Δύο φίλες ένωσαν τις δυνάμεις τους και άνοιξαν ένα νέο βιβλιοπωλείο στην οδό Διδότου, με μοντέρνο design, πολλά και καλά βιβλία και ωραίο όνομα, βγαλμένο από τις σελίδες του «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο» του Μαρσέλ Προυστ. Επισκεφτήκαμε το «Κομπραί» και συνομιλήσαμε με τις ιδρύτριές του Δήμητρα Τσιούρβα και Βικτόρια Μποντουριάν.
Κάθε νέα άφιξη στην πόλη χαρτογραφεί ξανά μέρη γνώριμα και μας κάνει να δούμε μια παλιά γειτονιά με νέο μάτι. Φέτος, μια σειρά από μαγαζιά που έχουν φτιάξει νέοι δημιουργικοί άνθρωποι, μοιράζουν ξανά την τράπουλα στα Εξάρχεια, ανανεώνοντας την περιοχή και δίνοντάς της μια νέα, ωραία urban αισθητική. Διδότου, Μαυρομιχάλη, Ασκληπιού, Εμμανουήλ Μπενάκη, Καλλιδρομίου αποκτούν χρώμα, μυρωδιές από ξεχωριστές και ψαγμένες ποικιλίες καφέ και αυθεντικά βιολογικά βότανα, τα πεζοδρόμια γεμίζουν με μικρά τραπεζάκια ή μικρές ξύλινες μπάρες κατά μήκος μιας τζαμαρίας, street food και πιάτα για brunch από όλο τον κόσμο με αυγά σε κάθε εκδοχή ή αυθεντικά ελληνικές γεύσεις με προϊόντα από μικρούς παραγωγούς, σερβίρονται όλη μέρα, ενώ τα βράδια, μετά τη δουλειά, εκεί δίνουν ραντεβού για τα απαραίτητα after work drinks όσοι εργάζονται στο κέντρο για να κάνουν ακόμα και μια βαρετή Τρίτη, απόλαυση. Και τώρα, ένα νέο βιβλιοπωλείο με έξυπνο όνομα και ωραία αισθητική έρχεται για να συμπληρώσει το παζλ σε μια περιοχή που διεκδικεί όλο και μεγαλύτερο κομμάτι στις μοντέρνες επιλογές για διασκέδαση στην καρδιά της Αθήνας.
Εκεί, στα πεζοδρόμια, ανάμεσα στα παρκαρισμένα αυτοκίνητα, δίπλα στα μπακάλικα με τα καλάθια γεμάτα βιολογικές νοστιμιές από κάθε μεριά της ελληνικής υπαίθρου, ανάμεσα στις στοίβες με τα κιτρινισμένα βιβλία των παλαιοβιβλιοπωλείων, γράφεται φέτος μια κοσμοπολίτικη επί της ουσίας, αλλά όχι φανταχτερή ιστορία, από αυτές που συνήθως σε μια πόλη αγαπούν οι ταξιδιώτες και αγνοούν οι τουρίστες.
Το «Κομπραί», φυσικά, δεν είναι το μόνο νέο μαγαζί των Εξαρχείων που γίνεται viral. Το Pharaoh, στη Σολωμού, έχει γίνει το νέο hype της Αθήνας. Επίσης, το Τιγρέ στη Μαυρομιχάλη με τις κίτρινες τζαμαρίες, όπου πίνεις τον καφέ σου δουλεύοντας στο λάπτοπ ή απολαμβάνεις υπέροχο brunch, η περιβόητη Λόντζα της Γειτονιάς που φέρνει την κουζίνα της γιαγιάς, σερβίροντας αχνιστή γίδα βραστή πλάι στην αναμμένη μασίνα, το Knave στην Ασκληπιού με τα ωραία ποτά, το Guerilla Chef Burger, επίσης στη Σολωμού, που έγινε γνωστό επειδή σερβίρει μόνο ένα burger, το Behold Theman με τους ωραίους καφέδες σε έναν πρωτότυπο χώρο με αισθητική Βauhaus και, φυσικά, το νέο συγκεκριμένο βιβλιοπωλείο στη Διδότου που άνοιξε πριν από μόλις λίγους μήνες και έχει ήδη μπει στους αστικούς χάρτες των βιβλιοφάγων -είναι μερικά από τα νέα τοπόσημα των Εξαρχείων.
Το κέντρο αλλάζει, δημιουργικά. Λίγο η έκρηξη του Airbnb με όλα τα καλά και τα αρνητικά του, λίγο η πανδημία που κινητοποίησε νέους ανθρώπους να τολμήσουν και να κάνουν το δικό τους επαγγελματικό βήμα, ανοίγοντας μικρές επιχειρήσεις με ιδιαίτερο κόνσεπτ και ταυτότητα, βάζουν γειτονιές, όπως τα Εξάρχεια και την Κυψέλη, δυναμικά στο παιχνίδι, κάνοντάς μας ξανά, όπως επισημαίνουν η Δήμητρα Τσιούρβα και η Βικτόρια Μποντουριάν, οι ιδρύτριες του «Κομπραί», να επανοικειοποιηθούμε το κέντρο. Με απολαυστικές βόλτες, με φθηνά μπαρ και ωραίες μουσικές. Και φυσικά, με καλό καφέ και βιβλία!
Ο χώρος, με το μοντέρνο ντιζάιν που ξεχωρίζει, με τις ξύλινες βιβλιοθήκες που σκοπίμως στο εσωτερικό τους δεν είναι βαμμένες ώστε να φαίνεται το πεπιεσμένο ξύλο, δίνοντας μια μοντέρνα industrial αισθητική που συνομιλεί με τον seventies χαρακτήρα του χώρου, με τις μεταλλικές επιφάνειες που έχουν βαφτεί σε ένα υπέροχο μπλε του κοβαλτίου, αλλά και το κυκλικό πατάρι με τα αναρριχώμενα φυτά που κρέμονται και το πικάπ με τους δίσκους του Miles Davis, κατάφερε να κάνει πολύ γρήγορα το «Κομπραί» να ξεχωρίσει στα κοινωνικά δίκτυα, όπου τα κορίτσια σχεδόν καθημερινά μοιράζονται αποσπάσματα και εντυπώσεις από τα βιβλία που διαβάζουν.
«Τον χώρο έχει επιμεληθεί η αρχιτέκτονας Ιουλία Ηλιάδη, και με την αισθητική της, αλλά και με δική μας βοήθεια, δημιουργήθηκε αυτό το αποτέλεσμα. Ο χώρος από μόνος του έδωσε την κατεύθυνση για να φτιαχτεί ένα βιβλιοπωλείο μοντέρνο και σύμφωνα με τις ανάγκες μας», εξηγούν στο iefimerida η Δήμητρα και η Βικτόρια.
Πώς και γιατί αποφασίσατε να ανοίξετε ένα βιβλιοπωλείο; Αφηγηθείτε μας την ιστορία σας και την ιστορία πίσω από τη δημιουργία του «Κομπραί».
Γνωριστήκαμε στο βιβλιοπωλείο «Πολιτεία» το 2017. Κολλήσαμε και γίναμε φίλες με αφορμή το βιβλίο, αλλά σίγουρα υπήρχε και κάτι ανείπωτο που μας οδήγησε πέντε χρόνια μετά να σχεδιάσουμε το επαγγελματικό μας μέλλον μαζί. Η Βικτόρια μέχρι και το 2022 συνέχισε να εργάζεται στη Πολιτεία, ενώ η Δήμητρα εργάστηκε και στη παραγωγή ταινιών. Παρόλο που δεν ήμασταν μαζί εργασιακά τα τελευταία χρόνια, το καλοκαίρι του 2021 μια ωραία βραδιά έπεσε η ιδέα να κάνουμε κάτι δικό μας, να προσπαθήσουμε να φτιάξουμε το βιβλιοπωλείο μας, να εργαστούμε για εμάς, στις συνθήκες που θέλουμε και με τον τρόπο που ξέρουμε να δουλεύουμε. Με αυθορμητισμό και επιμέλεια καταφέραμε να κάνουμε αυτό το άνοιγμα.
Τι σημασία έχει για εσάς ο Προυστ, από το έργο του οποίου εμπνευστήκατε το όνομα του βιβλιοπωλείου;
Διαβάζαμε το έργο του ταυτόχρονα και εκκίνησαν μαγικές συζητήσεις σε σχέση με αυτό. Δεν είναι εύκολο να παραβλέψεις τα ερεθίσματα που σου δίνει. Οι χαρακτήρες καθρεφτίζονται μέσα σου και σου δημιουργεί αμφισημία συναισθημάτων. Όσο μπαίνεις μέσα στην αφήγηση βλέπεις τον εαυτό σου με έναν καινούριο τρόπο. Ήταν σχεδόν αδύνατο να ονομάσουμε το βιβλιοπωλείο μας κάτι που να μην έχει σχέση με το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο».
Εκτός φυσικά από το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο», αν σας ζητούσαμε να μας περιγράψετε το χαρακτήρα, τη φιλοσοφία, την οπτική και την αισθητική ματιά του βιβλιοπωλείου σας μέσα από βιβλία, ποια θα επιλέγατε;
Βιβλία-ορόσημα για το βιβλιοπωλείο μας και αγαπημένα αναγνώσματα δικά μας αλλά και των επισκεπτών μας είναι η ποιητική συλλογή «Βουκαμβίλια Ποπ» της ΜΚΧ από τις εκδόσεις Τεφλόν, για τη ματιά στο ελάσσον που ανοίγεται μπροστά μας, το «Ο Άνθρωπος και το Κοχύλι» του Paul Valery από εκδόσεις Ίνδικτος, για την ευαισθησία της γνώσης, τα βιβλία του Edouard Loui και του Didier Eribon για την πολιτική τους ματιά και την ιστορία τους και φυσικά τα βιβλία της Silvia Federici.
Ποια βιβλία από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή θα προτείνατε στους αναγνώστες μας και γιατί;
Προτείνουμε τους «Υπνοβάτες» από τις εκδόσεις Έρμα, ένα αριστούργημα της αβύσσου και της καταβύθισης σε αυτήν. Τη «Διαλεκτική» από Ακυβέρνητες Πολιτείες, της Γιώτας Τεμπρίδου και του Χρήστου Κολτσίδα, για τον τρόπο που προσεγγίζουν την ποίηση και τη φιλοσοφία. Το «Σπίτι των Ονείρων» της Carmen-Maria Matsado από εκδόσεις Αντίποδες, για τη βία των σύγχρονων σχέσεων και τέλος, τα «Βιβλία του Ιακώβ» της Olga Tokarczuk για τα τσιγάρα που χρειάζονται να καπνίσεις μετά το τέλος αυτού του βιβλίου.
Περιγράψτε μας τις αναγνωστικές σας συνήθειες. Πώς, πού και τι ώρα συνήθως σας αρέσει να διαβάζετε;
Η Βικτόρια διαβάζει το πρωί στο σπίτι, λίγες ώρες πριν τη δουλειά και η Δήμητρα διαβάζει κυρίως τα Σαββατοκύριακα αλλά και συλλογικά σε ομάδες ανάγνωσης. Προσπαθούμε να διαβάσουμε και στο βιβλιοπωλείο φυσικά.
Στο πατάρι του «Κομπραί» υπάρχει ένα πικαπ με έναν δίσκο του Miles Davis. Δώστε μας το soundtrack του «Κομπραί» και τη μουσική του ταυτότητα.
Δεν έχει ακριβώς soundtrack. Το ηχοτοπίο του κέντρου, οι κόρνες και μια πινελιά από Mac Miller και Leonard Cohen δημιουργούν το soundtrack του «Κομπραί».
Αν η Αθήνα ήταν ένα μόνο βιβλίο, ποιο θα ήταν αυτό;
Αν μπορούσε η Αθήνα να είναι κάποιο βιβλίο, νομίζουμε ότι θα ήταν κάποιο βιβλίο του Χρήστου Βακαλόπουλου. Όλα, και συγκεκριμένα οι «Πτυχιούχοι», περιγράφουν την Αθήνα, τα ερωτήματα μιας γενιάς, τους έρωτες, τις φιλίες και τα πολιτικά διακυβεύματά τους.
Αντί για κλασική βιτρίνα, στο «Κομπραί» υπάρχει ένας πάγκος κατά μήκος της τζαμαρίας όπου μπορεί ο επισκέπτης να πιει τον καφέ του. Γιατί επιλέξατε η βιτρίνα σας να είναι οι βιβλιόφιλοι επισκέπτες σας που πίνουν τον καφέ τους διαβάζοντας;
Το βιβλιοπωλείο μας έχει βιτρίνα με τους αγαπημένους μας τίτλους, παλιούς και νέους, κατά μήκος των παραθύρων. Ακριβώς από πίσω της βρίσκονται αυτοί οι πάγκοι που αναφέρονται για να διαβάζουν και να λιάζονται οι επισκέπτες μας. Σκοπός ήταν να δημιουργήσουμε μια γωνιά που θα συζητάμε όλοι μαζί για βιβλία, για προβληματισμούς και για σχέδια παρέα με καφέ.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας σε σχέση με το «Κομπραί»; Τι περιμένουμε να δούμε στο βιβλιοπωλείο τους επόμενους μήνες αλλά και στο μέλλον;
Θα διοργανώσουμε πολλές παρουσιάσεις και συζητήσεις γύρω απο το βιβλίο, ίσως κάποιες βραδιές μουσικής και προβολές ταινιών. Επιπλέον, ετοιμάζουμε και το site του «Κομπραί».
Info: Kομπραί, Διδότου 34, Εξάρχεια, τηλ. 2117508340
instagram.com/kombrai_bookstore / facebook Κομπραί