Υπάρχει λόγος που ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης, πέταξε στη Σαντορίνη νωρίτερα αυτό τον μήνα για να ανακοινώσει την επιστροφή της χώρας στον τουρισμό. Έτσι ξεκινά το δημοσίευμα του CNN, που αναφέρεται στη Σαντορίνη και το πώς βίωσε το lockdown, αλλά και το τι κέρδισε από αυτή την πρωτόγνωρη δοκιμασία.
Όταν ο βραδινός ήλιος αρχίζει να βυθίζεται πίσω από το χείλος του εξαφανισμένου ηφαιστείου του οποίου αποτελεί μέρος το νησί, αυτή είναι μία από τις ευκαιρίες για τις πιο ρομαντικές και όμορφες φωτογραφίες στον πλανήτη. Είναι μια θέα που βοηθά να γίνει η Σαντορίνη το νησί με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στην Ελλάδα: Να δέχεται μέχρι και 2 εκατομμύρια τουρίστες ετησίως, με πολλούς εξ αυτών να καταφθάνουν με τα γιγάντια κρουαζιερόπλοια που παραμένουν δεμένα στη μέση του φυσικού κόλπου.
Το νησί θα υποδεχθεί ξανά διεθνείς επισκέπτες μέσω πτήσεων για άλλη μία φορά από την 1η Ιουλίου, αλλά οι προειδοποιήσεις σχετικά με τον κορωνοϊό σημαίνει ότι ο αριθμός τους θα είναι πολύ μικρότερος από πριν, ενώ τα κρουαζιερόπλοια δεν αναμένεται να επιστρέψουν σύντομα.
Και ενώ αυτό σημαίνει πως αναμένονται δύσκολοι καιροί για ορισμένες επιχειρήσεις, άλλοι στο νησί απολαμβάνουν την προοπτική μιας νέας εποχής, μιας εποχής στην οποία η ομορφιά της Σαντορίνης μπορεί να ανθίσει χωρίς να μετατραπεί σε μια «μηχανή που απλά παράγει χρήματα».
Διπλό χτύπημα
Ο αντίκτυπος του lockdown είναι ήδη δραματικός για έναν προορισμό που βασίζεται στον τουρισμό για το 90% των εσόδων του. Στην περίπτωση της Σαντορίνης το lockdown είχε διπλό χτύπημα, καθώς το νησί είχε αρχίσει πρόσφατα να ανοίγει τα ξενοδοχεία και τα εστιατόριά του για όλη τη διάρκεια του χρόνου. Κατά τη διάρκεια αυτής της αναγκαστικής απομόνωσης, μόνο οι κάτοικοι της Σαντορίνης μπορούσαν να επιστρέψουν στο νησί. Οι επισκέπτες από την ηπειρωτική χώρα έπρεπε να επιστρέψουν στα σπίτια τους, ενώ απαγορευόταν η είσοδος στους νέους τουρίστες. Ωστόσο, το δραστικό κλείσιμο λειτούργησε. Στη Σαντορίνη δεν διαγνώστηκε κανένα κρούσμα κορωνοϊού.
Αν και το νησί ανοίγει ξανά, όλοι είναι προσεκτικοί. Η προσωπική προστασία δεν θα είναι μόνο προς όφελος των επισκεπτών. «Κανένας στη Σαντορίνη δεν θέλει να κολλήσει κορωνοϊό», λέει η Τζόι Κέρλουκ, η οποία διευθύνει την «Ταβέρνα του Δημήτρη» στο Αμμούδι. «Πρέπει να πω ότι με το lockdown νιώσαμε ασφαλείς στη Σαντορίνη, καθώς δεν είχαμε κανένα κρούσμα και κανείς δεν ερχόταν εδώ. Νομίζω ότι όλοι απολαύσαμε το τοπίο και την ησυχία μας για λίγο».
Η Σαντορίνη, με τις μπλε θολωτές εκκλησίες και τους βράχους, θα είναι ακριβώς ίδια, αλλά θα είναι ασυνήθιστα άδεια. «Αναμένουμε περίπου το 15% των επισκεπτών σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια», λέει ο Γιώργος Φιλιππίδης, γενικός διευθυντής του ξενοδοχείου Andronis Suites στη Σαντορίνη. «Η οικονομική ζημιά θα είναι τεράστια. Θα λειτουργήσουμε με απώλειες για το 2020, αλλά θέλουμε να ανοίξουμε ώστε να προσφέρουμε εργασία στο προσωπικό μας και να υποστηρίξουμε την τοπική κοινότητα που εξαρτάται πλήρως από τον τουρισμό».
Ησυχία και απουσία κόσμου
Η πλήρης απουσία επισκεπτών επέτρεψε την ολοκλήρωση πολλών μεγάλων έργων. «Ο νέος τερματικός σταθμός στο αεροδρόμιο είναι πλέον σε λειτουργία», λέει ο Φιλιππίδης. «Ο νέος δρόμος που συνδέει την Οία με το αεροδρόμιο και μέρος του λιμανιού του Αθηνιού έχουν επίσης ολοκληρωθεί, οπότε η περιήγηση στο νησί θα είναι πολύ πιο εύκολη», προσθέτει.
Για έναν προορισμό που ήταν δεύτερος μετά τη Βενετία όσον αφορά στα κρουαζιερόπλοια, το γεγονός ότι πολύ λίγα από αυτά τα τεράστια πλοία θα επιστρέψουν –και αν επιστρέψουν– το 2020 είναι μια καλή είδηση. Με κάθε πλοίο να μεταφέρει έως και 3.000 άτομα στο νησί με μίνι λεωφορεία, οι επιβάτες αυτά τα πλωτά ξενοδοχεία κατέκλυζαν τους δρόμους της Σαντορίνης. «Δεν έχουν επιβεβαιωθεί ακόμη αφίξεις κρουαζιερόπλοιων», λέει ο Φιλιππίδης. «Κι αν ακόμη ξεκινήσουν κάποια στιγμή, θα είναι πολύ περιορισμένα».
Στην «Ταβέρνα του Δημήτρη», ένα από τα λίγα παραθαλάσσια εστιατόρια που προσφέρουν απρόσκοπτη θέα στο διάσημο ηλιοβασίλεμα της Σαντορίνης, η Κέρλουκ πρέπει να αραιώσει τα τραπέζια και να προετοιμάσει τον εξοπλισμό ατομικής προστασίας. «Θα έχουμε λιγότερα τραπέζια κατά μήκος της αποβάθρας, κάτι που για εμάς είναι δύσκολο καθώς είναι ήδη μικρό το μαγαζί μας», λέει. «Και θα φοράμε μάσκες και γάντια. Θα υπάρχει αντισηπτικό για τους πελάτες μας». Η Κέρλουκ, που κατέφθασε από τον Καναδά πριν από 25 χρόνια, λέει ότι υπάρχει παρηγοριά. «Αυτοί που αποφασίζουν να έρθουν στη Σαντορίνη θα περάσουν υπέροχα», λέει. «Θα δουν τη Σαντορίνη ήσυχη και χωρίς κόσμο, όπως ήταν κάποτε».
«Παράξενοι καιροί»
Εκτός από τον τουρισμό, το άλλο οικονομικό στήριγμα της Σαντορίνης ήταν οι αμπελώνες της. Τα μοναδικά κρασιά της Σαντορίνης με βάση το Ασύρτικο εξάγοντας σε όλο τον κόσμο και οι περισσότεροι από τους 18 αμπελώνες του νησιού, είναι ανοιχτοί για τους επισκέπτες.
Μέχρι σήμερα το vintage του 2019 θα πρέπει να βρισκόταν στα εστιατόρια και τα σούπερ μάρκετ σε ολόκληρο το νησί, αλλά ο Πέτρος Βαμβακούσης, διευθυντής του οινοποιείου Βενετσάνος, λέει ότι το lockdown έχει διακόψει την διανομή. «Ο τρύγος του 2019 παραμένει μέσα σε ανοξείδωτες δεξαμενές και βαρέλια» λέει. «Θα έπρεπε να είχε εμφιαλωθεί μεταξύ Φεβρουαρίου και Απριλίου, αλλά τα πέντε άτομα που θα το έκαναν αυτό, έπρεπε να μείνουν στα σπίτια τους. Τώρα προσπαθούμε να καλύψουμε την διαφορά. Συνήθως παράγουμε 50.000 μπουκάλια το χρόνο, αλλά στηριζόμαστε στις εξαγωγές και αυτή την στιγμή πλησιάζουν στο μηδέν. Ο διανομέας μας στην Αμερική μας ενημέρωσε ότι ενώ τα εστιατόρια παραμένουν κλειστά στις ΗΠΑ, δεν υπάρχει αγορά κρασιού Σαντορίνης στην Αμερική».
Όπως πολλά οινοποιεία, το Βενετσάνος κέρδιζε χρήματα – πριν από την κρίση του κορωνοϊού – μέσω γευσιγνωσίας και περιηγήσεων. Το οινοποίειο έχει μια απίστευτη θέα στο λιμάνι του Αθινιού από τα βράχια και στην όμορφη βεράντα του σερβίρει κρασί με σνακ, αλλά ο Βαμβακούσης λέει ότι ο αριθμός των ατόμων που μπορούν να φιλοξενηθούν θα περιορίζεται πλέον σε 4 με 6 άτομα ανά τραπέζι, από τώρα και στο εξής. «Ζούμε σε μια περίεργη εποχή» λέει. Τα πάντα στο νησί μου θυμίζουν χειμώνα. Πολλά εστιατόρια, καφετέριες και ξενοδοχεία είναι κλειστά. Είναι καλοκαίρι πλέον και είναι εξαιρετικά παράξενο για την Σαντορίνη να είναι τόσο ήσυχη και μοναχική».
Ο Βαμβακούσης λέει ότι είναι αισιόδοξος πως οι πολυάσχολες ημέρες θα επιστρέψουν για άλλη μία φορά, αλλά πιστεύει πως η επιβεβλημένη κάμψη θα συμβάλει στην εκ νέου αξιολόγηση του μέλλοντος του νησιού. « Η Σαντορίνη είναι ένα από τα πιο όμορφα μέρη στη Γη, αλλά είμαι σίγουρος ότι το lockdown ήταν χρήσιμο» λέει. «Σταμάτησε το μηχάνημα που απλώς παρήγαγε χρήματα και δεν ενδιαφερόταν για το περιβάλλον. Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να σκεφτούμε τι πήγε λάθος με την Σαντορίνη. Έχουμε το δικαίωμα να προστατεύσουμε, αλλά δεν έχουμε το δικαίωμα να καταστρέψουμε».
«Μέσα από την καταστροφή, θα βγούμε νικητές. Στη Σαντορίνη δόθηκε ανάπαυλα για να αναπνεύσει ξανά»
Κι ενώ τα έσοδα θα είναι ένα μεγάλο ζήτημα για το 2020, δεν είναι τα πάντα καταστροφικά σχετικά με την διακοπή της τουριστικής περιόδου. Η Τζιλ Ράκμαν που κατάγεται από την Βρετανία, και διευθύνει το εστιατόριο Lotza και τα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα Oia Old Houses με τον σύζυγό της Βασίλη για περισσότερο από 30 χρόνια, βλέπει ανάμικτες ευλογίες.
«Πριν από έναν μήνα, οι κρατήσεις μας για τον Ιούλιο φαίνονταν καλές, περίπου 75% πληρότητα, αλλά τώρα πέφτει στο 20% και πέφτει» λέει η Ράκμαν. «Αλλά η γνώμη μου είναι ότι μέσα σε αυτή την καταστροφή, θα υπάρξουν νικητές. Στη Σαντορίνη δόθηκε ανάπαυλα για να αναπνεύσει ξανά… κανένα πλήθος, κανένα μποτιλιάρισμα... κανένα κρουαζιερόπλοιο».
Η Ράκμαν παρατήρησε ότι «στις παραλίες του Περίβολα και της Περίσσας υπάρχουν μερικές ταβέρνες που λειτουργούν, αλλά οι περισσότεροι επισκέπτες είναι ντόπιοι Έλληνες και Αθηναίοι. Αλλού οι ιδιοκτήτες επιστρέφουν για να ανοίξουν την 1η Ιουλίου, που είναι η αναμενόμενηγημερομηνία για διεθνείς πτήσεις». Ορισμένα ξενοδοχεία χρειάστηκαν το τρίμηνο χρόνο του lockdown για να ξανασκεφτούν το τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν με τους επισκέπτες. «Θα προσφέρουμε τις υπηρεσίες μας ψηφιακά» λέει ο Γιώργος Φιλλιπίδης του Andronis. «Θα μπορείτε να κάνετε check in διαδικτυακά, να παραγγείλετε κοκτέιλ, να κάνετε κράτηση για κρουαζιέρα στα γαλάζια νερά του Αιγαίου και να δείτε πότε τελειώνει το ταξίδι σας, απλά χρησιμοποιώντας την φορητή συσκευή σας».
Πλεονεκτήματα για όσους θέλουν να κάνουν μήνα του μέλιτος
Πράγματι, το μοντέλο ιδιωτικότητας που έκανε τη Σαντορίνη τόσο επιτυχημένη ως προορισμό για μήνα του μέλιτος θα μπορούσε να λειτουργήσει προς όφελός της. «Αντί για τεράστια ξενοδοχεία με μεγάλους δημόσιους χώρους, οι περισσότερες σουίτες της Σαντορίνης έχουν ιδιωτικές εισόδους και ηλιόλουστα μπαλκόνια με πισίνα ή τζακούζι που καθαρίζεται και χλωριώνεται καθημερινά» λέει ο Φιλιππίδης. «Το πρωινό σερβίρεται στο δωμάτιό σας, όχι σε μία τραπεζαρία. Αυτό είναι ιδανικό για επισκέπτες που θέλουν να αισθάνονται ασφαλείς. Σε αντίθεση με τα μεγάλα θέρετρα, δεν χρειάζεται να τοποθετηθούν ειδικά πλεξιγκλάς ανάμεσα στις ξαπλώστρες».
Η Ελλάδα δεν είναι ξένη στις χρηματοπιστωτικές κρίσεις, αλλά στις δεκαετίες του 1950 και του 1960, αλλά και το 2008, ήταν πάντα σε θέση να στραφεί στον μαζικό τουρισμό ως μέσο αναβίωσης της οικονομίας. Η ειρωνεία της τρέχουσας κατάστασης είναι ότι ο τουρισμός, που μέχρι πρότινος ήταν η λύση, τώρα είναι το πρόβλημα. Στην ομιλία του από τη Σαντορίνη, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε ότι θέλει η Ελλάδα να είναι ασφαλής, αλλά επίσης γνωρίζει πως με το 20% των Ελλήνων να εργάζεται στον τουρισμό και τη βιομηχανία του να συνεισφέρει έως και το 30% του ΑΕΠ, χρειάζεται νησιά όπως η Σαντορίνη για να έχει ένα μακρύ και επικερδές καλοκαίρι.
Φωτογραφίες: Sooc