«Λευκός καπνός» από τη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες.
Οι «27» μετά από 9 ώρες διαβουλεύσεων συμφώνησαν λίγο πριν από τις 2:00 τα ξημερώματα για το προσχέδιο συμπερασμάτων, για «τον τρόπο αντιμετώπισης της Τουρκίας». Εκτός από την Τουρκία, αποφασίστηκε και το πλάνο με τις πιθανές κυρώσεις για τη Λευκορωσία, με αφορμή τις προεδρικές εκλογές της χώρας, όπου ο Αλεξάντερ Λουκασένκο επανεκλέχθηκε κάτω από την έντονη αμφισβήτηση για το εκλογικό αποτέλεσμα. Η Σύνοδος θα συνεχίσει τη συνεδρίασή της το πρωί στις 10:30 ώρα Ελλάδας.
Οι προειδοποιήσεις Μισέλ και Λάιεν για το ενδεχόμενο κυρώσεων
Μετά το τέλος της συνεδρίασης, Σαρλ Μισέλ και Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προχώρησαν σε συνέντευξη Τύπου, όπου απέφυγαν μεν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη «κυρώσεις» για την Τουρκία, ωστόσο χρησιμοποίησαν τη λέξη «εργαλεία», επισημαίνοντας πως υπάρχουν στο τραπέζι και, αν επιβάλλεται, «θα χρησιμοποιηθούν».
O Μισέλ μάλιστα, όπως αναφέρει το Politico, τόνισε πως η ΕΕ με τη στάση της προειδοποιεί την Τουρκία να μειώσει την ένταση ώστε να μην υπάρξουν κυρώσεις, αλλά σημείωσε πως η Ευρώπη είναι έτοιμη να ξεκινήσει έναν νέο πολιτικό διάλογο και πως οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για τη σχέση των δύο πλευρών.
Λάιεν: Ξεκάθαρη η αλληλεγγύη μας σε Κύπρο και Ελλάδα
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στη συνέντευξη Τύπου ανέφερε πως η ΕΕ είναι ξεκάθαρα αλληλέγγυα με την Κύπρο και την Ελλάδα και τόνισε πως υπάρχουν «εργαλεία» στο συρτάρι, υπονοώντας κυρώσεις, αλλά δεν θέλουν οι «27» να τα χρησιμοποιήσουν.
«Για άλλη μία φορά θέλω να τονίσω την αλληλεγγύη μας προς την Ελλάδα και την Κύπρο. Και είναι ξεκάθαρο πως κανείς δεν μπορεί να μπει ανάμεσά μας», είπε ξεκάθαρα η Ντερ Λάιεν και συνέχισε: «Η ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο έχει ανέβει πολύ. Είναι καλό πως υπάρχει ένας αξιόπιστος διάλογος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ωστόσο η Αγκυρα δεν έχει κάνει βήματα προόδου με την Κύπρο. Θέλουμε μία αξιόπιστη σχέση με την Τουρκία και αυτό θα γίνει μόνο αν σταματήσουν οι προκλητικές συμπεριφορές απέναντι στην Κύπρο. Εχουμε ένα εργαλείο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αν το επιβάλει η κατάσταση, αλλά δεν το θέλουμε αυτό. Θέλουμε διάλογο και να δουλέψουμε ώστε να βελτιώσουμε τη συνεργασία μας με την Τουρκία, όπως στο εμπόριο και το μεταναστευτικό, πάνω στη συμφωνία που υπάρχει από το 2016. Θέλουμε να χτίσουμε μία γερή σχέση με την Τουρκία».
Μισέλ: Εχουμε τα εργαλεία να αντιδράσουμε απέναντι στην Τουρκία
Από την πλευρά του, ο Σαρλ Μισέλ επανέλαβε πως η ΕΕ «είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει όλα τα πιθανά εργαλεία, αν χρειαστεί» για την Τουρκία και πως οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες για τις ευρωτουρκικές σχέσεις.
«Θέλουμε να υπάρξει πολιτικός διάλογος για να προχωρήσουμε σε μία σταθερότητα στις σχέσεις μας», είπε ο Μισέλ για την Τουρκία, προειδοποιώντας ωστόσο πως περιμένει από την πλευρά της Αγκυρας να κάνει βήματα μπροστά όσον αφορά τη συμπεριφορά της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Συμφωνία μετά τις διορθώσεις Μισέλ
Η συνεδρίαση της Συνόδου Κορυφής ολοκληρώθηκε λίγο πριν από τις 2:00 το πρωί, αν και λίγο νωρίτερα αξιωματούχοι έκαναν λόγο για ένα δεύτερο διάλειμμα. Οι «27» θα συνεχίσουν στις 10:30 π.μ. (ώρα Ελλάδος) τη Σύνοδο Κορυφής, αφού κατέληξαν σήμερα στο προσχέδιο συμπερασμάτων για τη στάση απέναντι στην Τουρκία.
Από το απόγευμα η συνεδρίαση εξελίχθηκε σε θρίλερ, καθώς η Ελλάδα και η Κύπρος απέρριψαν το αρχικό προσχέδιο, το οποίο δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό καθώς υπήρξε «ήπια» αναφορά προς την Τουρκία, κάτι που εκτιμάται πως έγινε με παρέμβαση της Μέρκελ, η οποία δεν ήθελε να αφήσει δυσαρεστημένο τον Ερντογάν.
Ακολούθησε η έκτακτη σύσκεψη μεταξύ Μητσοτάκη, Μέρκελ, Μακρόν, Αναστασιάδη και Μισέλ, και ο τελευταίος συμφώνησε να γίνουν διορθώσεις στο κείμενο που θα ικανοποιούν Αθήνα και Λευκωσία.
Τι ανέφερε το τελικό προσχέδιο Μισέλ
Ο Σαρλ Μισέλ παρέδωσε ένα νέο προσχέδιο συμπερασμάτων για την Τουρκία στις 27 αντιπροσωπείες. Το νέο κείμενο βασίζεται στα δύο προηγούμενα και προσθέτει την καταδίκη της ΕΕ για τις παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Αναφέρει πως η ΕΕ «είναι πλήρως δεσμευμένη στην επίλυση του Κυπριακού», διατηρεί τη φράση για «χρήση όλων των μέσων» σε περίπτωση μονομερών ενεργειών της Τουρκίας, δεσμεύει το Συμβούλιο για αποφάσεις έως τον Δεκέμβριο και περιλαμβάνει την ελληνική φράση για «οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών».
Επίσης, στο νέο προτεινόμενο κείμενο τονίζεται πως η ΕΕ «καλεί την Τουρκία να ξεκινήσει διάλογο με στόχο την επίλυση όλων των θαλάσσιων διαφορών με την Κύπρο» και σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο για μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού».
Ενα άλλο σημείο στο οποίο έχει γίνει διόρθωση, είναι η διατύπωση που αναφέρει πως «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, συμπεριλαμβανομένων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 ΣΛΕΕ, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών-μελών της», αναφερόμενη σε τυχόν κυρώσεις, αν και δεν γίνεται αναφορά της λέξης.
Το νέο προσχέδιο καταργεί επίσης μια προηγούμενη αναφορά ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί η κατανομή των πόρων υδρογονανθράκων στην Κύπρο, ενώ τονίζεται πως «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα επανέλθει αναλόγως και θα λάβει αποφάσεις, ανάλογα με την περίπτωση, το αργότερο κατά τη Σύνοδο του Δεκεμβρίου».
Η αντιπρόταση της Ελλάδας
Πριν τις διορθώσεις στο προσχέδιο από τον Μισέλ, η ελληνική πλευρά είχε προχωρήσει σε μία πρόταση με 5 σημεία προς την ΕΕ.
Η πρόταση αυτή περιελάμβανε τα εξής σημεία:
- Η ΕΕ παραμένει δεσμευμένη στη δημιουργία περιβάλλοντος εμπιστοσύνης και ενός περιβάλλοντος συνεργασίας και κοινά επωφελούς συνεργασίας με την Τουρκία».
- «Οι μονομερείς έρευνες για υδρογονάνθρακες πρέπει να τερματιστούν αμέσως».
- «Η Τουρκία να δεσμευθεί στον διάλογο με καλή πίστη και να απέχει από μονομερείς ενέργειες που θα έρθουν σε αντίθεση με τα συμφέροντα της ΕΕ και θα παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών-μελών, κάτι το οποίο αποτελεί απόλυτη προϋπόθεση».
- «Η ΕΕ καλωσορίζει τα βήματα οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και την ανακοίνωση της επανέναρξης άμεσων διερευνητικών επαφών για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ των δύο κρατών, μέσω διαπραγματεύσεων και προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο».
- «Η ΕΕ επαναλαμβάνει πως μονομερείς ανακοινώσεις θαλάσσιων δικαιοδοσιών όπως στον χάρτη Γαλάζια Πατρίδα δεν συνάδουν με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν παράγουν έννομα αποτελέσματα για τρίτες χώρες».
Κυρώσεις σε 40 αξιωματούχους στη Λευκορωσία
Εκτός της Τουρκίας, οι «27» αποφάσισαν να προχωρήσουν και σε κυρώσεις σε 40 περίπου αξιωματούχους της Λευκορωσίας. Οι Ευρωπαίοι συμφώνησαν να επιβληθούν κυρώσεις σε αυτούς που ευθύνονται για την καταστολή στη Λευκορωσία, όπως δήλωσαν στο Γαλλικό Πρακτορείο διπλωματικές πηγές. Μέσα στη λίστα, ωστόσο, δεν φέρεται να είναι ο πρόεδρος Λουκασένκο, σύμφωνα με το Politico.
Η επιβολή τους θα προχωρήσει μετά την επίτευξη συμφωνίας για να σταλεί αυστηρό μήνυμα από την ΕΕ στην Τουρκία, συνοδευόμενο από την απειλή επιβολής κυρώσεων στην Άγκυρα, όπως πρότεινε η Κυπριακή Δημοκρατία, κατά τις ίδιες πηγές.