Λιγότερο από τρεις εβδομάδες απομένουν για την κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής, όπου οι 27 ηγέτες της ΕΕ θα εξετάσουν εκ νέου τις σχέσεις Βρυξελλών – Αγκυρας.
Από την τελευταία Σύνοδο Κορυφής (1-2 Οκτωβρίου) η Τουρκία έχει προχωρήσει σε πέντε NAVTEX για το Oruc Reis σε περιοχή που η Ελλάδα θεωρεί δική της υφαλοκρηπίδα, έχει διατηρήσει τα ερευνητικά της πλοία στην κυπριακή ΑΟΖ και έχει προχωρήσει σε κινήσεις στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, οι οποίες είναι αντίθετες με τα σχετικά Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Παράλληλα, λόγω της παραμονής του Oruc Reis στην περιοχή, έχει κοπεί κάθε δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα σε Αγκυρα και Αθήνα. Με άλλα λόγια, η Τουρκία έχει δείξει να επιλέγει έναν από τους δύο δρόμους που τις υπέδειξαν οι ευρωπαίοι ηγέτες τον Οκτώβριο, μόνο που είναι ο αντίθετος από αυτόν που ήλπιζαν οι «27».
Συμβούλιο ΥΠΕΞ: Διευρύνεται το χάσμα Τουρκίας - ΕΕ
Ηδη το κλίμα που διαμορφώνεται σε μια σειρά από ευρωπαϊκές πρωτεύουσες «δείχνει» ότι η Αγκυρα βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ στην επιβολή μέτρων από την ΕΕ. Το κλίμα αυτό αποτυπώθηκε, άλλωστε και στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ την Πέμπτη όπου γίνεται λόγος για περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης στην Ανατολική Μεσόγειο και επιβεβαίωση της αλληλεγγύης της ΕΕ προς την Κύπρο και την Ελλάδα. «Οι πρόσφατες ενέργειες και δηλώσεις της Τουρκίας σχετικά με την Κύπρο θεωρήθηκαν αντίθετες προς τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και πως προκαλούν περαιτέρω εντάσεις. […] Είναι σημαντικό να κατανοήσει η Τουρκία πως η συμπεριφορά της διευρύνει το χάσμα της από την ΕΕ. [….] Για να υπάρξει επιστροφή σε θετική ατζέντα, όπως επιθυμούμε, θα απαιτήσουμε τη ριζική αλλαγή της συμπεριφοράς από την τουρκική πλευρά», σημειώνεται στα συμπεράσματα.
Ενδεικτικές είναι και οι δηλώσεις του Ζοζέπ Μπορέλ «ότι οι πράξεις της Τουρκίας προκαλούν ανάφλεξη εντάσεων και διευρύνουν την απόσταση της Τουρκίας από την ΕΕ». Στη συνεδρίαση της Πέμπτης υπήρξε κοινή διαπίστωση ότι η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται για την αξιοποίηση της ευκαιρίας που δόθηκε από την ΕΕ. Σύμφωνα, μάλιστα, με όσα είπε ο εκπρόσωπος του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών στην εβδομαδιαία ενημέρωση «ορισμένες χώρες από αυτές που πήραν τον λόγο, δεν ήταν οι χώρες που συνήθως μιλάνε γι' αυτό το θέμα και με αυτό τον τρόπο».
«Καλύτερα κατανοητό ότι πρόκειται για ευρωτουρικό πρόβλημα»
Ακόμα και το Βερολίνο, το οποίο πρωτοστάτησε τον Οκτώβριο ούτως ώστε να μείνει ανοικτή η «θετική ατζέντα» για την Τουρκία, δείχνει ενοχλημένο από τη στάση που τηρεί ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Αν δεν δούμε θετικά σήματα από την Τουρκία μέχρι τον Δεκέμβριο, παρά μόνο προκλήσεις όπως η επίσκεψη Ερντογάν στη βόρεια Κύπρο, τότε θα οδηγηθούμε σε μια δύσκολη συζήτηση. Το ζήτημα της επιβολής κυρώσεων θα έρθει τότε σίγουρα ξανά στο τραπέζι», ήταν η σαφής τοποθέτηση του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών, Χάικο Μάας την Πέμπτη.
Στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών εκτιμούν ότι οι θέσεις της Αθήνας γίνονται ολοένα και πιο κατανοητές στις Βρυξέλλες. «Υπάρχει καλύτερη κατανόηση της θέσης ότι η συμπεριφορά της Τουρκίας δεν αποτελεί ελληνοτουρκικό ζήτημα αλλά ευρωτουρκικό» τονίζουν διπλωματικές πηγές. Παράλληλα, η Αθήνα σημείωσε με ενδιαφέρον την θετική τοποθέτηση τουλάχιστον ενός κράτους (πληροφορίες του iefimerida λένε για την Ολλανδία) στην πιθανότητα επιβολής μορατόριουμ στην πώληση όπλων προς την Τουρκία, θέση την οποία η Ελλάδα έχει υποστηρίξει με επίσημο αίτημα προς τις Βρυξέλλες. Άλλωστε, στην Ευρώπη βλέπουν με ανησυχία τις κινήσεις της Τουρκίας τόσο στο μέτωπο του Ναγκόρνο Καραμπάχ όσο και σε μια σειρά από αραβικές χώρες και στην Αφρική. Οπως έλεγε στο iefimerida πηγή με πολύ καλή γνώση της συζητήσης της Πέμπτης «σε όλα τα θέματα της ατζέντας των ΥΠΕΞ (εκλογή Μπάιντεν, Λιβύη, Συρία, Ναγκόρνο Καραμπάχ ) εμφανιζόταν ο παράγοντας Τουρκία».
Από την πλευρά του, πάντως, ο Νίκος Δένδιας επεσήμανε στο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών ότι με ευθύνη της Τουρκίας δεν φαίνεται να υπάρχει περιθώριο για «θετικό διάλογο» και υπογράμμισε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να προετοιμάσει και να υιοθετήσει άμεσα τα κατάλληλα μέτρα που θα αναγκάσουν την Τουρκία να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο. Κληθείς να εξηγήσει την αναφορά σε «συγκεκριμένα μέτρα», ο εκπρόσωπος του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών κατέστησε σαφές πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα λάβει υπόψη του τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1-2 Οκτωβρίου, υπογραμμίζοντας πως υπάρχουν ρητές αναφορές στη νομική βάση των μέτρων αυτών.
Οι επόμενες τρεις εβδομάδες θεωρούνται ιδιαίτερα κρίσιμες καθώς από τη μία, στο τέλος Νοεμβρίου λήγει η NAVTEX για το Oruc Reis, από την άλλη μετά τις 26 του μήνα αναμένεται στην περιοχή η ειδική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Τζέιν Χολ Λουτ για επαφές σε Λευκωσία, Αθήνα και Αγκυρα προκειμένου να διαπιστωθεί η δυνατότητα σύγκλησης Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό. Από τη στάση της Τουρκίας στα δύο αυτά ζητήματα είναι πιθανόν να κριθεί και η εξέλιξη της συζήτησης σε επίπεδο ευρωπαίων ηγετών στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου.
Η «ντρίμπλα» της Αγκυρας
Σημειώνεται, πάντως, ότι η Τουρκία προχώρησε την Παρασκευή σε μια κίνηση που «δείχνει» ότι θεωρεί τις κυρώσεις σοβαρή πιθανότητα. Συγκεκριμένα, η τουρκική Εθνοσυνέλευση ενέκρινε νομοσχέδιο με το οποίο δίνεται η δυνατότητα μεταφοράς των τουρκικών ενεργειακών εταιρειών στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας, Σουλεϊμάν Ονέλ, στόχος του νομοσχεδίου είναι η προστασία των εταιρειών, οι οποίες δραστηριοποιούνται στην έρευνα και εξόρυξη αερίου, όπως και στον κλάδο των μετάλλων, από ενδεχόμενες «τιμωρητικές» δράσεις.