Εντυπωσιακό come back του ΑΕΠ στα προ πανδημίας επίπεδα στο β’ τρίμηνο, μείωση ανεργίας κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες, άντληση φτηνού ρευστού από τις αγορές, αναβαθμίσεις του αξιόχρεου της χώρας. Αυτή είναι λίγο ως πολύ η εικόνα της οικονομίας τούτην τη στιγμή, όπως την καταγράφει και το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή. Υπάρχουν, όμως και αστερίσκοι.
Κατ’ αρχάς, η πορεία των βραχυχρόνιων δεικτών οικονομικής δραστηριότητας και προσδοκιών υποδηλώνουν ότι η ανάκαμψη θα συνεχιστεί και το γ’ τρίμηνο του 2021. Όπως επισημαίνει, όμως, το ΓΠΚΒ, η σχετικά γρήγορη επαναφορά της ελληνικής οικονομίας δεν θα πρέπει να λειτουργήσει καθησυχαστικά καθώς στηρίζεται σε έκτακτους παράγοντες που δεν είναι βέβαιο ότι θα διατηρηθούν μεσοπρόθεσμα, όπως η γενική ρήτρα διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης και το έκτακτο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων λόγω της πανδημίας (PEPP) της ΕΚΤ. Ειδικότερα, για να ανακτήσει η ελληνική οικονομία τις απώλειες της πανδημίας σε ετήσιο επίπεδο, θα απαιτηθούν ρυθμοί ανάπτυξης 9% φέτος κάτι που προφανώς δεν μοιάζει εφικτό.
Πέρα, όμως, από τους ρυθμούς ανάπτυξης αυτούς καθ’ αυτούς, το κρίσιμο είναι τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, δηλαδή ποιοι είναι οι μόνιμοι παράγοντες, που οδηγούν σε σταθερά υψηλή ανάπτυξη. Σύμφωνα με το ΓΠΚΒ, αυτό είναι και το «κλειδί» πριν από τη λήψη αποφάσεων για ένα νέο γύρο μόνιμων μέτρων δημοσιονομικού χαρακτήρα, όπως οι μειώσεις φόρων και εισφορών. Τέτοιοι υπολογισμοί στην παρούσα φάση σκιάζονται, όμως, από υψηλό δείκτη αβεβαιότητας, πόσο μάλλον όταν η πανδημία δείχνει ακόμα τα δόντια της.
«Καμπανάκι» ηχεί και ως προς τον πληθωρισμό, τα επίπεδα του οποίου σήμερα μοιάζουν θεμιτά κι επιθυμητά, καθώς αντανακλούν την αναθέρμανση της οικονομίας και την αύξηση της ζήτησης. Όμως, η αυξητική τάση που παρουσιάζει διεθνώς δεν είναι ακόμα σαφές αν θα περιοριστεί στη βραχυχρόνια περίοδο ή θα υπάρξει διάρκεια. Στην πρώτη περίπτωση – και εφόσον δεν αναπροσαρμοστούν ανάλογα τα εισοδήματα – θα υπάρξει μια μείωση της αγοραστικής δύναμης που θα πλήξει περισσότερο τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά. Στη δεύτερη περίπτωση, η μείωση της αγοραστικής δύναμης θα επιδεινωθεί και επιπρόσθετα θα αυξηθεί η πιθανότητα μεταστροφής της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ – χάρη στην οποία το ελληνικό δημόσιο αντιμετωπίζει ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια δανεισμού.
Οι σημαντικότερες αβεβαιότητες είναι μεσοπρόθεσμες και αφορούν τα έτη από το 2022 και μετά. Οι αποφάσεις της ΕΚΤ σχετικά με το έκτακτο πρόγραμμα αγορών κρατικών ομολόγων και η αναθεώρηση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας θα καθορίσουν το πλαίσιο εντός του οποίου θα κινηθεί η ελληνική οικονομία και ειδικότερα η δημοσιονομική πολιτική. Το Σύμφωνο Σταθερότητας – που βρίσκεται σε αναστολή μέχρι το τέλος του 2022 – αποτελεί ήδη αντικείμενο συζήτησης. Σύμφωνα με το ΓΠΚΒ, οι κανόνες πρέπει να κινηθούν προς την κατεύθυνση της απλούστευσης και της μεγαλύτερης ευελιξίας ώστε να λαμβάνουν υπόψη τις ειδικές συνθήκες που αντιμετωπίζει κάθε κράτος-μέλος.
Ανεξάρτητα από τις εξωτερικές συνθήκες, το ΓΠΚΒ επιμένει ότι η χώρα πρέπει να σχεδιάσει τη διαδικασία επαναφοράς στη δημοσιονομική ισορροπία προκειμένου να απορροφήσει μεσοπρόθεσμα τους κραδασμούς που προκάλεσε η πανδημία, χωρίς να επιβραδύνει την ανάκαμψη της οικονομίας. Για το λόγο αυτό, απαιτείται η γρήγορη απορρόφηση και αποδοτική αξιοποίηση των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης. Τομείς όπου θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν οι ανωτέρω πόροι περιλαμβάνουν τις επενδύσεις στη μακροπρόθεσμη ενίσχυση της δημόσιας υγείας (πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας), τις επενδύσεις βελτίωσης του περιβάλλοντος και καταπολέμησης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής (‘πράσινες’ επενδύσεις), τις επενδύσεις σε εφαρμογές ψηφιακού μετασχηματισμού, τις επενδύσεις στην ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης, και σε επενδύσεις ενίσχυσης της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας.