέχη του. Και στις εκλογές απέσπασε ένα μικρό τμήμα ψηφοφόρων του.
Ωστόσο, το συντριπτικά μεγάλο ποσοστό ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ έχει ήδη μετακομίσει στον ΣΥΡΙΖΑ, o οποίος ηττήθηκε μεν στις εκλογές, αλλά κατοχύρωσε τη θέση του δεύτερου πόλου της πολιτικής μας ζωής. Και το, ανέλπιστα υψηλό, ποσοστό του (31,5%), που δεν είχε συγκεντρώσει μέχρι τώρα ηττημένο κόμμα μετά το 2009, αυξάνει τις ευθύνες της ηγεσίας του και προσωπικά του Αλέξη Τσίπρα.
Η συζήτηση για το πώς- και προς ποια κατεύθυνση- πρέπει να «ανοιχτεί» ή να μετεξελιχθεί ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί πεδίο διαφωνιών, ακόμα και αντιπαραθέσεων, στο εσωτερικό του. Όμως, οι απαντήσεις μπορεί να αναζητηθούν σε δύο πεδία, που ουσιαστικά είναι συνδέονται: το αντιπολιτευτικό και κυβερνητικό παρελθόν του.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πλέον μεγάλο κόμμα. Κυβέρνησε και, πιθανότατα, θα ξανακυβερνήσει. Γι’ αυτό και δεν μπορεί πλέον να συμπεριφέρεται σε κανένα θέμα σαν γκρουπούσκουλο.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και προσωπικά ο κ. Τσίπρας έκαναν σοβαρά λάθη τόσο την περίοδο της αντιπολίτευσης (2012-2014) όσο και στην κυβερνητική του θητεία (2015-2019). Η άσκηση μηδενιστικής αντιπολίτευσης και οι πολλές-ορισμένες εμφανώς ανέφικτες- υποσχέσεις και εξαγγελίες, δυσκόλεψαν την διακυβέρνησή του. Θα ήταν σοβαρό λάθος να κινηθεί τώρα σε ανάλογο μήκος κύματος.
Τα πολλαπλώς αναγνωρισμένα λάθη της περιόδου 2015-2019 (πρέπει να) αποτελούν μπούσουλα για τη νέα περίοδο. Η συνεργασία με κόμματα και πρόσωπα δεν πρέπει να γίνεται χωρίς αρχές και πλαίσιο. Ο τυχοδιωκτισμός γίνεται μπούμερανγκ. Η περίπτωση Καμένου το πιστοποιεί πέραν πάσης αμφιβολίας. Οι συνεργασίες πρέπει να γίνονται με όμορους πολιτικά χώρους και είναι καιρός να σταματήσει η πολεμική ατμόσφαιρα μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ πλήρωσε εκλογικά τις συμπεριφορές στελεχών του. Ο κ. Τσίπρας θα κάνει μεγαλύτερο λάθος αν συνεχίσει να τις επιτρέπει.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και προσωπικά ο κ. Τσίπρας έκαναν σοβαρά λάθη στις σχέσεις τους με τα μέσα ενημέρωσης. Ορισμένα ήταν παιδιαριώδη. Και αυτό αποδείχτηκε όταν έδωσε προεκλογικά την πολύκροτη συνέντευξη στον ΣΚΑΪ, από την οποία βγήκε «νικητής» και, σύμφωνα με τις δημοσκοπικές εκτιμήσεις, οδήγησε στην κάλπη του ΣΥΡΙΖΑ σημαντικό ποσοστό ψηφοφόρων την τελευταία στιγμή.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αριστερό κόμμα και η συζήτηση για το αν πρέπει ή όχι «να γίνει ΠΑΣΟΚ» είναι αποπροσανατολιστική. Δεν χρειάζεται. Ταυτόχρονα, όμως, είναι αδιανόητο να παραμένει, ως κομματικός οργανισμός, στην κατάσταση του κόμματος του 4%. Οσοι αντιδρούν σ’ αυτό το στοιχειώδες, με διάφορα προσχήματα, είναι εκτός τόπου και χρόνου. Και ο κ. Τσίπρας έχει την ευθύνη να αναζητήσει άλλους, που μπορούν να ανταποκριθούν στα νέα καθήκοντα.
Αν θέλει να είναι κυβερνητικό κόμμα- όχι συγκυριακά, όπως έγινε το 2012, αλλά μόνιμα- πρέπει να εκφράσει το μεγαλύτερο κομμάτι του χώρου πέραν της παραδοσιακής Δεξιάς , την οποία ο κ. Μητσοτάκης κατάφερε να ανεβάσει στο 40%. Το 31,5% που πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ στις 7 Ιουλίου είναι ισχυρή βάση. Αρκεί να μην την σπαταλήσει με ανούσια εσωστρέφεια.
Η χώρα έχει ανάγκη από ισχυρή αντιπολίτευση. Το ρόλο αυτό επωμίζεται ο ΣΥΡΙΖΑ και ο κ. Τσίπρας προσωπικά. Η αντιπολίτευση πρέπει να είναι δυναμική, αλλά όχι μηδενιστική. Να αποτελεί ανάχωμα στην κυβερνητική αλαζονεία και να προστατεύει τους πολίτες, ιδιαίτερα τους πιο αδύναμους. Και να προετοιμάζει την επιστροφή στην κυβέρνηση με υπομονή, γνώσεις, εμπειρίες και υπευθυνότητα.