Καλά κρατεί η εσωστρέφεια εντός του ΣΥΡΙΖΑ με αφορμή τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά.
Αυτήν τη φορά ήταν η σειρά του Νίκου Μπίστη να μπει στον χορό της εσωκομματικής αντιπαράθεσης. Με ανάρτησή του το μέλος της ΚΕΑ του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία απαντά σε υψηλούς τόνους στον Νίκο Κοτζιά για την πρόσφατη τοποθέτησή του περί «νεοσημιτικούς του ΣΥΡΙΖΑ και τους λεγόμενους 53».
Ο Νίκος Μπίστης αναφέρεται στις σχέσεις της ομάδας «Γέφυρα» με τους «53», υπενθυμίζει ότι στήριξε τον πρώην υπουργό Εξωτερικών στη Συμφωνία των Πρεσπών και εκφράζει τις δικές του απόψεις για τα ελληνοτουρκικά, καταλήγοντας: «Είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε με επιχειρήματα και άλλες διαφορετικές από τη δική μας. Αυτό που δεν θα κάνουμε είναι να ανεχθούμε αιτιάσεις περί ενδοτισμού ή αμφισβήτηση του πατριωτισμού μας, πράγματα στα οποία επιδίδεται ο Κοτζιάς και όχι μόνο αυτός».
Αναφορά κάνει και στον Παύλο Πολάκη αλλά και στις «προτροπές» για αποχώρηση από τον ΣΥΡΙΖΑ, φωτογραφίζοντας τον Νίκο Καρανίκα.
Ολόκληρη η ανάρτηση του Νίκου Μπίστη
Οφειλόμενη απάντηση στον Νίκο Κοτζιά. Και μερικές γενικότερες σκέψεις για τα ελληνοτουρκικά.
«Με ανάρτησή του στο διαδίκτυο ο Νίκος Κοτζιάς επιτίθεται στους ''νεοσημιτικούς του ΣΥΡΙΖΑ και τους λεγόμενους 53'' που διαφωνούν μαζί του στα ελληνοτουρκικά. Δικές του είναι οι διατυπώσεις, αυτός πρέπει να εξηγήσει πόθεν το πρόθεμα ''νέο'' για εμάς και γιατί οι ''53'' είναι λεγόμενοι. Πάντως, όλοι καταλάβαμε σε ποιους απευθύνεται και αν έμεινε κανείς με την απορία το διευκρίνισε ο Παύλος Πολάκης, που έσπευσε να συμφωνήσει μαζί του, συνοδεύοντας τη συμφωνία του με δύο φωτογραφίες, μία του Τσακαλώτου και μια δική μου. Και με τους ''53'' εμείς, οι κατά Κοτζιά ''νεοσημιτικοί και νεοσυριζαίοι'' , έχουμε καθαρές σχέσεις. Συμφωνούμε μαζί τους στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, διαφέρουμε στον επιφυλακτικό τρόπο που προσεγγίζουν τον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ και στον περιορισμό του στον στενό χώρο της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Ομως μπορούμε να συζητούμε επί της ουσίας, συντροφικά, χωρίς δαιμονοποιήσεις, απρέπειες και χαρακτηρισμούς. Χωρίς τα ''σηκωθείτε, αδειάστε μας τη γωνιά'', που όλο και πιο συχνά διαβάζω. Θέτει, τέλος, ο Κοτζιάς και μια σειρά ερωτημάτων επί της ουσίας, στα οποία θα απαντήσω, αφού όμως πρώτα βάλουμε μερικά άλλα πράγματα στη θέση τους.
Μας αποκαλεί ο Κοτζιάς ''παρεάκι''. Εντάξει, δεν αντιμετωπίζουμε τον κόσμο από το ύψος ενός κραταιού κόμματος όπως το ''Πράττω'', του οποίου προΐσταται. Είμαστε όμως εκείνη η παρέα που όταν το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο κατήγγειλε τη Συμφωνία των Πρεσπών βγήκαμε μπροστά και υποστηρίξαμε με σθένος τη Συμφωνία και τους πρωταγωνιστές της. Μαζί και τον Νίκο Κοτζιά, του οποίου αναγνωρίσαμε τη συμβολή επί του συγκεκριμένου, παρά τις σοβαρές αντιρρήσεις που είχαμε για τον γενικότερο τρόπο που αντιμετώπιζε τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, με πρόσφατες τις άστοχες παρεμβάσεις του στο Κυπριακό.
Αντιθέτως, συγκρουστήκαμε με φίλους και παλιούς συντρόφους οι οποίοι από το αντι-ΣΥΡΙΖΑ πάθος τους αντέστρεψαν ή στραμπούληξαν τις απόψεις τους. Τότε ο Νίκος Κοτζιάς δεν είχε πρόβλημα με το ''παρεάκι'' που έσπαγε την απομόνωση του ΣΥΡΙΖΑ. Τώρα θυμήθηκε ότι είμαστε ''σημιτικοί'' και ''νεοσυριζαίοι''. Αλλά και εδώ θα έπρεπε να είναι πιο προσεκτικός, γιατί δεν έχουμε όλοι μνήμη χρυσόψαρου και η κατηγορία αυτή τον συμπεριλαμβάνει. Ηταν σύμβουλος του Γιώργου Παπανδρέου, υπουργού Εξωτερικών στην κυβέρνηση Σημίτη. Και εμείς προφανώς συμφωνούμε -και ποτέ δεν το κρύψαμε- με την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Σημίτη, που εφάρμοσε και ο Γιώργος Παπανδρέου. Υπό αυτό το πνεύμα εξάλλου προσεγγίσαμε τη Συμφωνία των Πρεσπών. Ο Κοτζιάς πρέπει να μας αποδείξει αν και πού διαφωνούσε. Τότε. Οχι τώρα, εκ των υστέρων και εκ του ασφαλούς.
Πάμε τώρα στα ερωτήματα που θέτει: Μας ρωτάει ''Γιατί είναι μαξιμαλισμός να θέλεις την εφαρμογή των Αρχών και των Προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου;''. Δεν είναι αλλά δεν υπάρχει και χώρα που να μην ισχυρίζεται ότι δρα εντός του πλαισίου του Διεθνούς Δικαίου, της Τουρκίας μη εξαιρουμένης. Μαξιμαλισμός είναι να ισχυρίζεσαι ότι το Διεθνές Δίκαιο σε δικαιώνει παντού, ενώ ξέρεις - υπουργός Εξωτερικών ήσουν- ότι αυτό δεν ισχύει. Οταν το κάνεις συμβάλλεις στη διαμόρφωση μιας κοινής γνώμης εχθρικής προς κάθε έννοια διαλόγου, διαμεσολάβησης και διαπραγμάτευσης. Τροφοδοτείς έτσι, ηθελημένα ή αθέλητα, τον εθνικισμό και τη σχολή της ακινησίας, που έχει πλοκάμια σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις.
Μας ρωτάει επίσης για την επήρεια των νησιών. Ανακατεύει νησίδες και μικρά νησιά, όπως η Γαύδος και το Κουφονήσι, με τη Ρόδο και την Κρήτη και όλα αυτά με αυτοτελείς, κυρίαρχες χώρες, όπως η Κύπρος και η Μάλτα. Το ερώτημα βέβαια δεν είναι αν έχουν επήρεια (ελάχιστα δεν έχουν) αλλά πόση είναι αυτή. Ο Κοτζιάς αφήνει να εννοηθεί ότι όλα έχουν πλήρη. Το πρώτο που θέλω να παρατηρήσω είναι ότι για όλα αυτά μπορούσε να ρωτήσει τον κατεξοχήν αρμόδιο, τον καθηγητή Χρήστο Ροζάκη, ο οποίος επί υπουργίας Κοτζιά τοποθετήθηκε στη θέση του προέδρου του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΥΠΕΞ. Πρακτικά, δηλαδή, συμβούλευε τον Κοτζιά. Και δεν μπορώ να φανταστώ ότι ο υπουργός τοποθετεί σε αυτήν τη θέση κάποιον με διαμετρικά αντίθετες απόψεις από τις δικές του. Εκτός αν άλλες ήταν τότε οι απόψεις του Κοτζιά. Γιατί οι απόψεις του κ. Ροζάκη για αυτά τα ζητήματα είναι σταθερές και γνωστές, τις επαναλαμβάνει δε με κάθε ευκαιρία. Τελευταία προκάλεσε ρίγη στους απανταχού υπερπατριώτες επαναλαμβάνοντας ότι το Καστελλόριζο ευρίσκεται απομονωμένο μακράν της ηπειρωτικής χώρας και της Ρόδου, απέναντι στην τουρκική ακτογραμμή, άρα θα έχει μειωμένη επήρεια. Κάτι που στο παρασκήνιο αναγνωρίζουν όλοι οι σοβαροί αναλυτές, αλλά οι περισσότεροι το αποσιωπούν, αφήνοντας την κοινή γνώμη να πιστεύει το αντίθετο. Παρεμπιπτόντως, ούτε η Αίγυπτος δέχεται πλήρη επήρεια στο Καστελλόριζο, για αυτό και δεν περιλαμβάνεται στη Συμφωνία.
Τέλος, ο Χρήστος Ροζάκης σε άρθρο του στην ''Καθημερινή'' της 10ης Αυγούστου ξεκαθάρισε τον λόγο ύπαρξης διερευνητικών συνομιλιών με την Τουρκία. Αποτέλεσαν τον εύσχημο τρόπο υπέρβασης της πολιτικής της μιας μόνο διαφοράς, αυτής της υφαλοκρηπίδας, που είχε επιβάλει ο Ανδρέας Παπανδρέου. Για να ξεκινήσει δηλαδή διάλογος με την Τουρκία, οι άλλες υπαρκτές διαφορές εντάχθηκαν στον ανεπίσημο και μη δεσμευτικό χαρακτήρα των διερευνητικών.
Ας το έχουν υπόψη τους αυτό οι θιασώτες της ''μιας και μόνης διαφοράς'' όταν παράλληλα ζητούν και διάλογο με την Τουρκία. Αυτός ή θα γίνει με ευρύτερη ατζέντα ή δεν θα γίνει.
Εμείς λέμε αυτά που πάντα λέγαμε. Το πόση επήρεια έχουν τα νησιά -και τα μεγάλα όπως η Κρήτη- εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: γεωγραφική θέση, μήκος ακτών, εγγύτητα με απέναντι ακτογραμμή, μήκος της απέναντι ακτογραμμής και άλλα. Η Κρήτη, π.χ., με μια τεράστια αφρικανική ακτογραμμή απέναντι έχει -όπως προκύπτει από τους χάρτες που συνοδεύουν την ελληνοαιγυπτιακή Συμφωνία- επήρεια 90%.
Για να υπογραφεί η Συμφωνία με την Ιταλία και την Αίγυπτο έπρεπε να υποχωρήσει η χώρα μας από την απόλυτη θέση ότι όλα τα ελληνικά νησιά έχουν πλήρη επήρεια σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Αυτό αντικειμενικά ανοίγει δρόμο για μια πιθανή συνολική Συμφωνία που θα περιλαμβάνει και την Τουρκία, γιατί υπάρχουν διεκδικήσεις από πολλές χώρες σε περιοχές που επικαλύπτονται.
Μόνο με συμφωνία μεταξύ των χωρών ή με προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο μπορεί να επιλυθεί το ζήτημα.
Το μεγάλο ερώτημα είναι με ποια στρατηγική πορεύεται η ελληνική κυβέρνηση, σε ποιο σχέδιο εντάσσει τις επί μέρους κινήσεις της, όπως η Συμφωνία με την Αίγυπτο. Αν θα οδηγήσει στη Χάγη ή θα παροξύνει την ένταση με απρόβλεπτες συνέπειες. Ηδη η ειδυλλιακή εικόνα που παρουσίαζε η κυβέρνηση για την ομόθυμη στήριξη των χωρών της ΕΕ στη Συμφωνία με την Αίγυπτο χάλασε με την άρνηση της Γερμανίας να συμφωνήσει σε κοινό ανακοινωθέν και κυρώσεις στην Τουρκία. Θυμίζω ότι η Γερμανία είχε αναλάβει διαμεσολαβητικό ρόλο για αποκλιμάκωση της έντασης και έναρξη διερευνητικών συνομιλιών με τη σύμφωνη γνώμη Ελλάδας και Τουρκίας. Τη Γερμανία, που έχει αναλάβει την προεδρία της ΕΕ, δεν βρήκε χρόνο να ενημερώσει ο κ. Δένδιας για τη Συμφωνία με την Αίγυπτο. Εκ του αποτελέσματος, φαίνεται ότι η κ. Μέρκελ θεώρησε ότι αυτή η αιφνιδιαστική κίνηση υπονόμευσε την πρωτοβουλία της. Αυτά είναι τα μείζονα που θα έπρεπε να απασχολούν τον Νίκο Κοτζιά και άλλους στην αντιπολίτευση και όχι πόση επήρεια θα έχει η Γαύδος ή το Κουφονήσι.
Σε αυτό το σημείο καλό είναι να υπενθυμίζουμε σε όλους αυτό που εύστοχα επισήμανε ο Θοδωρής Τσίκας στο άρθρο του στα ''ΝΕΑ'' στις 12 Αυγούστου. Οτι ''Υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη βρίσκονται στα διεθνή ύδατα. Δεν ανήκουν σε κάποιο κράτος. Η διαμάχη δεν αφορά εθνική κυριαρχία, αλλά οριοθέτηση σε διεθνή ύδατα, με σκοπό την οικονομική εκμετάλλευση και μόνο. Δεν έχουμε να κάνουμε με ελληνικά εδάφη, σε στεριά ή νησιά, ούτε με ελληνικά χωρικά ύδατα''.
Από το άρθρο του Αλέξη Τσίπρα στην ''Εφημερίδα των Συντακτών'' (Σαββατοκύριακο 14-15 Αυγούστου) κρατάμε τη διατύπωση ότι η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία στηρίζει σαφώς τις διερευνητικές και τη Χάγη. Αποτελεί στέρεη βάση για τη διαμόρφωση εθνικής στρατηγικής, αρκεί να μην αποδυναμώνεται από άλλα αντιφατικά μηνύματα.
Ούτε όμως στο ζήτημα της επήρειας σε νησίδες και μικρά νησιά που έχουν οικονομική ζωή ο κανόνας που επικαλείται ο Κοτζιάς είναι καθολικής ισχύος. Υπάρχουν αποφάσεις και διακρατικές συμφωνίες που δεν αναγνωρίζουν επήρεια σε μικρά νησιά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ιταλική Λαμπεντούσα, όπου καταφεύγουν οι πρόσφυγες από την Αφρική, η οποία ενώ έχει και κατοίκους και οικονομική ζωή δεν έχει καθόλου επήρεια.
Τελικά, ο κανόνας είναι ότι όλα συνεκτιμώνται και σταθμίζονται είτε με συμφωνίες μεταξύ των χωρών είτε με αποφάσεις διεθνών δικαστικών ή δικαιοδοτικών οργάνων.
Υπάρχει, τέλος, ένα διαδεδομένο επιχείρημα, σύμφωνα με το οποίο μπορούμε να μαξιμαλίζουμε εφόσον διαπραγματευόμαστε και στο τέλος κάνουμε τις υποχωρήσεις. Θα είχε μια βάση το επιχείρημα αν η διαπραγμάτευση είχε μόνο μια εξωτερική-διπλωματική πλευρά. Εχει όμως και μία εσωτερική πλευρά, που λέγεται κοινή γνώμη. Αν πάρει τοις μετρητοίς όλα αυτά με τα οποία βομβαρδίζεται, όταν θα έρθει η ώρα της στροφής και του συμβιβασμού, πολύ φυσιολογικά θα εναντιωθεί. Το ζήσαμε με το Μακεδονικό, ας μην το ξαναζήσουμε με τα ελληνοτουρκικά.
Αυτή είναι η δική μας προσέγγιση. Είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε με επιχειρήματα και άλλες διαφορετικές από τη δική μας. Αυτό που δεν θα κάνουμε είναι να ανεχθούμε αιτιάσεις περί ενδοτισμού ή αμφισβήτηση του πατριωτισμού μας, πράγματα στα οποία επιδίδεται ο Κοτζιάς και όχι μόνον αυτός. Επειδή δε ήταν υπουργός Εξωτερικών αριστερής κυβέρνησης, κάποιοι από κεκτημένη ταχύτητα θεωρούν ότι αυτά που λέει συνιστούν αριστερή πολιτική. Ακριβώς επειδή έχει ακροατήριο επιβάλλεται η αντίκρουση των απόψεών του».