Η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία είναι το συμφωνημένο πλαίσιο επίλυσης του Κυπριακού από το 1977.
Ολες οι διαπραγματεύσεις έγιναν εντός του συγκεκριμένου πλαισίου. Όλοι οι ηγέτες, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, τυπικά τουλάχιστον, ήταν δεσμευμένοι στη λύση επί αυτής της βάσης.
Μετά από 43 χρόνια, πολλά διαπραγματευτικά «ναυάγια» και την απόρριψη του σχεδίου Ανάν σε δημοψήφισμα το 2004, στο βόρειο τμήμα του νησιού αναδεικνύεται επικεφαλής ένας πολιτικός που απορρίπτει την προοπτική της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας και κάνει ανοικτά λόγο για λύση «δύο κρατών». Αυτή είναι η σημαντικότερη διάσταση της εκλογής του Ερσίν Τατάρ στα κατεχόμενα της Κύπρου.
Νέα στρατηγική στο Κυπριακό
Ο νέος τουρκοκύπριος ηγέτης είναι πλήρως ευθυγραμμισμένος με τη νέα πολιτική της Τουρκίας στο Κυπριακό, όπως αυτή έχει εκφραστεί μετά το τελευταίο διαπραγματευτικό «ναυάγιο» το καλοκαίρι του 2017, στο Κραν Μοντανά. Η νέα αυτή πολιτική συνίσταται στην απόρριψη της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και την αναζήτηση «νέας φόρμουλας» για το Κυπριακό, δηλαδή συνομοσπονδία ή λύση δύο κρατών. Τόσο ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερνογάν, όσο και ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου έχουν επαναλάβει το τελευταίο διάστημα τη θέση αυτή. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, μάλιστα, υποστηρίζει ότι άτυπα έχει συζητήσει τη συγκεκριμένη προοπτική και με τον Νίκο Αναστασιάδη – ισχυρισμό τον οποίο διαψεύδει ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Τελευταίο εμπόδιο για την Άγκυρα ήταν ο Μουσταφά Ακιντζί. O μέχρι χθες ηγέτης της τουρκοκυπριακής κοινότητας επέμενε μέχρι τέλους στην ανάγκη λύσης στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, συνειδητοποιώντας ότι οποιαδήποτε άλλη μορφή λύσης εγκυμονεί κινδύνους απορρόφησης των Τουρκοκυπρίων από την Τουρκία.
Η χθεσινή νίκη του Τατάρ με 51%, οφείλεται σε τρεις βασικούς παράγοντες:
Πρώτον, στην ισχυρή παρέμβαση της Τουρκίας. Ο Ερντογάν ήθελε πάση θυσία να τελειώνει με τον «ατίθασο» Ακιντζί. Οι παρεμβάσεις της Άγκυρας σε αυτές τις εκλογές ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο, ενώ υπήρξαν καταγγελίες ακόμα και εξαγορά ψήφων. Όπως εξήγησε ο ακαδημαϊκός Νίκος Μούδουρος, στη συνέντευξη του στο iefimerida.gr o Τατάρ επιτρέπει, πλέον, στην Τουρκία να εντάξει το βόρειο τμήμα της Κύπρου στη νέα γεωπολιτική στρατηγική της.
Δεύτερον, η νίκη Τατάρ βασίστηκε στη μεγάλη στήριξή του από τους εποίκους. Χαρακτηριστικό ήταν ότι ο Ακιντζί κέρδισε σε Λευκωσία, Μόρφου και Λεύκα, έχασε οριακά στη Κερύνεια και ηττήθηκε καθαρά στην Αμμόχωστο. Το τελικό αποτέλεσμα, όμως, κρίθηκε κυρίως από τη μεγάλη διαφορά (70%-30%) με την οποία ο Ερσίν Τατάρ κέρδισε στην περιοχή του Τρικώμου, όπου κατοικεί ο μεγαλύτερος όγκος των εποίκων.
Τρίτον, η στασιμότητα στο πεδίο των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό και η απουσία πρωτοβουλίας από την ελληνοκυπριακή πλευρά που να δείχνει προοπτική λύσης, συνέβαλαν επίσης στην επικράτηση του Τατάρ. Ο Ακιντζί εξελέγη το 2015 ως υποψήφιος λύσης. Με το «ναυάγιο» στο Κραν Μοντανά και με τις διαπραγματεύσεις «στον πάγο» από το καλοκαίρι του 2017, ο Ακιντζί έχασε τη δυναμική του. Παράλληλα, οι Τουρκοκύπριοι συνέχισαν να νιώθουν απομονωμένοι από τον διεθνή παράγοντα, γεγονός που ενίσχυσε τον ρόλο της Τουρκίας στα κατεχόμενα.
Τι μέλλει γενέσθαι
α) Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ έχει ήδη ανακοινώσει ότι μετά τις «εκλογές» θα καλέσει τα ενδιαφερόμενα μέρη σε επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Όπως γίνεται αντιληπτό, οι συνθήκες μέσα στις οποίες επανεκκινεί η νέα προσπάθεια δεν είναι ευνοϊκές. Αν ο Τατάρ και η Άγκυρα επιμείνουν στη θέση περί απόρριψης της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, θα επιδιώξουν λύση δύο κρατών ή συνομοσπονδίας, πιθανότατα χωρίς εδαφικές αλλαγές.
«Είμαι έτοιμος για διαπραγματεύσεις στη βάση όμως των πραγματικοτήτων στο νησί», δήλωσε ο νέος Τουρκοκύπριος ηγέτης το βράδυ της Κυριακής στην πανηγυρική του ομιλία. Η θέση αυτή θα δημιουργήσει νέα αδιέξοδα, καθώς κανείς ελληνοκύπριος ηγέτης δεν μπορεί να την αποδεχθεί. Ο χρόνος, για άλλη μια φορά, θα κυλήσει υπέρ της Άγκυρας, καθώς τα τετελεσμένα και οι επιδιώξεις της στο νησί θα εδραιώνονται.
β) Στο πεδίο του φυσικού αερίου, η Τουρκία και ο νέος τουρκοκύπριος ηγέτης θα διεκδικήσουν διαμοιρασμό, πιθανότατα προχωρώντας σε νέες ενέργειες εντός κυπριακής ΑΟΖ. Το επόμενο διάστημα αναμένεται να δούμε νέα τουρκικά ερευνητικά και γεωτρύπανα στα τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ.
γ) Είναι πολύ πιθανόν ο Ερσίν Τατάρ να θελήσει να εκμεταλλευτεί το μομέντουμ και να προκηρύξει άμεσα «βουλευτικές» εκλογές για τον σχηματισμό νέας «κυβέρνησης», καθώς η προηγούμενη διαλύθηκε μετά την αποχώρηση του κόμματος του Οσερζάι. Σκοπός του Τατάρ η πλήρης κυριαρχία στην τουρκοκυπριακή πολιτική σκηνή, γεγονός που ανοίγει την πόρτα σε όλες τις παρεμβάσεις της Τουρκίας, σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο.