Στον περίκλειστο ανοιξιάτικο κήπο της Ιεράς Μονής του Αγίου Αθανασίου στον Κουβαρά, θα ζήσετε μια αληθινή μυσταγωγία μέσα στην καρδιά ενός κατάφυτου δάσους.
Στην άκρη ενός φιδογυριστού δρόμου που περνά μέσα από τα πεύκα και τα πλατάνια, μέσα στην καρδιά ενός κατάφυτου δάσους, υπάρχει μια παλιά μονή με έναν περίκλειστο ανοιξιάτικο κήπο που θα σας μαγέψει με τα αρώματά του. Μυρωδάτες νεραντζιές και λεμονιές, κυπαρίσσια, γιασεμιά που μοσχοβολούν, γεμίζοντας τη νύχτα με τα αρώματα της μεσογειακής γης που κάθε τέτοια εποχή βρίσκεται σε πλήρη άνθηση, κρύβουν μια μονόχωρη βασιλική εκκλησία των μεταβυζαντινών χρόνων, με δικλινή στέγη από ξύλο που στηρίζεται σε τρία οξυκόρυφα τόξα και τοίχους στολισμένους με παλαιοχριστιανικά και αρχαία γλυπτά.
Η Ιερά Μονή του Αγίου Αθανασίου του Κουβαρά, της ορεινής και πλούσιας σε βλάστηση περιοχής στην Ανατολική Αττική, η οποία βρίσκεται ανάμεσα στο Μαρκόπουλο, το Πόρτο Ράφτη, τα Καλύβια και την Κερατέα, είναι ένα μη επανδρωμένο πια μοναστήρι, με έναν μικρό γραφικό ναό που λειτουργεί καθ' όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας. Μπορεί κανείς να φτάσει εύκολα στο παλιό μοναστήρι και να ζήσει τη μοναδική εμπειρία μιας αναστάσιμης λειτουργίας που γίνεται μέσα στη φύση, σε ένα σιωπηλό νυχτερινό δάσος, χωρίς φυσικά τα πυροτεχνήματα και τα ενοχλητικά βεγγαλικά που εννοείται απαγορεύονται εδώ και απουσιάζουν πλήρως.
Μια χαμηλή πόρτα που την περνάς σκύβοντας
Η μονή βρίσκεται δίπλα ακριβώς από το δρόμο, οπότε δεν χρειάζεται καθόλου περπάτημα. Δεξιά από το μοναστήρι υπάρχει ένα οικόπεδο στο οποίο μπορεί κανείς να παρκάρει εύκολα, ενώ αυτοκίνητα σταθμεύουν και κατά μήκος του δρόμου. Ο επισκέπτης αρχικά βλέπει έναν περίκλειστο κήπο με έναν ασβεστωμένο πέτρινο περίβολο και μια χαμηλή παλιά πόρτα, από την οποία πρέπει να περάσεις σκυφτός για να βρεθείς αντιμέτωπος με έναν μικρό παράδεισο. Ένα κεντρικό μονοπάτι οδηγεί στον πέτρινο βυζαντινό ναό, ενώ μικρότερα μονοπατάκια, πλαισιωμένα με ασβεστωμένες πέτρες και παρτέρια με λουλούδια, βότανα, μυρωδικά και θάμνους χαμηλής βλάστησης, οδηγούν σε μικρά ξέφωτα, σε γωνιές ενός φροντισμένου γραφικού κήπου που τη μέρα είναι πανέμορφος, αλλά τη νύχτα είναι μεθυστικός.
Γέρικες ελιές με ασπρισμένους χοντρούς κορμούς, μουριές και ένας μεγάλος πλάτανος στην καρδιά του κήπου γίνονται το φυσικό στέγαστρο για τα ξύλινα μοναστηριακά παγκάκια που έχουν στηθεί για να υποδεχτούν τον κόσμο που έρχεται εδώ να πάρει το Άγιο Φως και να απολαύσει τη μέθεξη και τη θεία μυσταγωγία της Ανάστασης. Παρέες και οικογένειες στέκονται όρθιοι, γύρω από τους καθήμενους στα παγκάκια, σε κάθε γωνιά, πλαισιώνοντας τη βυζαντινή εκκλησία, ακούγοντας τη λειτουργία που συντελείται μέσα στο ναό.
Δεξιά, από την πόρτα της εκκλησίας, μπροστά από το σιωπηλό και γαλήνιο κοιμητήριο της μονής, (όπου βρίσκεται το μνημείο του μοναχού Αγαθάγγελου, ο οποίος αποβίωσε τα Χριστούγεννα του 2004), υπάρχει ένα παγκάρι με κεριά, μια μπρούτζινη κηροθήκη με άμμο, μανουάλια και οι εικόνες της Παναγίας με το θείο βρέφος και του Αγίου Αθανασίου.
Μυσταγωγία μέσα στην καρδιά του δάσους
«Η Ιερά Μονή του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται 3 χλμ. περίπου ανατολικά του Κουβαρά, επί της οδικής αρτηρίας προς το Πόρτο Ράφτη, σε μια ακατοίκητη περιοχή, ανάμεσα στους λόφους Μισονήσι και Κοπρερέρα. Ο γραφικός ναός βρίσκεται σε ένα κλειστό περιμαντρωμένο περίβολο με τοξωτή είσοδο, όμορφο κήπο με προσεγμένη διαμόρφωση και οικία στη νοτιοδυτική γωνία του. Αποτελεί το καθολικό Μονής, που πρόσφατα όμως έπαψε να είναι επανδρωμένη και προς το παρόν παραμένει κλειστή», όπως αναφέρει η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών, στον κατατοπιστικό ιστότοπο Religious Greece, που έχει δημιουργηθεί ως οδηγός για τους θρησκευτικούς τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας.
Ο ναός, όμως, της μονής λειτουργεί κανονικά και υποδέχεται τον κόσμο που θέλει να προσευχηθεί και να παρακολουθήσεις τις πασχαλινές λειτουργίες σε ένα ήσυχο περιβάλλον κατάνυξης, μακριά από τα πολύβουα αστικά κέντρα, αλλά τόσο κοντά στην Αθήνα που σε μισή ώρα με σαράντα λεπτά μέσω της Αττικής Οδού, μπορεί να φτάσει σε ένα ορεινό χωριό και να ζήσει μια μοναδική εμπειρία, χωρίς να χρειαστεί να ταξιδέψει μακριά.
«Το εσωτερικό του ναού είναι ολοζωγράφιστο με αξιόλογες τοιχογραφίες του έτους 1743, βάσει επιγραφής, και δίνει μια πολύ καλή εικόνα της τέχνης του Γεωργίου Μάρκου, που έχει αγιογραφήσει το μεγαλύτερο μέρος του ναού, ενώ υπάρχει και παλαιότερο στρώμα τοιχογραφιών. Χαρακτηριστικά του ναού είναι στην πρόσοψη το ανακουφιστικό τόξο πάνω από την πόρτα με το εντειχισμένο παλαιοχριστιανικό κιονόκρανο, όπως και πιο πάνω η οριζόντια οδοντωτή διακοσμητική ταινία που ενώνει τα άκρα της σκεπής και τα ρόδια πινάκια (ίχνη) γύρω από την κόγχη στο αέτωμα», εξηγεί το Religious Greece.
Οι πολεμίστρες του ναού από την εποχή της Τουρκοκρατίας
Ο ναός του Αγίου Αθανασίου διαθέτει δύο χαρακτηριστικά ανοίγματα που κατά την Τουρκοκρατία χρησιμοποιούνταν σαν πολεμίστρες, τα οποία ενισχύουν το αίσθημα της κατάνυξης σε όποιον βρίσκεται μέσα στο ναό και παρακολουθεί τη λειτουργία.
«Η θύρα εισόδου είναι τοξωτή με πελεκητούς λαμπάδες και από πάνω υπάρχει ένα άλλο τυφλό ανακουφιστικό τόξο σε εσοχή. Αυτά είναι τυπικά στοιχεία των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Μέσα στο ανακουφιστικό τόξο υπάρχει εντειχισμένο μαρμάρινο ιωνικό παλαιοχριστιανικό κιονόκρανο και επάνω του επίθημα με ανάγλυφο σταυρό. Πιο πάνω μια οριζόντια οδοντωτή διακοσμητική ταινία με τούβλα, ενώνει τα άκρα της στέγης και δημιουργεί μια βάση στο αέτωμα. Μέσα στο αέτωμα της στέγης μια μικρή κόγχη σώζει κάποια ίχνη από τοιχογραφία, πιθανά του Αγίου. Πιο πάνω υπάρχει ένα τμήμα από αρχαίο μαρμάρινο επίκρανο παραστάδας με τρεις άκανθες. Στο κέντρο του αετώματος, γύρω από την κόγχη υπάρχουν τα ίχνη από εννέα άλλοτε εντειχισμένα ρόδια πινάκια από τα οποία σώζεται μόνο ένα στην κορυφή. Εκτός από την κόγχη, υπάρχουν μόνο δύο ανοίγματα τύπου πολεμίστρας, που διευρύνονται προς το εσωτερικό του ναού, ένα στη βόρεια και ένα στη νότια πλευρά. Είναι και αυτά χαρακτηριστικά στοιχεία των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Στο εσωτερικό του ναού χαρακτηριστικά είναι τα τρία εγκάρσια τόξα (σφενδόνια), που στηρίζουν τα κατά μήκος διατεταγμένα ακατέργαστα δοκάρια της στέγης. Τα σφενδόνια στηρίζονται σε παραστάδες των εσωτερικών τοίχων και η κατασκευή τους είναι μάλλον τολμηρή επειδή έχουν μικρό “κρέμασμα” ενώ το πλάτος του ναού είναι σχετικά μεγάλο. Το ανατολικό σφενδόνιο επιστέφει το τέμπλο και οι παραστάδες του έχουν διαμορφωθεί σε ημικίονες, σε συσχετισμό με την τοιχοποιία του τέμπλου. Το δάπεδο του ναού είναι πλακόστρωτο και στο κέντρο του σώζεται μαρμαροθέτημα με πολύχρωμα μάρμαρα, πολύ παλαιότερο από το κτίριο. Το τέμπλο είναι κτιστό με δύο εισόδους, προς την Ωραία Πύλη και την Πρόθεση. Η Αγία Τράπεζα είναι κτιστή και καταλαμβάνει ολόκληρο τον ημικυκλικό χώρο της κόγχης του Ιερού. Εκτός από τα μέλη που είναι εντειχισμένα στο εξωτερικό του ναού, εκ των οποίων δύο επαετίδες (μαρμάρινα γλυπτά) έχουν χρονολογηθεί τον 6ο π.Χ. αιώνα, υπάρχουν και στο εσωτερικό διάφορα μέλη, κιονίσκοι, κλπ., όπως οι δύο αρράβδωτοι κίονες με επίθημα, ο ένας αριστερά στη θύρα της πρόθεσης και ο αντίστοιχος του στη νότια πλευρά», αναφέρει η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών στον οδηγό με τα μνημεία λατρείας και προσευχής Religious Greece.
Πώς θα φτάσω εύκολα στη Μονή του Αγίου Αθανασίου από την Αθήνα
Από τα Νότια Προάστια μπορεί κανείς να φτάσει στον Κουβαρά μέσω της λεωφόρου Βάρης-Κορωπίου, ενώ από τη δυτική Αττική, τα βόρεια προάστια και το Κέντρο της Αθήνας, ο πιο εύκολος δρόμος είναι μέσω του Περιφερειακού του Υμηττού και της Αττικής Οδού.
Και στις δύο περιπτώσεις βγαίνει κανείς στη Λεωφόρο Μαρκοπούλου, από όπου υπάρχουν δύο επιλογές για να φτάσει στον Κουβαρά: Είτε να ανέβει στο βουνό μέσα από το Πόρτο Ράφτη, ανηφορίζοντας από το Αυλάκι στο δρόμο που οδηγεί στο Πανόραμα (υπάρχει σχετική σήμανση προς Κουβαρά), είτε συνεχίζοντας από Αττική Οδό στη λεωφόρο Μαρκοπούλου και στρίβοντας στη διασταύρωση με τη λεωφόρο Μυρρινούντος, να ακολουθήσει τη σήμανση προς Κουβαρά.