Οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία σχετικά με πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, ωστόσο δεν έχει βρεθεί κοινός τόπος για το πλαφόν στο φυσικό αέριο.
Η πολιτική συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι υπουργοί Ενέργειας περιλαμβάνει κοινά μέτρα για τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και τη συλλογή και αναδιανομή των πλεονασματικών εσόδων του ενεργειακού τομέα στους τελικούς πελάτες.
Μείωση ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας
Το Συμβούλιο συμφώνησε σε εθελοντικό στόχο συνολικής μείωσης 10% της ακαθάριστης κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας και υποχρεωτικό στόχο μείωσης 5% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας σε ώρες αιχμής.
Τα κράτη-μέλη θα προσδιορίσουν το 10% των ωρών αιχμής μεταξύ 1ης Δεκεμβρίου 2022 και 31ης Μαρτίου 2023, κατά τη διάρκεια των οποίων θα μειώσουν τη ζήτηση.
Τα κράτη-μέλη θα είναι ελεύθερα να επιλέξουν τα κατάλληλα μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης και για τους δύο στόχους κατά την περίοδο αυτή.
Ανώτατο όριο στα έσοδα της αγοράς για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διαφορετικών τεχνολογιών
Το Συμβούλιο συμφώνησε να περιορίσει τα έσοδα της αγοράς στα 180 ευρώ/MWh για τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των μεσαζόντων, που χρησιμοποιούν διαφορετικές τεχνολογίες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όπως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πυρηνικά και λιγνίτη. Τέτοιοι φορείς εκμετάλλευσης σημείωσαν απροσδόκητα μεγάλα οικονομικά κέρδη τους τελευταίους μήνες, χωρίς να αυξηθεί το λειτουργικό τους κόστος.
Το επίπεδο του ανώτατου ορίου έχει σχεδιαστεί ώστε να διατηρείται η κερδοφορία των φορέων εκμετάλλευσης και να αποφεύγεται η παρεμπόδιση των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Τα κράτη-μέλη συμφώνησαν να χρησιμοποιήσουν μέτρα της επιλογής τους για τη συλλογή και τον αναπροσανατολισμό των πλεονασματικών εσόδων προς την υποστήριξη και την προστασία των τελικών πελατών ηλεκτρικής ενέργειας.
Τα κράτη-μέλη εισήγαγαν, επίσης, ορισμένες ευελιξίες για να αντικατοπτρίζουν τις εθνικές τους συνθήκες και τα μέτρα που ισχύουν σε εθνικό επίπεδο. Αυτά περιλαμβάνουν τη δυνατότητα ορισμού υψηλότερου ανώτατου ορίου εσόδων, τη χρήση μέτρων που περιορίζουν περαιτέρω τα έσοδα της αγοράς, τη διαφοροποίηση μεταξύ τεχνολογιών και την εφαρμογή ορίων στα έσοδα άλλων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των εμπόρων, μεταξύ άλλων.
Σε περιπτώσεις όπου η καθαρή εξάρτηση ενός κράτους-μέλους από τις εισαγωγές είναι ίση ή μεγαλύτερη από 100%, θα συνάψουν συμφωνία έως την 1η Δεκεμβρίου 2022 για την επαρκή κατανομή των πλεονασματικών εσόδων με το κράτος μέλος εξαγωγής. 'Αλλα κράτη-μέλη καλούνται επίσης να συνάψουν τέτοιες συμφωνίες.
Εισφορά αλληλεγγύης για τον τομέα των ορυκτών καυσίμων
Τα κράτη-μέλη συμφώνησαν να ορίσουν μια υποχρεωτική προσωρινή εισφορά αλληλεγγύης στα κέρδη των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του αργού πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του άνθρακα και των διυλιστηρίων.
Η εισφορά αλληλεγγύης θα υπολογίζεται επί των φορολογητέων κερδών, όπως καθορίζονται από τους εθνικούς φορολογικούς κανόνες για το οικονομικό έτος που αρχίζει το 2022 ή/και το 2023 και τα οποία είναι πάνω από 20% αυξημένα σε σχέση με τα μέσα ετήσια φορολογητέα κέρδη από το 2018. Η εισφορά αλληλεγγύης θα ισχύει επιπλέον των τακτικών φόρων και εισφορών που ισχύουν στα κράτη-μέλη.
Τα κράτη-μέλη μπορούν να διατηρήσουν τα εθνικά μέτρα που ισοδυναμούν με την εισφορά αλληλεγγύης, υπό τον όρο ότι είναι συμβατά με τους στόχους του κανονισμού και παράγουν τουλάχιστον συγκρίσιμα έσοδα.
Τα κράτη-μέλη θα χρησιμοποιήσουν τα έσοδα από την εισφορά αλληλεγγύης για την παροχή οικονομικής στήριξης σε νοικοκυριά και εταιρείες και για να μετριάσουν τις επιπτώσεις των υψηλών λιανικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας.
Μέτρα λιανικής για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις
Το Συμβούλιο συμφώνησε ότι τα κράτη-μέλη μπορούν να ορίσουν προσωρινά μια τιμή για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις για να στηρίξουν περαιτέρω τις ΜΜΕ που αντιμετωπίζουν υψηλές τιμές ενέργειας.
Τα κράτη-μέλη συμφώνησαν επίσης ότι μπορούν κατ' εξαίρεση και προσωρινά να ορίσουν μια τιμή για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας η οποία είναι χαμηλότερη του κόστους.
Τα μέτρα έχουν προσωρινό και έκτακτο χαρακτήρα. Θα ισχύουν από την 1η Δεκεμβρίου 2022 έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023. Οι στόχοι μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας θα ισχύουν έως τις 31 Μαρτίου 2023. Το υποχρεωτικό ανώτατο όριο των εσόδων από την αγορά θα ισχύει έως τις 30 Ιουνίου 2023.
Τα κράτη-μέλη εισήγαγαν ειδικές εξαιρέσεις για την Κύπρο και τη Μάλτα.
Διχασμός για το πλαφόν στο φυσικό αέριο
Το έκτακτο Συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις Βρυξέλλες ολοκληρώθηκε, με το χάσμα σε ό,τι έχει να κάνει με μία κοινή στάση για πλαφόν στο φυσικό αέριο να παραμένει.
Οπως μετέδωσε η ανταποκρίτρια του ΣΚΑΪ στις Βρυξέλλες Εφη Κουτσοκώστα, τα κράτη-μέλη που ζητούν επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή του αερίου είναι η Βουλγαρία, η Γαλλία, η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πολωνία, το Βέλγιο, η Μάλτα, η Κροατία, η Πορτογαλία, η Λιθουανία, η Λετονία, η Σλοβενία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Κύπρος, η οποία δήλωσε ανοιχτή υπό προϋποθέσεις.
Στην αντίπερα όχθη, οι χώρες που τάσσονται κατά της επιβολής πλαφόν στο φυσικό αέριο είναι η Αυστρία, η Ουγγαρία, η Ολλανδία, η Δανία, η Φινλανδία.
Η Σουηδία ζητάει ένα ιβηρικό μοντέλο, αλλά να πληρώνουν τα κράτη-μέλη τη διαφορά. Από την πλευρά της, η Εσθονία συμφωνεί να δημιουργηθεί ευρωπαϊκός δείκτης για τις συναλλαγές, και για πλαφόν σε ρωσικό αέριο, αλλά δηλώνει πως ό,τι και να γίνει δεν πρέπει να διακυβευθεί η ασφάλεια του εφοδιασμού. Το Λουξεμβούργο ζητάει τη δημιουργία πλατφόρμας, ενώ η Γερμανία έχει ενδοιασμούς. Η Ιρλανδία έθεσε, απλώς, ερωτήματα και δεν πήρε θέση. Η Τσεχία, που έχει την προεδρία, δεν παίρνει θέση, αλλά φαίνεται να είναι υπέρ.
Σκρέκας: Η Ευρώπη υιοθετεί το ελληνικό μοντέλο ανάκτησης υπερεσόδων στην ηλεκτροπαραγωγή
Την ικανοποίησή του για την συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, για την επιβολή ανώτατου ορίου στα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, εξέφρασε ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας.
Ο υπουργός σημείωσε ότι με τον τρόπο αυτό «ο ελληνικός μηχανισμός ανάκτησης υπερεσόδων υιοθετείται από την Ευρώπη και γίνεται Ευρωπαϊκός Κανονισμός», ενώ υπενθύμισε ότι η Ελλάδα, που εφαρμόζει το μέτρο από τον Ιούλιο έχει συγκεντρώσει στο διάστημα αυτό 2,6 δισ. ευρώ, ποσό που χρηματοδότησε τις επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος τους τελευταίους μήνες.
Εκτός από το όριο στα έσοδα των παραγωγών οι υπουργοί της ΕΕ συμφώνησαν ακόμη για μέτρα υποχρεωτικής μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας (κατά πληροφορίες θα αφορούν τους μεγάλους καταναλωτές στη μέση κι υψηλή τάση), καθώς και για επιβολή συνεισφοράς αλληλεγγύης από τους παραγωγούς ορυκτών καυσίμων.
Σύμφωνα με την σχετική ανακοίνωση του ΥΠΕΝ, ο κ. Σκρέκας, κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου, παρουσίασε αναλυτικά την πρόταση του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη για επιβολή γενικού πλαφόν στο φυσικό αέριο. Επίσης, κατά τη διάρκεια κλειστής πρωινής συνάντησης, Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Βέλγιο και Πολωνία συμφώνησαν να καταθέσουν την επόμενη εβδομάδα προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μια τεχνική πρόταση για τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργεί το πλαφόν.
Υπενθυμίζεται ότι, προσερχόμενος στο Συμβούλιο, ο κ. Σκρέκας δήλωσε:
«Το σημερινό Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας γίνεται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο, καθώς το ενεργειακό ζήτημα οξύνεται στην Ευρώπη, ενόψει και του επερχόμενου δύσκολου χειμώνα, πράγμα το οποίο γεμίζει με αγωνία νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Τον προηγούμενο Μάρτιο, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε αποστείλει επιστολή στην πρόεδρο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ζητώντας την επιβολή ενός πλαφόν στο φυσικό αέριο. Σήμερα, 15 κράτη-μέλη στηρίζουν την ελληνική πρόταση, την πρόταση του Έλληνα πρωθυπουργού, και ζητούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταθέσει τολμηρές και αποφασιστικές προτάσεις. Είμαι αισιόδοξος ότι η Ευρώπη θα υποστηρίξει και θα διασφαλίσει την κοινωνική συνοχή απέναντι στον πολεμικό και ενεργειακό τυχοδιωκτισμό της Ρωσίας. Είναι, όμως, ύψιστο ζήτημα ανθρωπιστικών και δημοκρατικών αξιών να προχωρήσουμε όλοι μαζί».