Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και οι Περιφερειακές Διευθύνσεις του ΥΠ.ΠΟ.Α. (Εφορείες Αρχαιοτήτων Χανίων, Ρεθύμνου και Ηρακλείου) συνδιοργανώνουν την έκθεση με τίτλο «Κρήτη. Αναδυόμενες Πόλεις: Άπτερα - Ελεύθερνα - Κνωσός. Τρεις αρχαίες πόλεις ζωντανεύουν».
Η έκθεση πραγματοποιείται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και θα διαρκέσει έως 30 Απριλίου 2019. Την έκθεση επιμελήθηκε ο Διευθυντής του ΜΚΤ, Καθηγητής Νίκος ΧΡ. Σταμπολιδης με τους συνεργάτες του.
Πρόκειται για μια πολυέκθεση με πλούσιο οπτικό και ηχητικό υλικό, οθόνες, χάρτες αλλά και χρήση των μέσων της νέας τεχνολογίας.
Από την «εκατόμπολιν» Κρήτη του Ομήρου, η έκθεση εστιάζει σε τρεις σημαντικές πόλεις με βάση τα κοινά τους χαρακτηριστικά: τη δημιουργία τους, την ακμή, την παρακμή, την καταστροφή, την εγκατάλειψη και τον «θάνατό» τους, τη λήθη. Πρόκειται για πόλεις με ιστορία αιώνων, που εγκαταλείφθηκαν και ξεχάστηκαν αλλά και για τρία απτά παραδείγματα για τον τρόπο ανασκαφής και αποκάλυψής τους, για τις διαφορετικές ή παρόμοιες προσεγγίσεις ανάδυσής τους. Eίναι η πρώτη φορά που τόσα πολλά αρχαία αντικείμενα, προφυλαγμένα και διατηρημένα στις αποθήκες Εφορειών Αρχαιοτήτων και στις προθήκες Μουσείων της Κρήτης, φεύγουν από τον γενέθλιο χώρο, για μια περιοδική έκθεση στην Αθήνα.
Η έκθεση περιλαμβάνει 500 περίπου αρχαιότητες από παλαιές και νέες ανασκαφές, ευρήματα κάθε είδους που χρονολογούνται από τα νεολιθικά (7η-6η χιλιετία π.Χ.) έως και τα βυζαντινά χρόνια (8ος αιώνας μ.Χ.) και βγαίνουν, τα περισσότερα, για πρώτη φορά στο φως: αγάλματα, ανάγλυφα, ειδώλια, επιγραφές, αγγεία, όπλα, εργαλεία, κοσμήματα, νομίσματα και άλλα έργα, από διαφορετικά υλικά: λίθο, μάρμαρο, ασβεστόλιθο, πηλό, μέταλλο (χαλκό, σίδηρο, άργυρο, χρυσό), φαγεντιανή, γυαλί, ελεφαντόδοτο, ημιπολύτιμους λίθους.
Οι αρχαιότητες κάθε πόλης φανερώνουν την έκταση των επικρατειών τους, τον δημόσιο ή ιδιωτικό χαρακτήρα, τις θρησκευτικές αντιλήψεις, τα ιερά ή τα νεκροταφεία τους, όλα κομμάτια της διαχρονίας τους. Μεταξύ των αρχαιοτήτων ξεχωρίζουν αυτές που σχετίζονται με τους ιδρυτικούς μύθους κάθε πόλης όσον και με συγκεκριμένες ανθρώπινες ιστορίες: από την Άπτερα ο Σωτήριος Ελευθερναίος, από την Ελεύθερνα ο νέος που δεν γεύτηκε τον έρωτα και από την Κνωσό το παιδί με τα παιχνίδια του.
Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης χάρτες και αναγεννησιακά βιβλία μεταξύ των οποίων και τον χάρτη του Coronelli (1707) με τον περίφημο φρουτοπλοχμό του, τη γιρλάντα του και τα ονόματα των εκατό πόλεων της Κρήτης που αναφέρονται στον Όμηρο, από τις οποίες ανασύρονται οι τρεις.
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το πάτωμα της έκθεσης όπου είναι αποτυπωμένη η Κρήτη και οι πόλεις που παρουσιάζονται στην έκθεση. Έτσι, ο επισκέπτης περπατά πάνω στα χώματά τους, κοιτάζοντας τα εκθέματα. Ο καινοτόμος αυτός αντικατροπτισμός των αναδυόμενων πόλεων μέσω της Google Earth, υλοποιήθηκε από το γραφείο Αris Zambikos-GR405 architects.
Την έκθεση πλαισιώνουν videos από την τοποθεσία κάθε πόλης όπου παρουσιάζονται εικόνες από παλαιότερες και νέες ανασκαφικές έρευνες, αποτυπώσεις, σχέδια, αναστυλώσεις καθώς και εργασίες προστασίας και ανάδειξης αρχαιολογικών χώρων. Επίσης, τα ευρήματα από τη νεκρόπολη της Ελεύθερνας συνοδεύονται από ηχητική εγκατάσταση με το μουσικό έργο «Ορθή Πέτρα», Orthi Petra (Necropolis), μία πρωτότυπη σύνθεση του Γιώργου Καλούδη για τετράχορδη κρητική λύρα με συμπαθητικές χορδές και τσέλο που φέρει το όνομα της ιστορικής τοποθεσίας από όπου εμπνεύστηκε ο δημιουργός.
Η έκθεση κλείνει με μια έκπληξη: Πάνω στην προέκταση της θάλασσας που περιβάλλει την Κρήτη «υπερίπτανται» δύο κεφαλές ταύρων, μία από τα χέρια ενός Μινωίτη δημιουργού και μία του Πικάσο! Με τον τρόπο αυτό δίδεται η σκυτάλη στην επόμενη έκθεση που θα ακολουθήσει μετά το σβήσιμο των φώτων της παρούσας, με τίτλο «Πικάσο και Αρχαιότητα: Γραμμή και πηλός», που θα εγκαινιαστεί τον Ιούνιο του 2019. Η έκθεση που σχετίζεται με αρχαιότητες της Κρήτης, της Ελλάδας και της Μεσογείου, αποτελεί μέρος της σειράς Θεϊκοί Διάλογοι που διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Η έκθεση πραγματοποιείται με τη συνεργασία του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου, του Πανεπιστημίου Κρήτης-Κέντρο Μελέτης Μουσείου αρχαίας Ελεύθερνας, της Βρετανικής Σχολής Αθηνών-Στρωματογραφικό Μουσείο Κνωσού, του FABA - Fundación Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte (για την κεφαλή του ταύρου, δημιουργία του Πικάσο) και με τη σύμπραξη Ιδρυμάτων που δανείζουν αναγεννησιακούς χάρτες και βιβλία, όπως η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών-Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, το Ίδρυμα Σύλβιας Ιωάννου και το Μουσείο Μπενάκη. Η έκθεση υλοποιείται με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης.
«Κρήτη. Αναδυόμενες πόλεις: Άπτερα ― Ελεύθερνα ― Κνωσός. Τρεις αρχαίες πόλεις ζωντανεύουν»
Διάρκεια έως 30 Απριλίου 2019
Είσοδος: 7 ευρώ
Μειωμένη είσοδος: 3,5 Ομάδες 15 ατόμων και άνω: 5 ευρώ (ανά άτομο)
Γενική Είσοδος κάθε Δευτέρα: 3,5 ευρώ
Ξεναγήσεις (με το εισιτήριο εισόδου): κάθε Σάββατο & Κυριακή, στις 12.30 / από 22 Δεκεμβρίου
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-17.00, Πέμπτη: 10.00-20.00, Κυριακή: 11.00-17.00, Τρίτη: Κλειστό.
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Νεοφύτου Δούκα 4 Αθήνα
φωτογραφίες: Γιώργος Αναστασάκης