Βινύλια, βιβλία και σινεμά... Η καθημερινότητα της Χίλντας Παπαδημητρίου είναι γεμάτη με ροκ μουσικές και noir ιστορίες. Ακολουθήσαμε τα ίχνη της στην περιοχή που ζει, τη Νέα Σμύρνη, και καταγράψαμε τα βήματά της.
Η Χίλντα Παπαδημητρίου, εκτός από καταξιωμένη μεταφράστρια και δημοφιλής συγγραφέας noir μυθιστορημάτων που έχουν φανατικό κοινό, είναι γνωστή στους κύκλους της ροκ μουσικής και από ένα ξακουστό δισκάδικο που διατηρούσε στη Νέα Σμύρνη για πολλά χρόνια.
Τη γνωρίσαμε τη δεκαετία του '90 μέσα από μια πλούσια αρθρογραφία σε μουσικά περιοδικά, αλλά την αγαπήσαμε διαβάζοντας το αστυνομικό μυθιστόρημά της «Για μια χούφτα βινύλια», που προκάλεσε αίσθηση από την πρώτη στιγμή κυκλοφορίας του, το 2011. Ακολούθησαν τρία ακόμα noir μυθιστορήματα, με τελευταίο το «Ένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίου», που, όπως και τα προηγούμενα, κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Ο κυριότερος ήρωας των βιβλίων της, όπως λέει η ίδια, είναι η Αθήνα, αλλά σε καθένα από αυτά εστιάζει και σε μια άλλη περιοχή.
Εμείς, τη συνάντησε στη Νέα Σμύρνη, που τόσο αγαπά. Την ακολουθήσαμε και καταγράψαμε τις αγαπημένες της συνήθειες: τις βόλτες, τις διαδρομές, τα κτίρια, τα πάρκα και τα στέκια που έχει στην περιοχή εδώ και πολλά χρόνια. Αυτή λοιπόν είναι η γειτονιά της Χίλντας Παπαδημητρίου.
Ποια είναι η σχέση σας με τη Νέα Σμύρνη; Πόσα χρόνια ζείτε εκεί;
Γεννήθηκα στην Καλλιθέα, αλλά, όπως κάθε Καλλιθεάτισσα που σέβεται τις παραδόσεις της, ήθελα παιδιόθεν να μετακομίσω στη γειτονική Νέα Σμύρνη. Κατάφερα να διαβώ τον Ρουβίκωνα της Λεωφόρου Συγγρού όταν ο πατέρας μου άνοιξε το πρώτο δισκάδικο στη Νέα Σμύρνη, στις αρχές της δεκαετίας του ’70.
Αν η Νέα Σμύρνη ήταν ήρωας/ηρωίδα σε μυθιστόρημά σας, τι χαρακτήρας θα ήταν; Πώς θα σκιαγραφούσατε την προσωπικότητά του/της;
Δεν το έχω σκεφτεί ώς τώρα, αλλά νομίζω ότι θα δημιουργούσα μια γυναίκα, γύρω στα 40, μεγαλωμένη σε μια παλιά μονοκατοικία με κήπο, από εκείνες που έχτιζαν οι εύποροι πρόσφυγες μετά το 1922. Μια γυναίκα που θα ζούσε με το ένα πόδι στο παρελθόν, καθώς θα την είχαν μεγαλώσει οι παππούδες της, και με το άλλο στη σύγχρονη εποχή, η αισθητική της οποίας θυσιάζεται για χάρη της οικονομικής ευμάρειας. Θα την απασχολούσε το ερώτημα αν πρέπει να δώσει τη διώροφη πατρική μονοκατοικία για αντιπαροχή ή όχι. Θα είχε μια μικρή επιχείρηση στην πλατεία και… η συνέχεια στο επόμενο, όπως έλεγαν κάποτε στα παλιά αμερικανικά σίριαλ.
Ποια είναι η αγαπημένη σας γωνιά στη Νέα Σμύρνη;
Αγαπώ πολύ το Άλσος μας, που είναι μια όαση ησυχίας δίπλα στην πολύβουη πλατεία. Εκεί μας πήγαιναν μικρές πρωινές εκδρομές με το σχολείο, εκεί κάναμε βόλτες με τις φίλες μου και βγαίναμε ραντεβού τα βραδάκια. Μου άρεσε πολύ ο δημοτικός κινηματογράφος που υπήρχε κάποτε, τώρα λειτουργεί μόνο σαν θέατρο. Έχει ένα μικρό καφέ, όπου μπορεί κανείς να πάρει κάτι να πιει, να καθίσει στα παγκάκια, να χαζέψει τους ανθρώπους που αθλούνται. Όπως επίσης το γήπεδο του Πανιωνίου, λόγω του κολυμβητηρίου του, στο οποίο πήγαινα τακτικά επί σχεδόν είκοσι χρόνια. Κι ελπίζω ότι θα επανέλθω σύντομα.
Έχετε κάποιον φίλο που έρχεται να μείνει στην περιοχή για πρώτη φορά, σε ποια μέρη τον πηγαίνετε για να διαμορφώσει την αληθινή εικόνα για τη Νέα Σμύρνη;
Θα ξεκινούσα από την πλατεία, φυσικά, όσο κι αν με κουράζει η πολυκοσμία της, θα του έδειχνα το περίφημο Παλούκι, τον παλιό Γαλαξία, που είναι πια πολιτιστικό κέντρο, το σημείο που είχα κάποτε το δισκάδικο. Θα τον πήγαινα βόλτα στο Άλσος και στη συνέχεια θα ανηφορίζαμε ως το κομμάτι που βρίσκεται πάνω από την εκκλησία της Αγίας Φωτεινής, όπου διατηρούνται ακόμα μερικές από τις πιο όμορφες μονοκατοικίες της πόλης. Θα του έδειχνα το γήπεδο του Πανιωνίου και το σημείο όπου η Νέα Σμύρνη συναντιέται με το Παλαιό Φάληρο, μια περιοχή με πιο μικροαστικές μονοκατοικίες και φαρδιά πεζοδρόμια με νεραντζιές, κήπους με μπουκαμβίλιες και γιασεμιά.
Ποια είναι τα «προτερήματα» και ποια τα «ελαττώματα» της περιοχής; Τι αγαπάτε στη Νέα Σμύρνη και τι θα θέλατε να αλλάξει;
Αγαπάω τη χαλαρότητα που τη διακρίνει σαν γειτονιά. Το γεγονός ότι είναι κοντά στο κέντρο, και περπατώντας μπορεί να πάει κανείς στο Σύνταγμα. Το ότι διατηρεί ακόμα δύο από τους παλιούς κινηματογράφους της, το Φιλίπ και το Σπόρτινγκ.
Τέλος, στα προτερήματα ανήκει η γειτνίασή μας με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και το Πάρκο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Και τα δύο βρίσκονται σε κοντινή απόσταση, που είναι ιδανική για μια μικρή βόλτα. Θα ήθελα να ανοίξουν ξανά κι άλλοι κινηματογράφοι, ο χειμερινός Άτταλος, το Σινέ-Άλσος, όσοι έχουν γίνει πάρκινγκ. Θα ήθελα να υπήρχε ένας μικρός αλλά ζεστός συναυλιακός χώρος, όπως είναι το Τίκι μπαρ στο Κουκάκι. Και να κηρυχτούν διατηρητέα κάποια κτίσματα σαν αυτά της οδού Σεβδικίου. Και περισσότερους χώρους πρασίνου, αν είναι εφικτό.
Μια αγαπημένη ανάμνηση από αυτή τη γειτονιά της Αθήνας;
Θυμάμαι το 1998, τη χρονιά που ο Πανιώνιος πήρε το Κύπελλο, τον κόσμο να έχει ξεχυθεί στην πλατεία και να πανηγυρίζει έξαλλα, βουτώντας στις «λίμνες».
Πώς ήταν η περιοχή πριν από 20-30 χρόνια και πώς τη φαντάζεστε σε 20-30 χρόνια από σήμερα;
Αν θυμάμαι καλά, τη δεκαετία του ’90 δόθηκε η άδεια δόμησης επταώροφων πολυκατοικιών και η γειτονιά μου, κοντά στη Λεόντειο, γέμισε από ροζ τούρτες και ογκώδη κτίσματα, σαν υπερωκεάνια έτοιμα να αποπλεύσουν. Ήταν η εποχή που πολλοί νεόπλουτοι κατέκλυσαν την περιοχή και αμέσως θέλησαν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους: με ακριβά αυτοκίνητα, με αλαζονική συμπεριφορά προς το προσωπικό των καταστημάτων, με τα σκυλάδικα, που τους χαρακτήριζαν μουσικά κι αισθητικά, να δονούν τις έως τότε ήσυχες γειτονιές. Ήταν η εποχή πριν την πεζοδρόμηση της πλατείας, όπου ακόμα έβρισκες ένα γαλακτοπωλείο, ένα κατάστημα με φτηνά είδη σπιτιού, ένα τζαμάδικο, το μεγάλο ψιλικατζίδικο του Λώλου, ένα κατάστημα λευκών ειδών, ένα παντοφλάδικο.
Μετά την πεζοδρόμηση, όλα αυτά τα μαγαζιά αντικαταστάθηκαν από καφέ/μπαράκια, τα οποία γέμισαν με τραπεζοκαθίσματα σχεδόν κάθε ελεύθερο τετραγωνικό της πλατείας. Κι αυτό από μόνο του δεν θα ήταν τόσο ενοχλητικό, αν δεν ανταγωνιζόταν ποιο θα βάλει πιο δυνατά τη μουσική του.
Σε είκοσι χρόνια από τώρα ελπίζω ότι η Ελλάδα και ο κόσμος συνολικά θα έχει καταλάβει ότι αυτή η θεωρούμενη ανάπτυξη των καφέ και των τερατωδών πολυκατοικιών είναι το πρόβλημα και όχι η λύση. Αν και δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξη.
Σε ποια καφέ μπορεί κάποιος να χαλαρώσει και να απολαύσει τη μέρα με τους φίλους του;
Επειδή είχα το δισκάδικο στην πλατεία για πολλά χρόνια, απέφευγα να διασκεδάζω εκεί. Ακόμα δεν θέλω να κυκλοφορώ πολύ στην πλατεία, προτιμώ το καφέ-μπαρ «Απλίκα», στη Μεγάλου Αλεξάνδρου, επειδή έχει ωραίο κήπο, καλό πρόχειρο φαγητό και καθαρά ποτά, καλή μουσική. Ή αλλιώς το μπαρ «Επιτόκιο», το παλιότερο μπαρ της Νέας Σμύρνης.
Σε τι συνθήκες σας αρέσει να γράφετε; Γράφετε στο χαρτί ή πάντα σε λάπτοπ; Θέλετε απομόνωση ή γράφετε με ευκολία παντού;
Γράφω μόνο σε λάπτοπ, αντίθετα από τις μεταφράσεις, που τις κάνω σε ντέσκτοπ. Και θέλω την ησυχία του σπιτιού μου. Αν και όταν έχω κάποια ιδέα που με βασανίζει, μπορεί να τη σημειώσω οπουδήποτε: σε τετράδιο, στο πίσω μέρος ενός κινηματογραφικού προγράμματος, ακόμα και σε χαρτοπετσέτα.
Θέλω να διαβάσω το βιβλίο μου ή να εργαστώ με ησυχία στο λάπτοπ μου, πού πηγαίνω;
Μάλλον στο Άλσος, ή πάλι στην «Απλίκα». Τα υπόλοιπα μαγαζιά έχουν πολλή φασαρία για να συγκεντρωθεί κανείς.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλιοπωλείο στη Νέα Σμύρνη;
Είμαι φανατική πελάτισσα της «Κουκίδας», από την εποχή που άνοιξε τη δεκαετία του ’80 μέχρι σήμερα, κι ας έχει αλλάξει ιδιοκτησία. Παραγγέλνω ό,τι δεν βρίσκω, και το έχω στα χέρια μου σε λίγες ώρες. Και διαθέτουμε ένα από τα καλύτερα δισκάδικα της Ελλάδας, το απόλυτα ενημερωμένο Record House, από τα λίγα οργανωμένα στέκια του βινυλίου. Είναι η πρώτη στάση μου, όταν ανηφορίζω προς την οδό Ομήρου.
Ποια είναι η αναγνωστική σας ρουτίνα; Πού και πότε σας αρέσει να διαβάζετε;
Πιστεύω στο ρητό «διαβάζουμε πάντοτε και παντού». Έχω μονίμως ένα βιβλίο μαζί μου, κι αν τυχόν το ξεχάσω, έχω στο κινητό μου την εφαρμογή του kindle και αρκετά αδιάβαστα βιβλία. Κυρίως, όμως, μου αρέσει να διαβάζω κοντά στη φύση, δίπλα στη θάλασσα ή σ’ ένα πάρκο. Και διαβάζω πάντοτε το βράδυ πριν τον ύπνο, έστω ένα σκέτο ποίημα, ένα μικρό διήγημα. Κάτι ολοκληρωμένο, πάντως.
Μιλήστε μας για το τελευταίο βιβλίο σας, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, με τίτλο «Ένοχος μέχρι αποδείξεως του εναντίου».
Ο κυριότερος ήρωας των βιβλίων μου είναι η Αθήνα, αλλά σε καθένα εστιάζω σε άλλη γειτονιά της. Για τον «Ένοχο μέχρις αποδείξεως του εναντίου» διάλεξα μια περιοχή που συνορεύει με τη Νέα Σμύρνη, τον Νέο Κόσμο ή Δουργούτι. Στις βόλτες που κάνω, ένιωσα μια έντονη έλξη για τις προσφυγικές πολυκατοικίες της περιοχής, διάβασα την ιστορία και την αρχιτεκτονική λογική τους και τις μελέτησα σε αλλεπάλληλες περιηγήσεις, με τη βοήθεια μιας φίλης που ζει εκεί.
Ο πυρήνας της πλοκής είναι το σεξουαλικό τράφικινγκ και η εκμετάλλευση των γυναικών που φτάνουν στην Ελλάδα από εμπόλεμες περιοχές ή από χώρες που μαστίζει η φτώχεια. Λέγεται ότι ο τζίρος του σεξουαλικού τράφικινγκ είναι μεγαλύτερος από τον τζίρο της διακίνησης κι εμπορίας ναρκωτικών και λίγο πιο κάτω από την εμπορία όπλων.
Ήθελα να μιλήσω για το πέπλο σιωπής στην ελληνική κοινωνία, και σε όλο τον κόσμο, τη συνεργασία κάποιων διεφθαρμένων αστυνομικών με τους εμπόρους των γυναικών, τη βία που ασκείται πάνω σε θηλυκότητες με ηλικίες που ξεκινούν από την προεφηβεία ώς την ωριμότητα. Το πόσο αναλώσιμες είναι η προσφύγισσες που εξαναγκάζονται σε πορνεία.
Βασικός στόχος μου ήταν να βάλω τον ήρωά μου, τον πρώην αστυνομικό Χαρίδημο ή Χάρη Νικολόπουλο, σε θέση καταδιωκόμενου, να αναγκαστεί να περάσει στο περιθώριο και να δει τη ζωή των πρώην «πελατών» του με άλλα μάτια.
Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια;
Μία ακόμα περιπέτεια του Χάρη Νικολόπουλου, την οποία θα ξεκινήσω να γράφω την καινούργια χρονιά, το 2023. Περισσότερα δεν μπορώ να αποκαλύψω, όπως καταλαβαίνετε. Μόνον ότι ο δολοφόνος θα είναι ο μπάτλερ!
Αν η Νέα Σμύρνη είχε soundtrack, τι μουσική θα επιλέγατε και ποια τρία τραγούδια θα επιλέγατε να έχει;
Θα διάλεγα το Let’s get it on, του Marvin Gaye, επειδή έχει έναν ερωτισμό που διακρίνει την πόλη -ή έτσι θέλω να πιστεύω. Το Burning down the house, των Talking Heads, γιατί… δεν ξέρω γιατί. Αυτό μου ήρθε αυτόματα. Και, τέλος, το Ghost Town, των Specials, γιατί μου θυμίζει τις μέρες της καραντίνας.
Το καλύτερο delivery και street food στη Νέα Σμύρνη;
Δεν μου αρέσει το delivery και δεν τρώω έξω. Καφέ παίρνω απ’ όπου βρεθώ, και μόνο αν με έχει πιάσει σύνδρομο στέρησης. Γενικά, αντιπαθώ το πρόχειρο φαγητό, προτιμώ να φάω κάτι που θα ετοιμάσω η ίδια. Επίσης, δεν μπορώ να φάω περπατώντας, με καμία δύναμη.
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας φούρνος στη Νέα Σμύρνη;
Ο αγαπημένος μου φούρνος είναι ο Στόλης, που βρίσκεται δίπλα στο σπίτι μου. Δεν τρώω τυρόπιτες αλλά κουλούρια Θεσσαλονίκης και τα υπέροχα κριτσίνια του. Ή πίνω καφέ στα σκαμπό του, με φίλους και φίλες που βγάζουν βόλτα το σκύλο τους.
Τι πρέπει να πάρει κανείς πριν φύγει από την περιοχή;
Παγωτό από το «Βιέννα», το παγωτατζίδικο που με έκανε να αλλάξω γνώμη για τα παγωτά (δεν μου άρεσαν). Ειδικά η βανίλια Μαδαγασκάρης με ένα εσπρεσάκι από πάνω είναι μαγεία! Και, φυσικά, παγωτό καϊμάκι από τον Γιώργο, το παλιότερο ζαχαροπλαστείο/καφέ της πλατείας.