Μια πολυπαραγοντική παρτίδα σκάκι βρίσκεται σε εξέλιξη, ενόψει της Συνόδου Κορυφής στις 10-11 Δεκεμβρίου κατά τη διάρκεια της οποίας θα συζητηθούν οι ευρωτουρκικές σχέσεις.
Ελλάδα, Κύπρος, Τουρκία και Ευρωπαϊκή Ένωση είναι οι βασικοί παίκτες της παρτίδας με την κάθε πλευρά να καθορίζει τους στόχους και τις προτεραιότητές της σε ένα παιχνίδι του οποίου ο τελικός γύρος δεν είναι σε καμία περίπτωση η επικείμενη Σύνοδος Κορυφής
Η αποχώρηση του Oruc Reis δεν διαφοροποιεί σημαντικά τα μέχρι στιγμής δεδομένα για την Αθήνα. Αλλωστε, κυβερνητικοί και διπλωματικοί αξιωματούχοι έχουν επαναλάβει πολλάκις το τελευταίο διάστημα ότι η μη ανανέωση της τουρκικής NAVTEX μετά από ενάμιση μήνα ερευνών του τουρκικού πλοίου, δεν θεωρείται, πλέον αρκετό για την ελληνική πλευρά. «Αναμένουμε συνέπεια και συνέχεια από την Αγκυρα» είναι η μόνιμη επωδός τόσο στο υπουργείο Εξωτερικών όσο και στο Μέγαρο Μαξίμου.
Οι τέσσερις επιδιώξεις της Αθήνας
Ο Νίκος Δένδιας, άλλωστε, έχει επιδοθεί το τελευταίο διάστημα σε έναν διπλωματικό μαραθώνιο ανάδειξης του ρόλου της Τουρκίας στην περιοχή και επισήμανσης των αποσταθεροποιητικών κινήσεων της όχι μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και στη Λιβύη, τη Συρία και τον Καύκασο. Παράλληλα, η ελληνική πλευρά έχει εντείνει τις πιέσεις προς το Βερολίνο (το ΥΠΕΞ διαψεύδει, πάντως, δημοσιεύματα περί μυστικής συνάντηση Δένδια-Μέρκελ) προκειμένου να αποφευχθεί η πώληση των γερμανικών υποβρυχίων στην Τουρκία, μια κίνηση που στην Αθήνα θεωρούν ότι θα αλλάξει τα στρατιωτικά δεδομένα στο Αιγαίο.
Αν και ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών ανέβασε αρκετά τους τόνους τις τελευταίες εβδομάδας, στην Αθήνα γνωρίζουν ότι η επιβολή κυρώσεων – πόσω μάλλον που θα «δαγκώνουν» - στις 11 Δεκεμβρίου δεν είναι τόσο απλή υπόθεση. Για αυτό το λόγο ο Νίκος Δένδιας αποφεύγει να χρησιμοποιήσει τον όρο «κυρώσεις» και αναφέρεται στα μέτρα που πρέπει να πάρει η Ευρώπη προκειμένου να αντιμετωπίσει την τουρκική στάση.
Αρχικά, για την ελληνική πλευρά είναι σαφές ότι οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες δεν μπορούν, σε καμία περίπτωση, να συζητήσουν στις 11 Δεκεμβρίου επί «θετικής ατζέντας» για τις ευρωτουρκικές σχέσεις. Η πρόσφατη επίσκεψη Καλίν στις Βρυξέλλες και οι συναντήσεις του με υπηρεσιακούς παράγοντες αλλά και τα «ανοίγματα» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προς την Ευρώπη, φαίνεται ότι «χτύπησαν καμπανάκια» στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών που έσπευσε, μέσω των παρεμβάσεων Δένδια, να ξεκαθαρίσει τις ελληνικές θέσεις.
Δεύτερον, η Αθήνα θα επιδιώξει να τεθεί στο τραπέζι η «λίστα Μπορέλ» και να παρθεί απόφαση για επιλογή μέτρων που θα επιβληθούν σε περίπτωση που η Τουρκία επανέλθει σε παράνομες ενέργειες στο Αιγαίο.
Τρίτον, η Ελλάδα θα στηρίξει τις θέσεις της Λευκωσίας για επιβολή των κυρώσεων (αφορούν κυρίως πρόσωπα) που αποφασίστηκαν για την παραβίαση της κυπριακής ΑΟΖ από τουρκικά ερευνητικά, η οποία συνεχίζεται.
Τέταρτον, η ελληνική κυβέρνηση ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται να μπει σε διαδικασία έναρξης διερευνητικών επαφών πριν τη Σύνοδο Κορυφής μόνο και μόνο επειδή η Τουρκία δεν ανανέωσε τη NAVTEX για το Oruc Reis.
Το Κυπριακό στην ατζέντα
Σύμφωνα με πληροφορίες από τη Λευκωσία, ο Νίκος Αναστασιάδης είναι αποφασισμένος να πάει στις Βρυξέλλες με σκληρή γραμμή καθώς τα τουρκικά πλοία συνεχίζουν τις παραβιάσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Εντούτοις, η εν εξελίξει διαδικασία επανέναρξης των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, πιθανώς να διαφοροποιήσει κάπως τα δεδομένα. Οι επαφές που θα έχει η Ειδική Απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Τζέιν Χολ Λουτ με τα ενδιαφερόμενα μέρη (στην Αθήνα θα βρεθεί την Τετάρτη) αυτή την εβδομάδα πιθανώς να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για σύγκλιση Πενταμερούς Διάσκεψης τους πρώτους μήνες του νέου έτους. Η κυπριακή κυβέρνηση θα ζητήσει, πάντως, την επιβολή των κυρώσεων που αποφασίστηκαν από το καλοκαίρι για όσα συμβαίνουν στην κυπριακή ΑΟΖ ενώ σε ό,τι αφορά το Κυπριακό θα ξεκαθαρίσει ότι επιμένει σε επανέναρξη των διαπραγματεύσεων από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά και πάντα επί της βάσης της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.
Οι κινήσεις της Τουρκίας
Από την πλευρά της η Τουρκία φαίνεται ότι θα παραμείνει πιστή το επόμενο διάστημα στην τακτική που ακολουθεί. Σκληρή στάση, δηλαδή, στο Κυπριακό (λύση δύο κρατών, κινήσεις στο Βαρώσι) και ηπιότερη σε ό,τι αφορά την Ελλάδα (αποχώρηση του Oruc Reis, πιθανό κάλεσμα για έναρξη διερευνητικών). Η ανανέωση της «θετικής ατζέντας» σε ό,τι αφορά τις ευρωτουρκικές σχέσεις καθίσταται πλέον σημαντικός στόχος του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος φαίνεται να έχει υποσχεθεί σε ευρωπαίους αξιωματούχους ακόμα και εσωτερικές μεταρρυθμίσεις προς μια πιο δημοκρατική κατεύθυνση. Στην Αγκυρα θεωρούν ότι η πρόσφατη επίσκεψη Καλίν στις Βρυξέλλες είχε ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα και θα επιδιώξουν το επόμενο διάστημα αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης, ευνοϊκότερες αλλαγές στο καθεστώς βίζας και νέα συμφωνία για το μεταναστευτικό.
Το κλίμα στις Βρυξέλλες
Οι επιδιώξεις του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, βέβαια, κάθε άλλο παρά εύκολα υλοποιήσιμες είναι καθώς είναι δεδομένο πως το κλίμα έχει βαρύνει για την Τουρκία σε μια σειρά από ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Σύμφωνα με πληροφορίες το Παρίσι έχει θέσει επί τάπητος την επιλογή της επιβολής κυρώσεων ενώ ο Ολλανδός υπουργός Εξωτερικών έθεσε στο πρόσφατο Συμβούλιο των ΥΠΕΞ το ζήτημα του ευρωπαϊκού εμπάργκο όπλων. Ακόμα και στο Βερολίνο υπάρχουν φωνές που ζητούν πιο σκληρή στάση απέναντι στην Αγκυρα ενώ μια σειρά από χώρες ανησυχούν για τις κινήσεις Ερντογάν και στα υπόλοιπα πεδία, πέραν της Ανατολικής Μεσογείου.
Με δεδομένο ότι και οι ΗΠΑ βρίσκονται ακόμα σε μεταβατικό στάδιο, στις Βρυξέλλες είναι πολύ πιθανό να θελήσουν να κερδίσουν χρόνο και να επιδιώξουν μια ακόμα παράταση σε ό,τι αφορά το ζήτημα των ευρωτουρκικών σχέσεων προκειμένου να δουν και πώς θα διαμορφωθούν τα δεδομένα τους επόμενους μήνες.